Стематографија

Стематографија
Stemmatografia

Корица на второто издание, 1702.
Автор	Павао Ритер Витезовиќ
Изворен наслов	Stemmatografia sive Armorum Illiricorum delineatio, descriptio et restitutio
Земја	Хабсбуршка Монархија
Јазик	Латински јазик
Жанр	Хералдика, проза, поезија
Издадена	1701

Стематографија, позната по своето целосно име Stemmatografia sive Armorum Illiricorum delineatio, descriptio et restitutio (македонски: Скица, опис и оживување на илирските грбови) — хералдички есеј напишан и илустриран од Павао Ритер Витезовиќ, првично објавен во 1701 година.

Историја на издавањето

Првото издание било објавено во 1701 година, најверојатно во Виена, имајќи предвид дека местото на печатење никогаш не било експлицитно назначено. Второто издание Витезовиќ го објавил во Загреб (1702). Во предговорот на второто издание тој забележува дека „првото издание е отпечатено и објавено во голем број, е распродадено и дека постои голем интерес, што довело до објавување на второто издание на делото“. Се смета за едно од најпопуларните дела на Витезовиќ.

Таму тој тврди и дека делото е „завет за неговата мила татковина, затоа што во објавените прегратки зрачи сјајот на татковината“, лично надевајќи се дека посреќното потомство ќе ја прегрне „Хрватска во сите нејзини делови повторно цела“ и „цела Илирија кој ќе се соедини со Хрватска во љубов и посветеност“, демонстрирајќи патриотски и донекаде романтистички тенденции.

Опис

Оригиналното дело содржи вкупно 56 грба од различни земји нацртани од Витезовиќ, кои се подредени по азбучен ред. Секоја страница од книгата содржи гравура на грбот, заедно со неговото име со украсни букви и два латински дистиха кои го опишуваат или толкуваат грбот. Претставените територии се движат од Московија, до Полска, Австрија, Илирија, Албанија и Турција. Книгата содржи и историски, измислени и современи грбови, вклучувајќи ги и оние од поранешните римски провинции. Во создавањето на своето дело, Витезовиќ користел различни извори, како што се печати, монети, камени споменици. На крајот од Стематографија, тој наведува краток опис на секој прикажан грб.

Самиот Витезовиќ изјавил дека неговите намери се да го открие секој поединечен грб на секое кралство, провинција, значаен град и тврдина на Илирија, како и нивните обичаи, природа и движење на кланови. Тој имал намера да објави посебна книга во која ќе биде опишана секоја благородничка лоза, вклучувајќи ги и оние што потекнуваат од нив во другите европски земји.

Издание на Христофор Жефарович

Четириесет години по нејзиното првично издание во Виена, книгата била преведена од монахот Христофор Жефарович на словеносрпски, под наредба на српскиот патријарх Арсениј IV. Бакарните гравури на грбовите ги изработил младиот виенски уметник Томас Месмер. Според Иво Банац, ова издание имало силно влијание врз развојот на хералдиката во Бугарија, Србија и Романија. Книгата се смета и за прва „српска книга“ објавена во 18 век.

Галерија

• 
  Насловна страница на преведеното издание од 1741 година (види подолу)
• 
  Посветена страница од истото издание
• 
  Страна за Далмација
• 
  Страна која го прикажува и опишува грбот на Московија,
• 
  Истра
• 
  Румелија
• 
  Скитија
• 
  Молдавија
• 
  Влашка
• 
  Јаподија
• 
  Србија
• 
  Бугарија
• 
  Босна
• 
  Македонија

Литература

• Grbovi Senjskih Rittera Vitezovića, E. Ljubović
• The pen and the sword: studies in Bulgarian history, James Franklin Clarke, Dennis P. Hupchick, East European Monographs, 1988
• Paissi of Hilendar: Father of the Bulgarian Enlightenment, Velcho Velchev, Sofia Press, 1981
• Empires and Peninsulas: Southeastern Europe Between Karlowitz and the Peace of Adrianople, 1699-1829, Plamen Mitev, LIT Verlag Münster, 2010

Надворешни врски

• Целосни фотокопии на веб-страницата на Националната и универзитетска библиотека во Загреб
• Второ издание обоена верзија Архивирано на 22 јануари 2022 г.