Преглед на кодот на Слободен Град Либек

{{Infobox former country
|native_name            = ''Freie und Hansestadt Lübeck''
|conventional_long_name = Слободен и ханзеатски град Либек
|common_name            = Либек
|
|continent              = Европа
|country                = Германија
|status                 = град
|status_text            = [[Слободен царски град]] на [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]]<br>Член на [[Германски Сојуз|Германскиот Сојуз]]<br>Член на [[Северногермански Сојуз|Северногерманскиот Сојуз]]<br>Држава на [[Германско Царство|Германското Царство]]<br>Држава на [[Вајмарска Република|Вајмарската Република]]
|empire                 = Свето Римско Царство
|government_type        = република
|today                  = {{ГЕР}}
|
|year_start             = 1226
|year_end               = 1937
|life_span              = 1226–1811<br>1815–1937
|
|event_pre              = 
|date_pre               = 
|event_start            = добиена царска непосредност<br>{{spaces|4}}од [[Фридрих II (свет римски цар)|царот Фридрих II]]
|date_start             = 
|event1                 = анексиран од [[Прво Француско Царство|Француското Царство]]
|date_event1            = 1811
|event2                 = повратена сувереност на<br>{{spaces|4}}[[Виенски конгрес|Виенскиот конгрес]]
|date_event2            = <br>1815
|event_end              = Укинат со<br>{{spaces|4}}[[Закон за голем Хамбург|Законот за голем Хамбург]]
|date_end               = <br>1 април
|event_post             = 
|date_post              = 
|
|p1                     = Грофовија Холштајн
|image_p1               = [[Податотека:Holstein Arms.svg|20п]]
|s1                     = Покраина Шлезвиг-Холштајн
|flag_s1                = Flag of Prussia 1933.svg
|
|image_flag             = Flag of the Free City of Lübeck.svg
|image_coat             = Wappen Lübeck (Alt).svg
|image_map              = Lubeck in the German Reich (1871).svg
|image_map_caption      = Местоположба на Слободниот Град Либек во рамките на [[Германско Царство|Германското Царство]]
|
|capital                = [[Либек]]
|latd=53|latm=52|latNS=N|longd=10|longm=41|longEW=E
|official_languages     = [[Германски јазик|германски]]
|
|stat_pop1  = 36.464
|stat_year1 = 1834
|stat_pop2  = 52.158
|stat_year2 = 1871
|stat_pop3  = 96.775
|stat_year3 = 1900
|stat_area4 = 297,7
|stat_year4 = 1905
|stat_pop5  = 136.413
|stat_year5 = 1933
}}

'''Слободен и ханзеатски град Либек''' ({{lang-de|Freie und Hansestadt Lübeck}}) — поранешен [[град-држава]], кој постоел од 1226 година до 1937 година, во сегашните [[Германија|германски]] сојузни покраини [[Шлезвиг-Холштајн]] и [[Мекленбург-Западна Померанија]].

== Историја ==
=== Слободен царски град и Ханза ===

[[Податотека:Lübeck.png|мини|десно|300п|Територијата на Слободниот Град Либек, 1815–1937]]

Во 1226 година, царот [[Фридрих II (свет римски цар)|Фридрих II]] го прогласил градот [[Либек]] за [[слободен царски град]]. Со Законот на Либек биле уредени формите на владеење, откако градот станал слободен град. Во теорија, со Законот на Либек, градовите кои ќе го прифателе станувале независни од монархијата. Во {{римски|14}} век, Либек станал „Кралица на [[Ханза]]та, нејзин главен град, а воедно и најголем и најсилен член на оваа моќна средновековна стопанска организација.

Во 1359 година Либек го купил војводскиот феуд [[Мелн]] од задолжениот Алберт V, војвода на Саксо-Бергедорф-Мелн, дел на војводската династија на Саксо-Лауенбург. Градот и војводата — со согласност на братот на војводата Ерик — се согласиле на цена од 9.737,50 либечки марки. Страните исто така се согласиле на клаузула која дозволува повторно купување на поседите од војводата или неговите наследници, но само ако го купат поседот за себе, а не за трета страна.<ref>Elisabeth Raiser, ''Städtische Territorialpolitik im Mittelalter: eine vergleichende Untersuchung ihrer verschiedenen Formen am Beispiel Lübecks und Zürichs'', Lübeck and Hamburg: Matthiesen, 1969, (Historische Studien; 406), p. 88: Hamburg, Univ., Diss., 1969.</ref> Либек сметал дека ова припојување ќе биде многу важно, бидејќи Мелн бил важна попатна станица во трговијата (особено трговијата со сол) помеѓу Скандинавија и градовите [[Брауншвајг]] и [[Линебург]] преку Либек. Така, Либек го обезбедил Мелн со вооружена стража за да обезбеди ред на патиштата.

