Султанат Ауса

Од Википедија — слободната енциклопедија

Султанатот Ауса било кралство кое постоело во регионот Афар во источна Етиопија во 18 и 20 век. Се сметало за водечка монархија на народот Афар, на кој другите владетели на Афар номинално му го признале приматот.

Етиопската империја побарала управување со регионот, но наишла на остар отпор. Поради нивните вештини во пустинска војна, Афарите успеале да останат независни, за разлика од другите слични групи во регионот.[1]

Султанот Јајо го посетил Рим заедно со безброј други благородници од цела Источна Африка за да го поддржи создавањето на италијанска Источна Африка.[2] Ова го означило крајот на независноста на регионот и султанатот бил распаднат и инкорпориран во италијанската Источна Африка како дел од гувернератот на Еритреја и Гувернератот Харар.

Иако султанатот бил инкорпориран во Етиопската империја по Втората светска војна, тој уживал значителна автономија под Етиопија до подемот на Дерг во 1970-тите.

Историја[уреди | уреди извор]

Имамат на Ауса[уреди | уреди извор]

Афарското општество било традиционално поделено на ситни кралства, со секое управувано од својот султан.[3]

Имаматот на Ауса бил одвоен од Адалскиот султанат во 1577 година, кога Мухамед Јаса го преселил својот главен град од Харар во Ауса (Асаита) со поделбата на Адалскиот султанат во Ауса.[4]

Во 1647 година владетелите на Емиратот Харар се отцепиле за да формираат своја политика. Имаматот на Авса подоцна бил уништен од локалниот Мудаито Афар во 1672 година. По смртта на Авса имаматот Мудаито Афарите основале сопствено кралство, султанатот Ауса. Во одреден момент по 1672 година, Ауса опадна заедно со запишаното искачување на тронот на имамот Умар Дин бин Адам.[4]

Султанатот[уреди | уреди извор]

Во 1734 година, водачот на Афар Дата Кадафо, шеф на кланот Мудаито, ја презел власта и ја основал династијата Мудаито откако го соборил султанатот Адал предводен од Харла, кој го окупирал регионот од тринаесеттиот век.[5][6][7] Ова го означило почетокот на нова и пософистицирана политика што ќе трае до колонијалниот период.[7] Примарниот симбол на султанот бил сребрена палка, за која се сметала дека има магични својства.[8] Влијанието на султанатот се проширило во низините Данакил на денешна Еритреја.[9]

По 15 години владеење, синот на Кадафо, Мухамед Кедафу, го наследил како султан. Мухамед Кадафо три децении подоцна го оставил тронот на својот син Ајдахис, кој пак владел уште дваесет и две години. Според Ричард Панкхерст, овие релативно долги периоди на владеење според современите стандарди укажале на одреден степен на политичка стабилност во државата.[7]

Просперитетот на Ауса го посакувале Афарите од соседните земји, а особено Дебне-Вемас, најсилниот од јужниот дел на Адоимара.[10] Во последната деценија од 18 век, тие сакале да го освојат главниот град, па затоа се вклучиле во поддршката на голем број јеменски кибритџии од Аден. Според Крапф и Ајзенберг, тие биле не помалку од неколку стотици силни и уживале целосен монопол на огнена моќ.[11]

Вилијам Корнволис Харис изјавил дека одбраната на градот била организирана од владетелот Јусуф ибн Иџахис, храбар и боречки султан, чиј оружар можел да се пофали со неколку топови и кибритчиња. Тој тврдеше дека бранителите ги фатиле идните напаѓачи додека спиеле и им ги пресекле грлата на сите што верувале во принципот „сите за еден“.[12] Дебне-Вемас, според оваа приказна, не биле исплашени од овој пресврт, се вратиле со нови сојузници од брегот што го собрале и постигнале убиствен пораз на Мудаитос. Јусуф бил убиен, по што градот бил ограбен, а гарнизонот бил убиен на меч.[13]

Воинот Мудаито илустриран од Сер Вилијам Корнволис Харис

Нестабилноста од оваа инвазија предизвикала државата Ауса да страда многу. Ауса, некогаш важно место изгубила голем дел од своето политичко значење, но останало опширен логор посетен од безброј Афари и Сомалијци како место за вечни саеми.[14][15]

