Ропство во Стара Грција

Погребот на Mnesarete; млад роб (лево) се соочува со нејзината мртва љубовница.

Ропството било вообичаена практика и составен дел на Стара Грција низ својата богата историја, како што било и во другите општества од тоа време, вклучувајќи ја древна Палестина и ранохристијанските општества. Се проценува дека во Атина, мнозинството граѓани поседувале најмалку еден роб. Повеќето антички писатели го сметале ропството не само како природно, туку и неопходно, но почнала да се појавува поинаква полемика, особено во Сократовите дијалози, додека стоиците биле запишани во историјата како први кои го осудиле ропството.

Во согласност со модерната историографска практика, оваа статија ќе ги разгледува робовите само како движен имот (лична сопственост), за разлика од некои зависни групи како што се penestae од Тесалија или спартанските хелоти, кои повеќе имале функција на средновековни слуги (служеле за подобрување на состојбата на недвижниот имот). Робот кој претставувал лична сопственост на господарот бил лишен од слобода и бил принуден да му се покори на сопственикот кој можел да го купи, продаде или да го даде под наем како и секој друг роб кој го поседувал.

Проучувањето на ропството во Стара Грција поставува голем број на значајни методолошки проблеми. Записите се неповрзани и многу расцепкани и се однесуваат главно на градот Атина. Нема расправа која посебно е посветена на оваа тема. Судските завршни искази од 4 век п.н.е. се интересирале за ропството само како извор на приходи. Комедијата и трагедијата претставувале стереотипи. Иконографијата не правела никаква значителна разлика меѓу роб и занаетчија.

Терминологија

Старите Грци имале многу зборови, со кои се опишувале робовите, кои требало да се стават во контекст за да се избегне двосмисленоста. Хомер, Хесиод и Теонис од Мегара ги нарекувале робовите δμώς / dmôs. Терминот има општо значење, но особено се однесува на воените заробеници заробени како плен, со други зборови, како имот. За време на класичниот период, Грците често го употребувале зборот ἀνδράποδον / andrápodon, кој буквално значи "некој со човечки нозе", за разлика од toτετράποδον / tetrapodon "четириного", или добиток. Најчесто употребуван бил зборот δοῦλος / doûlos, кој претставува претходна форма која се појавува во микенските натписи како do-e-ro, кој се користел како збор спротивен на "слободен човек" (ἐλεύθερος / eleútheros). Глаголот δουλεὐω (кој опстојува и во денешна Грција, со значење “работа”) може да се користи како метафора за други форми на надмоќ, како на еден град над друг или на родителите врз нивните деца. Зборот οἰκέτης / oikétês, кој значи "некој кој живее во куќа", се однесувал на слугите во домаќинството.

Потекло на ропството

Во микенската цивилизација имало робови. На плочите од Пилос со сигурност може да се идентификуваат 140 do-e-ro. Се разликуваат две правни категории "обични" робови и "робови на Бога" (ТЕ-о-jo do-e-ro / θεοιο), а во овој случај тој бог веројатно е Посејдон. Божјите робови секогаш се споменувани по име и поседувале свое сопствено земјиште. Нивниот правен статус е близу до оној на слободните луѓе. Природата и потеклото на нивната врска со божественосата не се јасни. Имињата на обичните робови покажуваат дека некои од нив доаѓале од Китера, Хиос, Лимнос или Халикарнас, а најверојатно биле поробени од пирати. Плочите укажуваат на тоа дека поврзаноста помеѓу робовите и слободните граѓани не била невообичаена и дека робовите можеле да бидат независни занаетчии и да поседуваат парцели. Се чини дека најголемата поделба во микенската цивилизација не била меѓу робовите и слободните граѓани, туку меѓу оние кои биле верни на дворецот и оние кои не биле.