Во 1370 година, Либек се проширил повторно — како обезбедување на заем — кон феудите [[Бергедорф (кварт)|Бергедорф]], Фирланде, половина од [[Саксонска Шума|Саксонската Шума]] (''Sachsenwald'') и [[Гестхахт]] од војводата Ерик III, кој во меѓувреме го наследил неговиот постар брат V.<ref>Elisabeth Raiser, p. 90.</ref> Ова проширување ги вклучило поголемиот дел од трговските патишта помеѓу [[Хамбург]] и Либек, со тоа обезбедувајќи безбедна товарна рута помеѓу градовите. Ерик III го задржал правото на доживотен наем за овие земји.

Либек и Ерик III понатаму се договориле дека кога Ерик ќе умре, Либек ќе може да ја преземе сопственоста на заложените територии додека неговите наследници не можат да го исплатат долгот и истовремено да го извршат повторното купување на Мелн. Дотогаш, сумата за поседите се искачила на 26.000 либечки марки, огромна сума на пари во тоа време.<ref>Elisabeth Raiser, pp. 90 seq.</ref>

Во 1401 година, Ерик III умрел без наследник и бил наследен од неговиот втор братучед, Ерик IV, војвода на Саксо-Рацебург-Лауенбург. Во истата година, Ерик IV, поддржан од неговите синови Ерик (подоцна крунисан како Ерик V) и Јохан IV (подоцна Јохан IV), ги освоиле заложените поседи без да ја извршат договорената сума и пред Либек да може да ја преземе сопственоста на нив. Либек се согласил со тоа.<ref>Elisabeth Raiser, p. 137.</ref>

Во 1420 година, Ерик V го нападнал Фридрих I, изборен кнез на Бранденбург, и Либек го побарал Хамбург за воен сојуз како поддршка на [[Изборно кнежевство Бранденбург|Бранденбург]]. Војските на двата града отвориле втор фронт и ги освоиле Бергедорф, замокот Рипенбург и царинската испостава на реката Еслинген (денес ферибот Цоленшпикер) за неколку недели. Ова го приморало Ерик V да се согласи на мир во Перлеберг на 23 август 1420 година, во која било наведено дека сите заложени територии, кои Ерик IV, Ерик V и Јохан IV насилно ги презеле во 1401 година, мора да бидат неотповикливо предадени на градовите Хамбург и Либек. Градовите ги претвориле овие области во „посед на обата града“ (''Beiderstädtischer Besitz''), владеени од управители со четиригодишен мандат. Управителите доаѓале од еден од градовите.

Ханзата, под водство на Либек, учествувала во неколку војни против Данска со различни исходи. Додека Либек и Ханзата победиле во 1435 и 1512 година, Либек загубил кога бил вмешан во Грофовската расправа, граѓанска војна во Данска од 1534 до 1536 година. Либек, исто така, се приклучил на [[Шмалкалденски сојуз|Шмалкалденскиот сојуз]]. По неговиот пораз во Грофовската расправа, моќта на Либек полека слабеела. Либек останал неутрален во [[Триесетгодишна војна|Триесетгодишната војна]], но воените уништувања и новата трансатлантска насоченост на европската трговија, Ханзата, а со тоа и Либек, ја изгубиле важноста. По ''де факто'' распуштањето на Ханзата во 1669 година, Либек останал важен трговски град на [[Балтичко Море|Балтичкото Море]].

=== Целосна сувереност во 1806 година ===

Либек останал Слободен царски град дури и по германската медијатизација во 1803 година и станал суверена држава по распаѓањето на [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]] во 1806 година. Во текот на војната на Четвртата коалиција против [[Наполеон]], трупите под водство на Бернадоте го окупирале неутралниот Либек по битката против Блихер на 6 ноември 1806 година.

