Базилика Свети Егидиј

Базилика Свети Егидиј
Bazilika svätého Egídia
Базилика Свети Егидиј; Bazilika svätého Egídia
	Базилика Свети Егидиј
Основни податоци
Место	Бардејов, Словачка
Припадност	христијанство
Осветен	1380 година
Архитектонски опис
Архитектонски тип	базилика

Базиликата Свети Егидиј — базилика која се наоѓа во Бардејов, Словачка. Христијанскиот храм претставува готска сакрална зграда, која се наоѓа во северниот дел на плоштадот на Градското собрание (на словачки Radničné námestie). Бардејов се наоѓа во поголемата област на градот Прешов во областа Шариш.

Околу 1206 година, цистерциските монаси од полска Копшивница основале манастир кој на крајот бил посветен и именуван по Свети Егидиј. Во 13 век, Кралската повелба на кралот Бела IV била првата што ја спомнала црквата во местните документи. Храмот се споменува и од синот и наследникот на Карол, Лајош I. Изградбата на храмот, кој постои денес, започнала во средината на 14 век кога германските колонисти ја населиле територијата.

Во 1427 година, било документирано дека црквата има трикорабна базилика со едноставни аркади. Скулптурите на олтарот на Света Ана кои датираат од периодот помеѓу 1390-1400 година може да послужат како доказ дека некој претходен храм навистина бил изграден во 13 век.

Обновата и проширувањето на храмот започнала во 1448 година. Кралскиот градител, Стефан од Кошице ја конструирал основата на светилиштето, хорот, ризницата и трибината, која е позната и како капелата на Света Катерина. Ораторството на кралот Матеј се одржало на зградата. Изградбата на светилиштето завршила со нов свод во 1464 година, а една година подоцна, тој го изградил новиот презвитериум со уникатниот камен пастофориум.

Во 1466 година, мајсторот Јаков направил готски главен олтар. Единствената скулптура на Свети Егидиј која останала од оригиналниот храм се наоѓа во капелата на Богородица. Во овој период била изградена и бронзена крстилница.

Во текот на 1482–86 година, во јужниот дел биле изградени три капели кои биле посветени на Света Елисавета, Свети Андреј и Богородица. Оригиналниот свод во капелата Свети Андреј е зачуван. Во 1486 година било направено првото ѕвоно, Јаков (Јан). Во 1584 година, основачот на камбаната, Јован од полскиот град Тарнов, направил едно од најголемите ѕвона во Словачка за црквата. Тежи 4 тони и го носи името „Урбан“.

Црквата е ремек-дело на источнословачката доцноготска архитектура и нејзината голема просторна концепција, како и во нејзините детали, ја разликува базиликата. На пример, некои од сводовите на зградата биле слични на трезорските системи на Питер Парлер.

Во 1521 година, мајсторите Јован Краус и Јован Емеричи го украсиле првиот кат од надворешноста на кулата, особено неговата јужна страна, со фреска на Свети Стефан, првиот унгарски крал. Италијанските мајстори, Луј и Бернард Пел од Лугано ја реконструирале јужната фасада во ренесансен стил во 1564 година. Тие реконструирале три капели и портал за да создадат унифициран архитектонски комплекс.

Катастрофите како што се пожари, земјотреси, бомбардирања и архитектонски колапс ја мачеле базиликата низ вековите. Обемната реконструкција на црквата започнала по пожарот во кој за малку не изгорел целиот град во понеделникот на Велигден, 1878 година. Реконструкцијата ја предводеле архитектите Имре Штајндл и Фредерик Шмулек. Внатрешноста била опремена со неоготски олтар и говорница, како и фасада која останала непроменета до денес. Обновата на фасадата траела 20 години.

Други архитектонски подобрувања биле направени во текот на 20 век. Во 1990 година пукнале двете црковни ѕвона „Урбан“ и „Јован“. Во исто време, црквата била преименувана во „базилика“, ѕвоното „Јован“ било заменето со ново ѕвоно, „Јосиф“, тешко 700 килограми.

Папата Јован Павле II ја прогласил црквата за мала базилика на 23 ноември 2000 година во апостолското писмо Consueverunt Romani Pontifices.

Опис[уреди | уреди извор]

Храмот Свети Егидиј претставува трикорабна базилика. Неговите патеки се протегаат од исток кон запад; главниот влез се наоѓа на јужната страна. Презвитериумот е затворен со полигоналниот крај. Сакристијата била издигната до северниот ѕид, каде што има ходник со две странични капели и застанување кај третата капела на јужната страна.

Презвитериумот бил засводен со мрежен свод. Од централниот брод е одвоен со триумфална порта, која делумно е исполнета со дрвена скулптура „Голгота“ која датира од крајот на 15 век.

На југозападниот агол на црквата има кула со квадратна основа. Таа била завршена со дрвена аркадна галерија, покриена со пирамидалниот покрив и дополнета со четири мали пирамидални покриви во аглите.