Не постои временска поврзаност меѓу микенската ера и времето на Хомер, каде што општествените структури се одразиле на оние од грчкиот среден век. Терминологијата се разликува: робот повеќе не do-е-ro (doulos), туку dmôs. Во „Илијада”, робовите се главно жени грабнати како плен од војна, додека мажите биле или ослободени или убиени на бојното поле. Во „Одисеја”, робовите, исто така, се претежно жени. Овие робови биле слугинки, а понекогаш и конкубини. Имало и машки робови, особено во „Одисеја”, во која одличен пример е свињарот Еумеј. Робовите кои биле дел од oikos ("семејство", "домаќинство") се разликувале. „Лаерт јаде и пие со неговите слуги. Во зима, тој спие заедно со нив”. Зборот dmôs не се смета за навредлив, а Еумеј, "божествениот" свињар е именуван со истиот хомеров епитет како и грчките херои. И покрај ова, ропство продолжило да се смета за срам. Еумеј изјавува дека „На далеку се знае дека Зевс му одзема половина од силата на човекот кога ќе стане роб."

Тешко е да се утврди кога започнало тргувањето со робови во древниот период. Во „Дела и дни” (8 век п.н.е.), Хесиод поседува голем број dmôes, иако нивниот статус не е јасен. Постоењето на douloi се потврдува преку лирските поети како што се Архилох или Теонис од Мегара. Според епиграфски докази, законот на Дракон за убиство (околу 620 година п.н.е.) ги споменува робовите. Според Плутарх, Солон ( 594-593 година п.н.е.) забранил робовите да вежбаат гимнастика и да практикуваат педерастија. До крајот на овој период, робовите се споменуваат сè почесто. Ропството се распространува од моментот кога Солон ги воспоставува основите на атинската демократија. Класичниот научник Мозес Финли, забележува дека Хиос, кој според Теопомп бил првиот град кој организирал трговија со робови, исто така, уживал почетен демократски процес (во 6 век п.н.е.). Тој заклучува дека „еден аспект на грчката историја, накусо, е успешното ракување меѓу слободата и ропството”.

Економска улога

Сите дејности биле отворени за робовите, со исклучок на политиката. За Грците, политиката била единствената дејност достојна само за граѓанинот, а остатокот можеле да ги вршат и оние кои не биле грчки граѓани. Статусот бил тој што имал значење, а не дејноста. Најголема потреба од робови имало во земјоделството, основата на грчката економија. Некои мали земјопоседници поседувале еден роб, или дури и два. Богатата литература на прирачници за земјопоседници (како што се „Економија” од Ксенофонт или од автори кои му ги препишувале своите дела на Аристотел) го потврдува присуството на десетици робови на поголемите имоти. Тие можеле да бидат обични работници или надзорници. Степенот до кој робовите се користеле како работна сила во земјоделството е спорен. Сигурен е фактот дека ропството во руралните средини било многу честа појава во Атина и дека Стара Грција не знаела за огромниот број на робовско население кое се наоѓало на римските латифундии.

Робовите биле најзастапени во рудниците и каменоломите. Тие претставувале бројно робовско население кое често се изнајмувало од страна на богатите приватни лица. Генералот Никиј издавал под наем илјада робови во рудниците за сребро во Лаврио во Атика, Хипоник 600, а Филомид издавал 300 робови. Ксенофонт укажува на тоа дека тие добивале по еден обол по роб на ден, во износ од 60 драхми годишно. Ова било едно од најисплатливите вложувања за атињаните. Бројот на робови кои работеле во рудниците во Лаврио или во погонот за обработка на руда се проценува на 30 000. Ксенофонт предложил градот да купи голем број на робови, до три робови по жител, така што нивниот закуп ќе ги обезбеди сите граѓани.

Исто така, робовите биле и занаетчии и трговци. Како и во земјоделството, тие се користеле како работна сила за работата што семејството не можело да ја постигне. Робовското население било најбројно во работилниците. Фабриката за штитови на Лисиј вработувала 120 робови, а таткото на Демостен имал во своја сопственост 32 изработувачи на ножеви и 20 робови кои изработувале кревети. Робовите работеле и во домовите. Нивната главна улога била да го заменуваат својот господар во тргувањето и да го придружуваат на патувањата. Во време на војна тој бил задолжен за оклопникот. Робинките вршеле домашни работи, особено печење леб и изработка на ткаенина. Само најсиромашните граѓани немале робови во домаќинството.