Султанот Махамед ибн Ханфад го поразил и го убил Вернер Мунзингер во 1875 година, кој водел египетска војска во Етиопија.[16]

Колонијален период[уреди | уреди извор]

Во 1865 година, новообединетата Италија го купила Асеб од локалниот султан (кој станал колонија на Еритреја во 1890 година) и го навела султанот Махамед да потпише неколку договори со таа земја. Како резултат на тоа, етиопскиот император Менелик II стационирал војска во близина на Ауса за „да се увери дека султанот од Авса нема да го испочитува неговото ветување за целосна соработка со Италија“ за време на Првата итало-етиопска војна.[17]

Грофот Торниели му изјавил на маркизот од Солсбери дека член 5 од договорот склучен меѓу Италијанците и султанот Махамед Ханфаре. Дека во случај на која било друга сила се обидува да ја окупира Ауса или некои делови од неговата територија, султанот мора да се спротивстави и да изјави дека неговата нација е италијански протекторат и мора да го подигне италијанското знаме.[18] Според член 3, султанот го признал целиот брег на Данакил од заливот Амфила до Рас Думеира како италијанска сопственост и ги отстапил териториите Гамбо Кона и Аблис како дел од италијанска Еритреја.[19][20]

Италијанските поседи на брегот Данакил според договорот меѓу Италија и султанот од Ауса

Втора итало-абисинска војна[уреди | уреди извор]

Средбата меѓу Мусолини и султанот од Ауса

За време на Втората италијанско-етиопска војна, султанот Махамед Јајо се согласил да соработува со италијанските освојувачи.[21]

До 1 април 1936 година, италијанските трупи ја завршиле окупацијата на богатиот султанат Ауса, кој се граничел со францускиот Сомалиленд.[22] Како резултат на тоа, во 1943 година повторно инсталираната етиопска влада испратила воена експедиција која го заробила султанот Мухамед Јајо и поставила еден од неговите роднини како султан.[23] При посетата на Рим, султанот Мохамед Јајо се сретнал со Бенито Мусолини и во Палацо Венеција изјавил говор за неговата лојалност кон Италијанската империја.[24]

Duce, dal tempo più lontano, la mia famiglia e state nemica degli abissini, nemici della potenti Italia. Mio nonno e mio padre sono sempre stati amici dell'Italia ed io, con il cuore e con la spada, sono un soldato dell'Impero italiano. Per la mia fedelta ho chiesto il premio di vedervi Oggi Vi vedo ed ho la gioia di ripetere a Voi il giuramento di fedelta mio della gente della mia razza. Ripotero al mio Paese la Vostra immagine e la Vostra parola. Dio benedica la Vostra opera e ci mantenga sulla giusta via della Vostra Volontà. Io Vi offro questo tappeto che fu gia del Negus Micael e che poi, Ligg Jasu dono mio padre: sono lieto che questo tappeto, fatto per i sovrani abissini, sia oggi proprieta del Fondatore dell'Impero

Дуче, од најраните времиња, моето семејство беше непријател на Абисинците, непријатели на моќната Италија. Мојот дедо и татко ми отсекогаш биле пријатели на Италија, а јас со срце и меч сум војник на Италијанската империја. За мојата верност побарав награда да те видам Денес те гледам и имам радост да ти ја повторам заклетвата за мојата верност кон луѓето од мојата раса. Ќе го повторам твојот имиџ и твојот збор кон мојата земја. Бог да ја благослови вашата работа и да нè држи на вистинскиот пат по ваша волја. Ви го нудам овој тепих кој веќе беше од Негус Микаел и кој подоцна Лиј Ијасу му го подари на татко ми: Воодушевен сум што овој килим, направен за абисинските суверени, е денес сопственост на основачот на империјата.

