Владимир Ќоровиќ

Д-р Владимир Ќоровиќ (Мостар, 27 октомври 1885 - Еласона, 12 април 1941) бил српски историчар и редовен член на Српската кралска академија.

Биографија[уреди | уреди извор]

Владимир Ќоровиќ е роден на 27 октомври (15 октомври по стариот календар) 1885 година во Мостар, во познато српско трговско семејство, брат му бил Светозар Ќоровиќ, еден од најпознатите српски раскажувачи од регионот на Херцеговина. Основно училиште и гимназија завршил во родниот град. Тоа било средина со многу силна и разбудена српска национална свест, која ја поставиле група истакнати писатели, меѓу кои и неговиот брат Светозар. Во 1904година Владимир Ќоровиќ се запишал на Универзитетот во Виена, каде студирал словенска филологија, археологија и историја. Негови професори биле познатите слависти Ватрослав Јагиќ и Константин Јириќек. Ќоровиќ бил многу активен во Српското академско друштво „Зора“, за кое во 1905 година објавил брошура. Со својата теза за Лукијан Мушицки, докторирал во Виена во 1908 година. Своите специјалистички студии ги продолжил во Минхен(1908-1909) кај познатиот германски византиолог Карл Крумбахер. Извесно време поминал во Париз и Болоња, каде истражувал стари словенски ракописи.

Од септември 1909 година, Ќоровиќ живеел во Сараево, работејќи најпрвин како кустос, а потоа како управител на библиотеката во Националниот музеј. Тогаш започнал периодот на неговото многу силно, интензивно и разновидно научно-книжевно творештво. Бил соработник на многу значајни српски списанија, особено „Босанска вила“, „Српски книжевен гласник“ и „Летопис на матица српска“ (во кои ја објавил својата дисертација за Лукијан Мушицки). Меѓу другото, бил секретар на српското просветно-културно друштво „Просвета“ во Сараево и организатор на неговиот календар за 1911 година. По атентатот на Гаврило Принцип на 28 јуни 1914 година во Сараево, Ќоровиќ бил уапсен од австроунгарските окупациски власти. На познатото „предавничко“ судење во Бања Лука, чиј првообвинет бил Васиљ Грѓиќ, Чоровиќ првично бил осуден на пет, но Врховниот суд му ја зголемил казната на осум години затвор за интензивна работа во „Просвета“. Новиот австроунгарски император и крал Карло IV, под силен притисок на светската јавност, во 1917 година спровел голема амнестија за политичките затвореници, па Ќоровиќ бил ослободен од затворот во Зеница, каде што најмногу ја издржувал казната. Потоа се населил во Загреб, па го уредувал списанието „Книжевен југ“ со група писатели ориентирани кон Југославија (Нико Бартуловиќ, Иво Андриќ и Бранко Машиќ). Во тоа време, тој ја започнал својата забележителна соработка со југословенските политичари во различни земји, особено во Австроунгарија, како и подготовката на документарниот филм Црна книга (Белград-Сараево, 1920) за страдањата на српскиот народ во Босна и Херцеговина. Во улога на делегат во привременото народно претставништво, Ќоровиќ бил присутен на 1 декември 1918 година во Белград на свеченото прогласување за обединување на Србите, Хрватите и Словенците во заедничка држава.

Од 1919 година, кога бил избран за вонреден професор на Филозофскиот факултет, Ќоровиќ непрекинато живеел во Белград. Со својата голема лична работа, извонредни научни резултати, тој создал ретка репутација и влијание и исклучителна кариера: 1921 година станал редовен професор на Филозофскиот факултет, бил избран за дописен член на Српската кралска академија во 1922 година, а за редовен член во 1934 година-бил прогласен на 16 мај 1935. Две години бил и ректор на Универзитетот во Белград, во учебната 1934/35 и 1935/36 година разрешен по студентскиот штрајк во април 1936 година, познат по смртта на Жарко Мариновиќ (т.е. поднел оставка, што Универзитетскиот пленум првично не сакал да ја прифати). По германскиот напад на Југославија, тој го напуштил Белград и емигрирал со неколку истакнати југословенски политичари во тоа време, но авионот со кој управувал Синиша Синобад и патувал бил соборен на 12 април 1941 година над Олимп во Грција. Авионот се урнал во близина на градот Еласона, а во несреќата загинал и Владимир Ќоровиќ.

На почетокот на 1910 година се оженил со Јелена Скерлиќ (1887—1960), сестра на Јован Скерлиќ. Имале две ќерки. Врз основа на текстот на академикот Радован Самарџиќ, Владимир Ќоровиќ е претставен во книгата Сто најпознати Срби (Белград-Нови Сад, 1993, стр. 529-534). Кога во 1941 година умрел несреќно, сè уште бил во полна сила, поблиску до средината отколку до крајот на неговиот творечки пат. Покрај сето тоа, во ракописот оставил толку многу записи, повеќето веќе биле подготвени за печат, што само тоа би значело добра животна рамнотежа за друг научник, напишал Самарџиќ.

Во книгата Скриениот свет на Владимир Ќоровиќ, авторот Боривој Маринковиќ на 1063 страници ја претставил својата студија за целиот научен, литературен и уредувачки корпус В.Ќоровиќ, СПКД Просвета, (Билеќа-Гачко, 2006).

Библиографија[уреди | уреди извор]

Креативниот опус на Ќоровиќ е многу голем, составен од бројни книги и поединечни текстови расфрлани во разни списанија и трудови. Иако биле направени значајни обиди, сè уште не е составена целосна библиографија за неговите дела и статии за него. Ова се само дел од неговите книги:

Воислав Илиќ (Мостар, 1906)
Srpske narodne pripovijetke (Матица српска: Нови Сад, 1909)
Движења и дела ( Геца Кон : Белград, 1920)
Ћоровић, Владимир (1920). Црна књига: Патње Срба Босне и Херцеговине за време Светског Рата 1914-1918 (1.. изд.). Београд-Сарајево.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1923). Лука Вукаловић и херцеговачки устанци од 1852-1862. године. Београд: Српска краљевска академија.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1924). Велика Србија. Београд: Народно дело.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1925). Босна и Херцеговина. Београд: Српска књижевна задруга.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1928). Уједињење. Београд: Народно дело.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1929). Наше победе. Београд: Народно дело.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1933). Историја Југославије. Београд: Народно дело.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1933). Мостар и његова Српска православна општина. Београд: Планета.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1936). Односи између Србије и Аустро-Угарске у XX веку. Београд: Државна штампарија Краљевине Југославије.CS1-одржување: ref=harv (link)(Забрането издание - тиражот е уништен)
Ћоровић, Владимир (1939). Политичке прилике у Босни и Херцеговини. Београд: Политика.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1940). Хисторија Босне. Београд: Српска краљевска академија.CS1-одржување: ref=harv (link)^[1]

Постхумно:Историја на Србите (БИГЗ: Белград,1989), користејќи го оригиналниот ракопис на Владимир Ќоровиќ, подготвен од историчарите Раде Михаљчиќ и Радош Љушиќ.

Ћоровић, Владимир (1989). Историја Срба. књ. 1. Београд: БИГЗ.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1989). Историја Срба. књ. 2. Београд: БИГЗ.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1989). Историја Срба. књ. 3. Београд: БИГЗ.CS1-одржување: ref=harv (link)
Ћоровић, Владимир (1992). Односи између Србије и Аустро-Угарске у XX веку. Београд: Библиотека града Београда. ISBN 86-7191-015-6.CS1-одржување: ref=harv (link)