Демографија

Население

Тешко е да се процени бројот на робови во Стара Грција, со оглед на недостигот на прецизен попис и промените на дефинициите во тој период. Сигурно е дека во Атина живеел најголемиот дел од робовското население, со 80 000 во 6 и 5 век п.н.е., во просек три или четири робови по домаќинство. Во 5 век п.н.е. Тукидид забележал бегство на 20 890 робови за време на војната во Декелеја, главно трговци. Најмал број на робови, 20 000, се проценува дека имало во времето на Демостен. Овој број одговара на еден роб по семејство. Помеѓу 317 година п.н.е. и 307 година п.н.е., тиранинот Димитриј од Фалерона наредил генерален попис во Атика, а добиените бројки биле следниве: 21 000 граѓани, 10 000 странци и 400 000 робови. Говорникот Хиперид во неговата „Против Ареистогитон”, потсетува дека напорите да се регрутираат 150 000 робови (мажи) на возраст на која се способни за во војска доведеле до пораз на Грците во Битката кај Херонеја (338 година п.н.е.), што одговара на бројките на Ctesicles.

Според литературата, изгледа дека мнозинството слободни атињани поседувале најмалку еден роб. Аристофан, во „Плут”, ги прикажува сиромашните селани кои имале неколку робови. Аристотел дефинира дека во секоја куќа има и слободни луѓе и робови. Спротивно на тоа, да не се поседува дури ни еден роб било јасен знак на сиромаштија. Во познатиот говор на Лисиј „За неспособниот”, еден сакат човек молејќи за пензија објаснува „мојот приход е многу мал и сега треба да ги правам овие работи сам и дури немам ни средства да си купам роб кој ќе ги прави за мене ". Сепак, за огромниот број робовско население кои го поседувале Римјаните не се знаело во Стара Грција. Кога Атенаиј го повикал на суд случајот на Мнасон, пријател на Аристотел и сопственик на илјадници робови, тоа изгледало необично. Платон, сопственик на пет робови непосредно пред неговата смрт, ги опишува многу богатите како сопственици на 50 робови.

Тукидид проценува дека на островот Хиос живееле пропорционално најголем број на робови.

Извори на снабдување со робови

Имало четири основни извори на робови: војна, во која поразените им станувале робови на победниците, освен ако не се постигнел пообјективен резултат, пиратство (на море), разбојништво (на копно) и меѓународна трговија.

Војна

Според правилата на војната во тој период, победникот поседувал неограничени права врз поразените, без разлика дали биле војници или не. Ропството, иако не систематски, било вообичаена практика. Тукидид потсетува дека Никиј заробил 7 000 жители на Хикара во Сицилија и ги продал за 120 таланти во соседното село Катанија. Исто така во 348 година п.н.е. ропството меѓу населението во Олинт било намалено, како и она во Теба во 335 година п.н.е. од страна на Александар Македонски и во Мантинеја од Ахајскиот сојуз.

Постоењето на грчките робови бил постојан извор на непријатност за слободните Грци. Поробувањето на градови било, исто така, спорна практика. Некои генерали, како Спартанците Агесилај II и Каликратид, го одбиле тоа. Некои градови склучиле договори за да се забрани оваа практика. Во средината на 3 век п.н.е., градот Милет се согласил да не присили ниту еден слободен жител на Кносос да стане роб и обратно. Спротивно на тоа, ослободувањето преку откуп на град во кој постоело целосно намалување на ропството носело голем углед. Касандар во 316 година п.н.е. ја обновил Теба. Пред него, Филип Втори Македонски ја поробил, а потоа ја ослободил Стагира.

Гусарство и разбојништво

Пиратството и разбојништвото обезбедувале значајно и постојано снабдување со робови, иако значењето на овој извор се менувал во зависност од периодот и регионот. Пиратите и бандитите барале откуп секогаш кога статусот на нивниот улов го овозможувал тоа. Секогаш кога откупот не се плаќал или никој не гарантирал дека ќе се плати, заробениците се продавале на трговец со луѓе. Во одредени области, пиратството било практично национална особеност, опишано од Тукидид како "старомоден" начин на живот. Така било во Акарнанија, Крит, и Етолија. Надвор од Грција, Илирите, Феникијците и Етрурците исто така го практикувале пиратството. За време на хеленистичкиот период, Киликијанците и планинските народи од бреговите на Анадолија, исто така, можат да се додадат на листата. Страбон ја објаснува популарноста на пиратството меѓу Киликијанците поради користа што ја имале од него. На Делос, кој не бил на голема оддалеченост, му било дозволено да „преселува илјадници робови дневно". Растечкото влијание на Римската Република, голем потрошувач на робови, довело до развој на пазарот и влошување на состојбата на пиратството. Сепак, во 1 век п.н.е., Римјаните во голема мера го искорениле пиратството за ги заштитат средоземните трговски патишта.