-Говорот на султанот Јајо до Бенито Мусулини

Преродба во модерна Етиопија[уреди | уреди извор]

Султанот Алимира често доаѓал во конфликт со централната власт поради нејзиното навлегување во авторитетот на султанатот. Ауса, која колку-толку била самоуправна до воздигнувањето на султанот во 1944 година, била значително ослабена на власт од централизирачките сили на владата на Хаиле Селасие. Во 1950 година тој се повлекла од Асаита две години во опозиција, враќајќи се само две по посредништвото на Фитаврари Јајо.[25] Султанот се обидел да го обедини народот Афар под автономен султанат, додека останувал дел од Етиопија. Тие биле поделени меѓу провинциите Харарге, Шева, Тигра и Воло.[26]

Султанот Алимирах Ханфар од Афар со императорот Хаиле Селасие од десната страна и синот на царот, престолонаследникот Асфав Восен од левата страна

Во 1961 година, кога било јасно дека се ближи пропаста на еритрејскиот федерален аранжман, 55 поглавари на Афар во Еритреја се состанале и ја поддржале идејата за автономија на Етиопија Афар. По распуштањето на федералната влада на Еритреја и нејзината трансформација во централно управувана провинција, водачите на Афар повторно се состанале во Асаб во 1963 година и го поддржале создавањето на автономен регион. Во 1964 година, водачите на Афар отишле во Адис Абеба за да му го претстават својот предлог на Хајле Селасие, но напорите биле залудни.[26] И покрај овие навлегувања и конфликти, султанот останал во основа лојален на императорот и на Етиопија, за возврат, иако не го постигнал автономниот султанат што го посакувал, тој уживал значително ниво на автономија во областите на Султанатот, речиси единствено меѓу многуте ситни кралства инкорпорирани во етиопската држава кон крајот на 19 век. На пример, додека владата назначувала гувернер на авраја (област) на соодветната Ауса, гувернерот, наместо да живее во главниот град Асаита, наместо тоа седел во Бати, кој бил целосно надвор од областа.[27]

Во 1975 година, султанот Алимирах Ханфаре бил прогонет во Саудиска Арабија, но се вратил по падот на режимот на Дерг во 1991 година. По смртта на Алимирах Ханфере во 2011 година, неговиот син Ханфере Алимира бил именуван за негов наследник како султан.[28]

Религија[уреди | уреди извор]

Верските елити на Ауса вообичаено ја носеле почесната титула Кабир.[29]

Список на султани[уреди | уреди извор]

  • Кандафо 1734–1749 година
  • Кадафо Махамед ибн Кадафо 1749–1779 година
  • Ајдахис ибн Кадафо Махамед 1779–1801 година
  • Ајдахис ибн Махамед ибн Ајдахис 1801–1832 година
  • Ханфадхе ибн Ајдахис 1832–1862 година
  • Махамед „Илалта“ ибн Ханфаде 1862–1902 година
  • Махамед ибн Ајдахис ибн Ханфаде 1902–1910 година
  • Јајо ибн Махамед ибн Ханфаде 1902–1927 година
  • Махамед Јајо 1927–1944 година
  • Алимирах Ханфаре 1944–1975, 1991–2011 година
  • Ханфаре Алимира 2011-2020 година
  • Ахмед Алимира 2020 година