Надворешност[уреди | уреди извор]

Црквата Свети Егидиј се наоѓа на северната страна од плоштадот на градското собрание. Црквата била изградена во традиционалната оска исток - запад. Презитеријата се наоѓа во источниот дел. Централниот брод е висок 24 метри и доминира до црквата. Има и два патеки и презвитериум. Покривите на презвитериумот и наосот високи 10 метри се одвоени еден од друг со ѕид, на врвот со шпиц со крст. ^[1]

Во југозападниот агол на црквата доминира импозантна кула. Кулата била завршена во неоготски стил од крајот на 19 век. Со својата висина од 76 метри, таа е една од највисоките црковни кули во Словачка. Кулата се состои од шест ката, одделени еден од друг со камени корнизи. Камбанаријата е во четвртиот кат; Таму се наоѓаат камбаните „Урбан“ и „Јован“ и ѕвоното наречено „Сигнум“.

На шестиот кат се наоѓа дрвен балкон, на врвот со пирамидален покрив и метален крст висок четири метри. Декорацијата на јужниот ѕид опфаќа камен релјеф со градски грб. Западната фасада на црквата била зацврстена со потпорни столбови и вклучува готски сводови и голем розетен прозорец со камени траси. ^[2]

На јужната страна на црквата се наоѓаат капелите, видно групирани околу главниот влез. Трите капели се именувани како капела на Богородица, капела на Света Елисавета и капела на Свети Андреј. Целата црква е осветлена преку високи, главно триделни, застаклени готски прозорци; стаклените пломби на прозорците биле заменети во 19 век. Јужната страна е украсена со украсна камена скулптура на Свети Флоријан.

Внатрешност[уреди | уреди извор]

Наос и презвитерство[уреди | уреди извор]

Централниот брод е осветлен со готски прозорци на јужната страна. Презвитериумот е исто висок како и наосот, одделен е од неговата со профилирана камена триумфална порта. Целиот централен простор е засводен мрежести сводови, поставени на пентагонални трилики украсени со флорални орнаменти со грбот во средината на капетата.

На западната страна на наосот се наоѓа ораторијата, засводена со ѕвездениот свод. Камените спирални скалила водат до ораторијата. Двата странични кораби се засводени со три заливи на едноставниот попречен свод, нивните ребра поставени на ѕидот на фигурални загради.

Рузница и хор[уреди | уреди извор]

Ризницата и северниот хор над главниот брод се достапни преку два одделни готски портали. Ризницата и хорот имаат ребрести мрежен свод. Сводот на ораторијата содржи ребра, кои се поставени директно во ѕидот на фигуралните конзоли кои го прикажуваат Свети Ѓорѓи во битка со змејот.

Капели[уреди | уреди извор]

Источната капела има неправилни полигонални опашки и мрежест свод со ребра. Јужното ораторство има и свод со едноставни конусни форми.

Западната капела има правоаголен ѕид. Просторијата е засводена со едноставен правоаголен свод, чии ребра завршуваат на различни видови загради. Капелата е осветлена со прозорец на јужната страна и геометриски траси.

Кула[уреди | уреди извор]

Кулата има дрвена галерија со аркада на шестиот кат.

Покрив[уреди | уреди извор]

Покривот на црквата е резултат на реконструкцијата во 1880-тите. Наосот и презвитериумот имаат двокрилен покрив. Јужниот кораб има многу плиток корисен покрив покриен со метални лимови.

Подовите во главниот и страничниот премин и во двете јужни капели се направени од камени плочки поставени во бетон.

План[уреди | уреди извор]

Олтари[уреди | уреди извор]

Главен неоготски олтар на Свети Егидиј (1888)
Готски крилест олтар на Христовото раѓање (1480–1490)
Готски крилест олтар Вир Долорум (1500–1510)
Готски крилест олтар на Распетието (1480–1490)
Готски крилест олтар на Дева Марија (1505)
Готски крилест олтар на Света Аполонија (1490–1510)
Готски крилест олтар на Пиета (1480–1490)
Готски крилест олтар на Света Ана (1490–1500)
Готски крилест олтар на Свети Андреј (1440–1460)
Готски крилест олтар на Света Елисавета Унгарска (1480–1490)
Готски крилест олтар на Света Варвара (1450–1470)
Готски крилест олтар на Дева Марија (1485)

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ G. Drobniak, Bazilika minor sv. Egídia v Bardejove, Agentúra SAŠA, Košice, 2007.
↑ J. Božová, G. Drobniak, F. Gutek - Kostol sv. Egídia v Bardejove

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

[Drobniak-1] G. Drobniak, Bazilika minor sv. Egídia v Bardejove, Agentúra SAŠA, Košice, 2007.

[Bozova_et_al-2] J. Božová, G. Drobniak, F. Gutek - Kostol sv. Egídia v Bardejove

[1]

[2]