Вида Томшич
| Вида Томшич | |
|---|---|
| |
| 4-ти Претседател на Народното собрание на СР Словенија | |
| На должноста 1962–1963 | |
| Премиер | Виктор Авбељ |
| Претходник | Миха Маринко |
| Наследник | Иван Мачек |
| Лични податоци | |
| Роден(а) | 26 јуни 1913 година Љубљана, Австрија-Унгарија |
| Починал(а) | 10 декември 1998 година (85 години) Љубљана, Словенија |
| Партија | Лига на комунисти |
Вида Томшич родена Берно (26 јуни 1913 – 10 декември 1998) била словенечки партизански борец за време на Втората светска војна, истакнат комунистички политичар, женски активист и народен херој во повоена Југославија.
Вида Томшиќ станала антифашистичка активистка во меѓувоениот период. За време на војната била уапсена и измачувана од окупаторските сили, а нејзиниот сопруг Тоне Томшиќ бил егзекутиран. По војната таа дејствувала како водач на Женскиот антифашистички фронт на Југославија (АФЖ).[1]
Таа била родена и умрела во Љубљана и за време на нејзината долга кариера имала многу владини функции во Словенија и Југославија.[2]
Томшич била марксистичка феминистка која „ги гледаше правата на жените како строго зависни од општествениот и економскиот развој на земјата како целина“.[3]
Животот и работата[уреди | уреди извор]
Вида Томшич била родена во семејство на учителка која живеела во Љубљана за време на годините на опаѓање на Австро-унгарската империја, едно од петте деца.[4] Студирала право во Љубљана и дипломирала во 1941 година. За време на студентските денови, таа се вклучила во левичарското движење и официјално се приклучила на Комунистичката партија на Југославија (КПЈ) во 1934 година. За нејзините активности со КПЈ, во 1934 година била уапсена и поминала единаесет месеци во затвор.[5] Таа го запознала својот сопруг Тоне Томшич во 1937 година, кој исто така бил уапсен поради комунистички активности. Вида Томшич на крајот била ослободена од затвор, а до 1940 година била примена како член на Централниот комитет на Комунистичката партија на Југославија.
За време на италијанската окупација во 1941 година, Вида Томшич го користела името Мери Сингер и родила син, но до декември истата година и Тоне и Вида Томшич биле уапсени за нивните нелегални политички активности за поддршка на Комунистичката партија. Италијанскиот воен трибунал го осудил Тоне Томшич на смрт, а Вида Томшич на 25 години затвор. Одделена од нејзиниот син, Вида Томшич била затворена во низа италијански затвори до падот на Италија, кога ја основала една од првите прекуокеански партизански бригади.[5]
Вида Томшич на крајот се вратила во Југославија и се населила во Словенија, каде што била избрана во Словенечкиот националноослободителен совет (СНОС) и се фрлила на воени политички активности, особено меѓу жените.[6] Во мај 1945 година, таа била назначена за министер за социјална политика од Националната влада на Словенија, и продолжила да извршува важни функции во владата на Социјалистичка Република Словенија до нејзиното пензионирање. Таа предавала како професор по семејно право на Правниот факултет на Универзитетот во Љубљана во 1970-тите. Таа била првиот претседател на Федералната женска организација.[6]
Во меѓународните односи[уреди | уреди извор]
Вида Томшич често ја претставувала Југославија на меѓународната сцена, како во билатералните дипломатски односи, така и во рамките на Движењето на неврзаните (НАМ). Таа служела во повеќе југословенски делегации во Обединетите нации. Таа била делегат на високо ниво во 1957 година со Ада Кривиќ и Мара Нацева за да се сретнела со претставниците на Женската меѓународна демократска федерација на Евгенија Котон.[7] Таа служела како член на Одборот на Меѓународниот институт за истражување и обука за унапредување на жените (INSTRAW) во Санто Доминго од 1979 до 1985 година,[8] и била југословенски претставник во Комисијата за социјален развој на Економската и социјалната Советот на Обединетите нации (ECOSOC) во 1960-1963 и 1971-1974 година, а претседавала со комисијата во 1963 година.[9]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Women's emancipation in socialist Yugoslavia | CITSEE.eu“. www.citsee.eu. 24 October 2012.
- ↑ Slovenska biografija: http://www.slovenska-biografija.si/oseba/sbi712560/
- ↑ Chiara Bonfigioli, "Feminist Translations in a Socialist Context: The Case of Yugoslavia," Gender & History, Vol. 30, No. 1, March 2018: 240-254, page 243
- ↑ Antič, Milica; Vidmar, Ksenija H. (2006). „Women's Identity in Slovenia“. Во Saurer, Edith; Lanzinger, Margareth; Frysak, Elisabeth (уред.). Women's Movements: Networks and Debates in Post-communist Countries in the 19th and 20th Centuries. Köln: Böhlau. стр. 291–. ISBN 9783412322052.
- ↑ 5,0 5,1 „Vida Tomšič“. Slovenska Biografija. Посетено на 11 March 2016.
- ↑ 6,0 6,1 Mateja Jeraj, “Vida Tomšič” in Francisca de Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi (eds), A Biographical Dictionary of Women's Movements and Feminisms: Central, Eastern and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries. Budapest: Central European University Press, 2006: 575-579
- ↑ Francisca de Haan (2013). Women's Activism: Global Perspectives from the 1890s to the Present. Routledge. стр. 67. ISBN 978-0-415-53575-5.
- ↑ The Legacy of INSTRAW in Promoting the Rights of Women: A Historical Record of the Institute between 1976 and 2010. UN Women's Training Center
- ↑ Jain, Devaki (2005). Women, Development, and the UN a Sixty-Year Quest for Equality and Justice. Bloomington: Indiana University Press. стр. 84. ISBN 9780253346971.
Понатамошно читање[уреди | уреди извор]
- Матеја Џерај, „Вида Томшич“ во Франциска де Хаан, Красимира Даскалова, Ана Лутфи (уреди), Биографски речник на женските движења и феминизми: Централна, Источна и Југоисточна Европа, 19 и 20 век . Будимпешта: Central European University Press, 2006: 575-579
- Кјара Бонфиџиоли, Револуционерни мрежи. Женскиот политички и социјален активизам во Студената војна Италија и Југославија (1945-1957), Дисертација поднесена на Универзитетот во Утрехт,
- Кјара Бонфиџиоли, „За Вида Томшич, марксистички феминизам и агенција“, во Форум - Десет години потоа: Повторно посетени комунизмот и феминизмот, уредена од Франциска де Хан, Аспазија: Меѓународниот годишник на женската и родовата историја од Централна, Источна и Југоисточна Европа, том 10, број 1, 2016: 145-151. DOI: https://doi.org/10.3167/asp.2016.100107
|