Белешки[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Thesiger, Wilfred (1935). „The Awash River and the Aussa Sultanate“. The Geographical Journal. 85 (1): 1–19. doi:10.2307/1787031. JSTOR 1787031.
  2. ↑ Sbacchi, Alberto (1977). „Italy and the Treatment of the Ethiopian Aristocracy, 1937-1940“. The International Journal of African Historical Studies. 10 (2): 209–241. doi:10.2307/217347. JSTOR 217347.
  3. ↑ Matt Phillips, Jean-Bernard Carillet, Lonely Planet Ethiopia and Eritrea, (Lonely Planet: 2006), p.301.
  4. ↑ 4,0 4,1 Abir, p. 23 n.1.
  5. ↑ Bausi, Alessandro. Ethiopia History, Culture and Challenges. Michigan State University Press. стр. 83.
  6. ↑ Abir, pp. 23-26.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Pankhurst, Richard (1997). The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from Ancient Times to the End of the 18th Century. Red Sea Press. ISBN 0932415199.Pankhurst, Richard (1997).
  8. ↑ Trimingham, p. 262.
  9. ↑ AESNA (1978). In defence of the Eritrean revolution against Ethiopian social chauvinists. AESNA. стр. 38. Посетено на 23 December 2014. Later in their history, the Denkel lowlands of Eritrea were part of the Sultanate of Aussa which came into being towards the end of the sixteenth century.
  10. ↑ Pankhurst, Richard (1997). The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from Ancient Times to the End of the 18th Century (англиски). The Red Sea Press. стр. 394. ISBN 978-0-932415-19-6.
  11. ↑ Abir, Mordechai (1968). Ethiopia: the Era of the Princes: The Challenge of Islam and Re-unification of the Christian Empire, 1769-1855 (англиски). Praeger. стр. 24. ISBN 978-0-582-64517-2.
  12. ↑ Harris, Sir William Cornwallis (1844). The Highlands of Æthiopia (англиски). Longman, Brown, Green, and Longmans. стр. 179-180.
  13. ↑ Pankhurst, Richard (1997). The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from Ancient Times to the End of the 18th Century (англиски). The Red Sea Press. стр. 394. ISBN 978-0-932415-19-6.
  14. ↑ Pankhurst, Richard (1997). The Ethiopian Borderlands: Essays in Regional History from Ancient Times to the End of the 18th Century (англиски). The Red Sea Press. стр. 394. ISBN 978-0-932415-19-6.
  15. ↑ Harris, Sir William Cornwallis (1844). The Highlands of Æthiopia (англиски). Longman, Brown, Green, and Longmans. стр. 180.
  16. ↑ Edward Ullendorff, The Ethiopians: An Introduction to Country and People, second edition (London: Oxford University Press, 1965), p. 90. ISBN 0-19-285061-X
  17. ↑ Chris Proutky, Empress Taytu and Menilek II (Trenton: The Red Sea Press, 1986), p. 143. ISBN 0-932415-11-3
  18. ↑ Hertslet, Sir Edward (1967). The Map of Africa by Treaty: Nos. 95-259: Abyssinia to Great Britain and France (англиски) (3. изд.). Great Britain: Cass. стр. 453.
  19. ↑ Hertslet, Sir Edward (1967). The Map of Africa by Treaty: Nos. 95-259: Abyssinia to Great Britain and France (англиски) (3. изд.). Great Britain: Cass. стр. 458.
  20. ↑ Hertslet, Sir Edward (1967). The Map of Africa by Treaty: Nos. 95-259: Abyssinia to Great Britain and France (англиски) (3. изд.). Great Britain: Cass. стр. 448.
  21. ↑ Anthony Mockler, Haile Selassie's War (Brooklyn: Olive Branch Press, 2003), p. 111.
  22. ↑ „ITALIANS CONQUER AUSSA SULTANATE; Occupy Sardo, in Center of Rich Area, and Dominate Red Sea Caravan Trails. LINE BISECTS ETHIOPIA Rome Sees Early Submission of Haile Selassie -- Britain's Attitude Chief Worry“. The New York Times. April 1936.
  23. ↑ Trimingham, p. 172.
  24. ↑ Mussolini, Benito (1939). Scritti E Discorsi Di Benito Mussolini Volume 12. стр. 214–215.
  25. ↑ „Sultan Ali Mirah Hanfare Passed Away“. Архивирано од изворникот на 3 December 2013. Посетено на 25 November 2013.
  26. ↑ 26,0 26,1 Yasin, Yasin Mohammed (2008). „Political history of the Afar in Ethiopia and Eritrea1“ (PDF). GIGA Institute of African Affairs. 42 (1): 39–65. Архивирано од изворникот (PDF) на 2022-07-06. Посетено на 25 November 2013.
  27. ↑ Zewde, Bahru (March 2012). „Ethiopia: The Last Two Frontiers (Review)“. Africa Review of Books. 8 (1): 7–9.
  28. ↑ AFAR News Toronto v.01 (July 2011) Архивирано на {{{2}}}.
  29. ↑ Houmed Soulé, Aramis (12 January 2018). „II. La légende d'Awdaḥis et la dynastie des Aydâḥisso“. Deux vies dans l’histoire de la Corne de l'Afrique : Les sultans ‘afar Maḥammad Ḥanfaré (r. 1861-1902) & ‘Ali-Miraḥ Ḥanfaré (r. 1944-2011) (француски). Centre français des études éthiopiennes. стр. 11–18. ISBN 978-2-8218-7233-2.

Наводи[уреди | уреди извор]

  • Мордехај Абир, Ерата на принцовите: предизвикот на исламот и повторното обединување на христијанската империја, 1769-1855 (Лондон: Лонгманс, 1968).
  • Ј. Спенсер Тримингам, Исламот во Етиопија (Оксфорд: Џефри Камберлиџ за Универзитетскиот прес, 1952).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Султанат_Ауса&oldid=5080534“