Преглед на кодот на Иртиш

{{Инфокутија Река
|river = Иртиш
|image = Irtysh basin.png
|caption = Сливното подрачје на Иртиш
|origin = [[Алтај]]
|mouth = [[Об (река)|Об]]
|basin_countries = [[Русија]], [[Казахстан]], [[Кина]], [[Монголија]]
|length = 4.248 км
|elevation =
|discharge = 2150 м<sup>3</sup>/с <small>(кај [[Тобољск]])</small>
|watershed = 1.643.000&nbsp;км<sup>2</sup>
}}

'''Иртиш''' ({{lang-ru|Иртыш}}; {{lang-ru|Ертiс}}; {{lang-zh|额尔齐斯河}}, [[пинјин]]: ''É'ěrqísī hé''; {{lang-ru| ئېرتىش}}; {{lang-mn|Эрчис мөрөн}}; {{lang-tt|Иртеш}}) — [[река]] во [[Сибир]] и [[Казахстан]], главна [[притока]] на [[Об (река)|Об]]. Реката има мошне големо и значајно [[слив]]но подрачје во [[Азија]], опфаќајќи го Западен [[Сибир]] и [[Алтајски Планини|Алтајските Планини]].

==Географија==
[[Податотека:Pavlodar-Fiume Irtysh.JPG|мини|Иртиш кај [[Павлодар]], Казахстан]]
[[Податотека:River port and auto depot of Khanty-Mansiysk.jpg|мини|Пристаништето на Иртиш во [[Ханти-Мансијск]], Русија]]
Реката извира како во монголски [[Алтај]] ([[Сјинџанг]], [[Кина]]), каде е наречена Кара Иртиш (Црн Иртиш), па тече на северозапад преку [[Зајсанско Езеро|Зајсанското Езеро]] во [[Казахстан]]. Потоа во неа се влеваат реките [[Ишим (река)|Ишим]] и [[Тобол]], за на крај самата река да се влее во [[Об (река)|Об]] кај [[Ханти-Мансијск]] во западен Сибир, [[Русија]]. Течението има должина од вкупно 4.248&nbsp;км.

==Стопанско значење==
По реката половат, танкери, товарни и патнички бродови од април до октомври, кога не е замрзната. Најголемо пристаниште на реката во русија е градот [[Омск]]. Во Казахстан по течението има 3 големи [[хидроенергија|хидроцентрали]]: Бухтарминската, Уст-Каменогорската и Шулбинската. Кај Уст-Каменогорск се наоѓа најдлабоката [[бродска преводнца]] во светот, со спуст од 42 м.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.waterwaysworld.com/latest.cgi?month=012008&start=20 |title=архивски примерок |accessdate=2013-06-18 |archive-date=2011-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110726045506/http://www.waterwaysworld.com/latest.cgi?month=012008&start=20 |url-status=dead }}</ref>

==Историја==
По течението на реката, со векови живееле разни [[Монголи|монголски]] и [[туркиски народи]]. Во XV и XVI век долното и средното течение на Иртиш влегувало во состав на татарскиот [[Сибирски ханат]], кој Русија го освоила во 1580-тите. Во XVII век, Џунгарскиот ханат (царството на [[Ојрати]]те) станало јужен сосед на Русија и завладеало со горното течение на реката. Во поречјето, Русија потоа основала  повеќе градови: [[Омск]] (1716) [[Семипалатинск]] (1718) [[Уст-Каменогорск]] (1720) и  [[Пењтропавловск]] (1752).

Во 1750-тите години [[Кина]] ја освоила џунгарската држава. Границата помеѓу Русија и тогашна Кина (денес граница на Русија со Казахстан на север и меѓу Монголија и Кина на југ) е исцртана на почетокот на XIX век.

==Градови по течението==
Поважни населени места по течението на Иртиш (низводно) се:

* {{знаме|Кина}} околии [[Фујин]] и [[Бурчин]]
* {{знаме|Казахстан}}: Öskemen ([[Уст-Каменогорск]]), [[Семеј]] (Семипалатинск), [[Pavlodar]]
* {{знаме|Русија}}: [[Омск]], [[Тара (град)|Тара]], [[Тобољск]], [[Ханти-Мансијск]]

==Во книжевноста==
Епилогот на  романот „[[Злосторство и казна]]“ (1866) од [[Фјодор Достоевски]] се случува кај реката Иртиш.

== Наводи ==
* „[[Голема советска енциклопедија]]“
{{наводи}}

== Поврзано ==
{{рв|Irtysh River}}
* [[Об (река)|Об]]
* [[Тобол]]

{{coord|61|05|24|N|68|49|15.60|E|type:landmark_source:frwiki|display=title}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Реки во Кина]]
[[Категорија:Реки во Казахстан]]
[[Категорија:Реки во Русија]]
[[Категорија:Алтај]]
[[Категорија:Ханти-мансиски автономен округ]]
[[Категорија:Реки во Омската област]]
[[Категорија:Реки во Тјумењската област]]
[[Категорија:Реки во Азија]]
[[Категорија:Иртишки слив]]
[[Категорија:Реки во Ханти-мансискиот автономен округ]]
[[Категорија:Меѓународни реки во Азија]]