=== Прва анексија ===

Во континенталната блокада, трговијата настрадала и од 1811 до 1813 година, Либек формално бил дел од [[Прво Француско Царство|Првото Француско Царство]].

=== Повторно основање како суверена држава ===

Либек го вратил својот статус од пред 1811 година во 1813 година. [[Виенски конгрес|Виенскиот конгрес]] од 1815 година ја потврдил независноста на Либек и станал една од 39. суверени држави на [[Германски Сојуз|Германскиот Сојуз]]. Либек се приклучил на [[Северногермански Сојуз|Северногерманскиот Сојуз]] во 1867 година. Следната година, Либек го продал својот удел во кондоминиумот Бергедорф на [[Хамбург|Слободниот и Ханзин град Хамбург]], кој исто така бил суверена држава на Северногерманскиот Сојуз.<ref>Хамбург ја припоил областа кон неговата територија, кој денес го претставува современиот кварт [[Бергедорф]].</ref> Во 1871 година, Либек станал автономна составна држава во рамките на новосоздаденото [[Германско Царство]]. Неговиот статус ослабнал во текот на [[Вајмарска Република|Вајмарската Република]] со присилувањето на Републиката на нејзиното право да ги одредува државните и царските даноци. Во 1935 година, државноста на Либек, како и на сите други германски држави, целосно исчезнала, иако не била формално укината.

=== Втора и последна анексија ===

Во 1937 година, нацистите го донеле [[Закон за голем Хамбург|Законот за голем Хамбург]], со кој блискиот Ханзеатски град Хамбург бил проширен со блиските градови кои порано припаѓале на [[Кралство Прусија|пруската покраина]] [[Покраина Шлезвиг-Холштајн|Шлезвиг-Холштајн]]. За да ѝ надомести на Прусија за овие загуби (и делумно поради личната омраза на [[Адолф Хитлер]] на Либек поради одбивањето да одржи говор таму во 1932 година)<ref>[http://www.telegraph.co.uk/travel/citybreaks/5428909/Lubeck-The-town-that-said-no-to-Hitler.html Либек: Градот што му рекол не на Хитлер] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150516015403/http://www.telegraph.co.uk/travel/citybreaks/5428909/Lubeck-the-town-that-said-no-to-Hitler.html |date=2015-05-16 }}, Сајмон Хефер, ''The Daily Telegraph''; 28 јуни 2010.</ref> 711-годишната сувереност на Либек престанал и скоро целата негова територија била припоена кон Шлезвиг-Холштајн.

Либек окупиран од британската армија во последните денови на [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. Подоцна, [[Црвена армија|советската армија]] ја окупирала целата територија на исток од градот, како што било договорено помеѓу [[Сојузници од Втората светска војна|сојузничките сили]]. Прусија била укината како држава од сојузничките сили по војната. Меѓутоа, за разлика од Хамбург и Бремен, на Либек не му била вратена [[Покраини на Германија|сувереноста]]. Наместо тоа, градот бил припоен кон новата сојузна покраина [[Шлезвиг-Холштајн]].

== Поврзано ==
* [[Либек]]

== Наводи ==
{{наводи}}

{{Слободни царски градови}}
{{Долносаксонски округ}}
{{Држави на Германскиот Сојуз}}
{{Држави на Северногерманскиот Сојуз}}
{{Држави на Германското Царство}}
{{Држави на Вајмарската Република}}

{{coord|53|52|11|N|10|41|11|E|type:adm1st_scale:500000|display=title}}

[[Категорија:Либек| ]]
[[Категорија:Историја на Либек]]
[[Категорија:Историја на Мекленбург-Западна Померанија]]
[[Категорија:Историја на Шлезвиг-Холштајн]]
[[Категорија:Слободни царски градови]]
[[Категорија:Земји во Светото Римско Царство]]
[[Категорија:Држави на Германскиот Сојуз]]
[[Категорија:Држави на Северногерманскиот Сојуз]]
[[Категорија:Држави на Германското Царство]]
[[Категорија:Држави на Вајмарската Република]]
[[Категорија:Ханза]]
[[Категорија:Поранешни држави и територии во Мекленбург-Западна Померанија]]
[[Категорија:Поранешни држави и територии во Шлезвиг-Холштајн]]