Балтаџи Мехмед-паша
| Пакчемузеин Балтаџи Мехмед Паша | |
|---|---|
_illustration_Bataille_du_Prout.jpg)
| |
| Голем везир на Отоманското Царство | |
| На должноста 18 август 1710 – 20 ноември 1711 | |
| Монарх | Ахмед III |
| Претходник | Ќопрулу Нуман-паша |
| Наследник | Ага Јусуф-Паша |
| Голем везир на Отоманското Царство | |
| На должноста 25 декември 1704 – 3 мај 1706 | |
| Монарх | Ахмед III |
| Претходник | Калајликоз Хаџи Ахмед-паша |
| Наследник | Чорлулу Дамат Али-паша |
| Лични податоци | |
| Роден(а) | 1652 Османџик, Отоманско Царство |
| Починал(а) | 1712 Лемнос, Отоманско Царство |
| Националност | .svg){kind=small} Турчин
|
| Вероисповед | Ислам |
| Воена служба | |
| Припадност |  Османлиско Царство
|
| Род |  Османлиска морнарица (1704) Османлиска војска
|
| Траење | 1704–06, 1710–12 |
| Чин | Капудан-паша (1704) Сердар (1710–12) |
| Битки/војни | Руско-турска војна (1710-1711) |
Балтаџи Мехмед-паша (исто така наречен Пакчемуезин Балтаџи Мехмед-паша, понекогаш познат како Балтаџи; роден во 1662 година во Османџик - починал во јули 1712 во Лемнос) — отомански државник кој служел како голем везир на Отоманското Царство, од 1704 до 1706 година и повторно од 1710 до 1711 година и како Капудан-паша (голем адмирал на Отоманската морнарица) во 1704 година.
Рани години[уреди | уреди извор]
Мехмед е роден во Османџик, во близина на Чорум (денешна Турција). Тој имал турско потекло. Тој отпатувал во Северна Африка, која тогаш била османлиска територија. Потоа дошол во Цариград, главниот град на царството, каде што нашол работа како балтаџија (вработен во палатата) во палатата на султанот што му го добил епитетот Балтаџи. Работел и како секретар и муезин (лице кое ги повикува другите на молитва според исламската традиција) и го добил прекарот Пакчемуезин. Наскоро, тој бил унапреден во главен имрахор, а потоа и голем адмирал ( Капудан-паша) во 1704 година. На 25 декември 1704 година, тој станал голем везир.[1][2]
Прв мандат[уреди | уреди извор]
Тој немал некои извонредни подвизи во својот прв мандат како Голем везир, а во 1706 година бил разрешен од функцијата. За само четири години, тој бил назначен трипати во различни оддалечени провинции, имено во Ерзурум, островот Хиос (турски: Sakız), и Алеп (турски: Halep) како гувернер (денес Ерзурум е во Турција, Хиос во Грција и Алеп е во Сирија). На 18 август 1710 година, тој го започнал својот втор мандат како Голем везир.
Втор мандат[уреди | уреди извор]
Неговиот втор мандат е доста добро познат. Во 1709 година, за време на Големата северна војна, Карл XII Шведски бил поразен од Русите во битката кај Полтава и се засолнил на отоманска територија. Отоманското Царство објавило војна на Русија. Балтаџи Мехмет бил именуван за командант (сердар) на војската. Тој успеал да ја опколи руската војска во близина на реката Прут (сега ја формира граничната линија меѓу Романија и Молдавија), принудувајќи го Петар да понуди мир. Договорот од Прут предвидувал враќање на тврдината Азов, која била припоена од Русија со Договорот од Карловци, на Османлиите; требало да се урнат неколку руски тврдини; Петар I ветил дека нема да се меша во работите на Полско-литванскиот Комонвелт и на Карл XII му бил даден слободен премин во неговата земја.[3]
Од Цариград до Лемнос[уреди | уреди извор]
Иако првичната реакција на султанот Ахмет III на договорот била задоволителна, политичките ривали на Балтаџи, како и Карл XII и Девлет II Гирај, вазалот на Крим, биле незадоволни од условите. Тој бил обвинет за примање на поткуп од Петар I (преку Катерина) и бил разрешен од неговата функција на 20 ноември 1711 година [4] Балтаџи бил протеран на денешните грчки острови Лезбос (Мидили), а подоцна и Лемнос (Лимни), каде што починал следната година во јули 1712 година.
Trivia[уреди | уреди извор]
Некои современици, како што е Волтер во неговата книга Петар Велики, објавиле дека Мехмет-паша бил вмешан во афера со идната царица Катерина I, тогашна сопруга на Петар.[5] Опкружена со огромен број турски војници, Катерина предложила пред да се предаде нејзиниот накит и накитот на другите жени да се искористат во обид да се поткупи Балтаџи Мехмет-паша да дозволи повлекување.[6] Мехмет го дозволил повлекувањето, без разлика дали бил мотивиран од поткупот или повеќе размислувал за трговија и дипломатија.[7]
Приказната за врската на Мехмет со Катерина I и неговото последователно казнување со егзил е тема на неколку литературни дела и во Турција и во Русија, вклучувајќи ја драмата Lütfen Dokunmayın од турскиот драматург Халдун Танер од 1961 година и книгата Baltacı ile Katerina („Балтачи и Катерина“) од Мурат Сертоглу.
| Политички функции | ||
|---|---|---|
| Претходник Калајликоз Хаџи Ахмед-паша |
Голем везир на Отоманското Царство 25 декември 1704 – 3 мај 1706 |
Наследник Чорлулу Дамат Али-паша |
| Претходник Ќопрулу Нуман-паша |
Голем везир на Отоманското Царство 18 август 1710 – 20 ноември 1711 |
Наследник Ага Јусуф-паша |
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Biography of Baltacı Mehmed (на турски)
- ↑ Ayhan Buz: Osmanlı Sadrazamları, Neden Yayınları, İstanbul, 2009 ISBN 978-975-254-278-5 p 165
- ↑ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt III, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991 p 259-262
- ↑ Ahmad III, H. Bowen, The Encyclopaedia of Islam, Vol. I, ed. H.A.R. Gibb, J.H. Kramers, E. Levi-Provencal and J. Shacht, (E.J.Brill, 1986), 269.
- ↑ Stanley Hochman (1984). McGraw-Hill Encyclopedia of World Drama: An International Reference Work in 5 Volumes. VNR AG. стр. 6. ISBN 978-0-07-079169-5.
- ↑ T. Byram Karasu (2007). Of God and Madness: A Historical Novel. Rowman & Littlefield. стр. 49. ISBN 978-0-7425-5975-2.
- ↑ Skavronsky
