Хаим Абраванел

Семејството Абраванел и Резники

Хаим Абраванел (25 декември 1896, Пирот, Кралство Србија – 15 март 1984, Бат-Јам, Израел) бил лекар, Евреин, директор на болницата во Битола во периодот 1946-1963 година.

Неговата биографија

На почетокот од животниот пат и Втората светска војна

Хаим Абраванел е роден во семејство од 9 луѓе. Во 1925 година се квалифицирал за доктор по медицина на Карловиот универзитет во Прага, а подоцна специјализирал интерна медицина и кардиологија во Виена. Во текот на 1930-тите се вработил како лекар во Скопје. Двајца браќа на Хаим, Абраванел Бен Зион и Јосеф емигрирале во Соединетите Држави.

На почетокот на Втората светска војна, Хаим Абраванел бил регрутиран во армијата на Кралството Југославија и му била доделена позицијата воен лекар во косовскиот сектор. Во областа избувнала епидемија на тифус и на Абраванел му било наредено да лекува пациенти од цивилното население. Меѓу другото, тој се грижел за членовите на семејството Резники, муслиманско семејство со албанско потекло, а од смрт го спасил членот на семејството Мустафа. Во април 1941 година, нацистичка Германија ја нападна Југославија. Хаим Абраванел и неговата единица биле заробени од Германците и задржани во логор. Таткото на семејството Резники Арслан слушнал за неговото апсење и со синот Мустафа во традиционална албанска облека пристигнал во логорот за да го ослободи Хаим Абраванел. Откако го пронашле, членовите на семејството Резники го облекле во традиционална албанска облека и го ослободиле од логорот. Во 2008 година, организацијата Јад Вашем го додели правото на Праведниците меѓу народите на членовите на семејството Резники по молба на внуката на Хаим Абраванел. Леке Резники, внук на Мустафа Резники ја основа и раководи „Израелско-косовска организација за пријателство“.

Хаим Абраванел се вратил во Скопје. Бугарите на 11 март 1943 година извршиле акција во Скопје, уапсувајќи 3.290 луѓе, меѓу кои и Хаим Абраванел и неговото семејство, и ги однеле во логор сместен на територијата на тутунскиот комбинат „Монопол“ во градот. Поради тоа што бил лекар, Хаим Абраванел бил ослободен од апсењето и испратен во Кумановско, каде што останал до 1945 година.

По војната

Македонските еврејски заедници беа уништени во холокаустот. Неговите четворица браќа загинаа во Треблинка. Спасени се тројца негови внуци. Во 1946 година Хаим Абраванел бил назначен за директор на државната болница во Битола. По холокаустот и до формирањето на државата Израел, постоела мала еврејска заедница од неколку десетици луѓе. По формирањето на Државата Израел, многумина емигрирале, а оние кои останале, се доселиле во Скопје. Хаим Абраванел и неговата сопруга Берта останале како единствено еврејско семејство во градот Битола. За време на неговиот мандат, Хаим Абраванел се обидел да работи со властите за да помогнат во обновувањето на еврејските гробишта во градот, кои биле во лоша состојба по војната, а исто така ја координирал годишната комеморативна церемонија за еврејската заедница што се одржува на 11 март.

Децата на Хаим Абраванел и нивните семејства живееле во Скопје. На 26 јули 1963 година во Скопје се случи силен земјотрес, во кој загинале синот на Хаим Абраванел, д-р Нисим Ничако, ќерката д-р Рени Леви Абраванел и неговиот зет д-р Салватор Леви, а неговата внука Рејчел била спасена бидејќи престојувала во куќата на Хаим Абраванел во Битола. По катастрофата што ги снајде, членовите на семејството Абраванел со внуката емигрираа во Израел. И покрај неговата напредна возраст, Хаим Абраванел мораше да работи за егзистенција како заменик лекар во здравствениот фонд до крајот на 1970. Во 1981 година почина Берта Абраванел, а во 1984 година почина Хаим Абраванел на возраст од 87 години.

Во јануари 2018 година, владината болница во Битола го доби името по д-р Хаим Абраванел. Болницата е изградена во 1948 година на местото на градското еврејско маало. На државна церемонија одржана во присуство на градоначалникот на Битола, македонскиот заменик министер за здравство, амбасадорот на Израел во Македонија Дан Ориен и внуката на Хаим Абраванел, д-р Рејчел Шели Леви Дромер, беше одбележан придонесот на еврејската заедница во градот низ годините, важноста на нејзиното постоење и зачувувањето на сеќавањето на неговата трагична судбина.

Фусноти

Семејството Резники од Косово, на веб-страницата Јад Вашем (на хебрејски)

Мајкл Бар-Зохар, Возовите останаа празни, издавачка куќа Хед Арци, Или Јехуда, 1999 година, страница 124 (на хебрејски)

Хаим Кашелс, сертификати и документи, во: Енциклопедија на разгледници-бугарско еврејство, Ерусалим, 1967 година, страница 848 (на хебрејски)

Државната болница ќе го носи името на д-р Хаим Абарбанал, на веб-страницата bitolanews.mk