Влашка музика
Влашка музика (влашки: Muzica armãneascã) — музиката својствена за Власите. Власите се етничка група распространета низ Балканот, кои живеат во Албанија, Бугарија, Грција, Македонија, Романија и Србија.[1] Влашката музика имала влијание од музиката на другите етнички групи на Балканот, како што е онаа на Албанците, Бугарите, Грците, Македонците, Романците и други. Сепак, таа низ историјата развила свои својствени особини и особености што ја издвојувале од другите балкански музички жанрови, а влијаела и на музиката на претходно споменатите народи.[2]
Влашката музика не била опширно проучувана од истражувачите, честопати засенета од музиката на другите етнички групи на Балканот.[3] Една од главните особини на влашката музика е важноста на полифоната музика (музика со двајца или повеќе изведувачи), бидејќи влашките музичари имаат тенденција да настапуваат во групи.[4][5] Изведбата на полифоната музика следи низа заеднички правила кај Власите. На пример, секогаш постои водечки пејач кој ја започнува песната и дејствува како водач, познат на влашки како atselu tsi u lja („оној што ја зема [песната]“). Има и втор пејач, atselu tsi u talji („оној што го пресекува“), кој почнува да пее набргу по главниот пејач, како и други позиции. Монофоната музика (музика со еден изведувач) е присутна и во влашката музика, и историски е повеќе истражувана од влашката полифона музика.[3]
И покрај тоа што е единствен музички жанр, влашката музика има неколку варијации, стилови и начини на нејзино изведување кои можат да се класифицираат според земјите во кои живеат и кои пак можат да се поделат на повеќе варијации и стилови.[2] Некои од поджанровите на влашката музика вклучуваат балади, танцувачки песни, епски песни и лирски песни.[5]
Денес постојат повеќе проекти и културни организации кои се залагаат за зачувување на музиката на оваа етничка група. Пример е српско-влашкото здружение Луњина во Србија, кое во 2021 година објави дека работи на објавување на ЦД со традиционална влашка музика.[6] Друг пример е зачувувањето и промовирањето на пеачките традиции на проектот Фаршерот Власите од Добруџа, организиран од неколку влашки организации во Романија.[4]
Некои примери на популарни влашки музички изведувачи или музичари од влашка етничка припадност се Ели Фара,[7] Елена Георге, [8] Никос Каракостас, [9] Тоше Проески, [10] Парашќеви Симаку[11] и Адријан Узум.[12] Значајна влашка песна е „Dimãndarea pãrinteascã“ („Волјата на предците“), често користена како етничка химна на Власите.[1] Друга популарна влашка песна е традиционалната Di la Aminciu pãn' la Ameru („Од Мечово до Милеа“).[13]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 Kahl, Thede (2002). „The ethnicity of Aromanians after 1990: the identity of a minority that behaves like a majority“. Ethnologia Balkanica. 6: 145–169.
- ↑ 2,0 2,1 „Muzika tradicionale arumune: Kulturë e lashtë e vendeve të Gadishullit të Ballkanit dhe gjithë Europës Juglindore“. Gazeta Telegraf (албански). 6 May 2019.
- ↑ 3,0 3,1 Kahl, Thede (2008). „Multipart singing among the Aromanians (Vlachs)“. Во Ahmedaja, Ardian; Haid, Gerlinde (уред.). European Voices I: Multipart singing in the Balkans and the Mediterranean. Böhlau Verlag. стр. 267–280. ISBN 9783205780908.
- ↑ 4,0 4,1 Ionescu, Sinziana (27 December 2018). „VIDEO Muzica aromânilor este unică în lume. Cum sună cântecele polifonice impresionante cântate în cor de bărbați“. Adevărul (романски).
- ↑ 5,0 5,1 Cozaru, Georgeta C.; Papari, Adrian C.; Sandu, Mihaela (2013). „Considerations regarding the ethno-cultural identity of the Aromanians in Dobrogea“. Tradition and Reform. Social Reconstruction of Europe. Monduzzi Editore International Proceedings Division: 121–124.
- ↑ Sinanović, Natalija (22 May 2021). „Српско-цинцарско друштво "Луњина" чува језик и традицију "народа без отаџбине"“ (српски). Radio Television of Serbia.
- ↑ „Eli Fara, mysafire speciale në festivalin "Fantana di Malma"“. Panorama (албански). 25 February 2012.
- ↑ Ene, Cristina (27 February 2019). „De Ziua Aromânilor, Elena Gheorghe face spectacolul "Lunâ Albâ" la Sala Palatului“ (романски). Pro FM.
- ↑ „Οι Αρμάνοι μουσικοί των Τρικάλων από τον Ασπροπόταμο μέχρι το Μαλακάσι“. Trikalaidees.gr (грчки). 29 March 2021.
- ↑ Poposki, Martin (16 October 2018). „Единаесет години без Тоше“. Magazin.
- ↑ „"Cdo shekull Vëllezër"!“. Dielli (албански). 16 November 2013.
- ↑ Stanaringa, Andreea (18 February 2021). „A murit Adrian Uzum. Cântărețul de muzică armânească avea 37 de ani“. Fanatik (романски).
- ↑ Roznoveanu, Mirela (2021). Vlachica: Mountaintops Above a Stormy Sea of Contending Empires. Xlibris. ISBN 9781664168053.