Трговија со робови

Трговија со робови се одвивала меѓу царства и држави од поширокиот регион. Нецелосниот список на робови запленети од имотите на уништувачите на скулптурите Hermai наведува 32 робови чие потекло било утврдено: 13 дошле од Тракија, 7 од Карија, а останатите од Кападокија, Карија, Скитија, Фригија, Лидија, Сирија, Илирија, Македонија и Пелопонез. Овој механизам бил сличен на оној подоцнежниот, присутен во трговијата со африкански робови. Локалните професионалци ги продавале своите луѓе на грчките трговци со робови. Главните центри на трговијата со робови изгледа биле Ефес, Византија, па дури и далечната Танаис во устието на реката Дон. Некои робови "варвари" биле жртви на војна или пиратство, но други биле продадени од сопствените родители. Постои недостаток од директни докази за трговијата со робови, но има докази кои го потврдуваат нејзиното постоење. Прво, некои националности постојано и значително се застапени во робовското население, како скитските стрелци со лак вработени од Атина како полициски сили- на почетокот 300, но на крајот речиси илјада. Второ, имињата кои им се давале на робовите во комедиите често имале географска поврзаност, така што името Thratta, што го употребил Аристофан во „Оси”, „Ахарнјани” и „Мир”, едноставно значело тракиска жена. На крај, националноста на робот била значаен критериум за големите купувачи. Античкио совет гласел: да не се собираат премногу робови од исто потекло на истото место, со цел да се намали опасноста од побуна. Исто така, веројатно е дека, како и кај Римјаните, одредени националности се сметале за попродуктивни како робови од другите.

Цената на робовите се разликувала во зависност од нивните способности. Ксенофонт го вреднувал секој рудар во Лорион 180 драхми, додека работниците кои вршеле поголема работа се плаќале по една драхма дневно. Секој од луѓето кои изработувале ножеви и кои биле во сопственост на таткото на Демостен, вределе од 500 до 600 драхми. Цената исто така зависела од бројот на робови кои биле на располагање. Во 4 век п.н.е. ги имало во изобилство, а со тоа имало и голем број робови на пазарот. Градовите во кои имало пазари наплатувале данокот на приходот од продажбата. На пример, голем пазар на робови се организирал за време на свеченостите во храмот на Аполон во Акциј. Акарнанскиот сојуз, кој бил задолжен за логистика, добивал половина од даночните приходи, а другата половина градот Анакторион, од кој Актум бил составен дел. Купувачите добивале гаранција за да не претрпат загуба поради скриените недостатоци на робовите. Зделката можела да се поништи ако излегло на виделина дека купениот роб бил осакатен, а купувачот не бил предупреден за тоа.

Природен прираст

Интересно, изгледа дека Грците не ги “одгледувале” своите робови, барем не за време на класичниот период, иако процентот на робови родени во домаќинство изгледа бил прилично голем во Птоломејскиот Египет и на натписите за ослободување во Делфи. Понекогаш, причината за ова била природна. На пример, рудниците биле исклучиво машко подрачје. Од друга страна, имало голем број женски домашни робови. Примерот со црнците во Јужна Америка од друга страна покажува дека робовското население може да се размножува. Оваа нескладност останува релативно необјаснета. Ксенофонт советувал дека машките и женските робови треба да се сместат одделно, дека „... ниту раѓањето и одгледувањето на децата на нашите робови без наше знаење и согласноста не е факт што треба да се занемари, бидејќи ако одгледувањето на децата води кон тоа тие да станат добри слуги кои уште поверно им стојат на располагање , сепак заедничкиот живот може да придонесе тие да станат помудри и да се побунат ". Објаснувањето е можеби од економски аспект. Дури и квалификуваните робови биле евтини, така што може било поевтино да се купи роб отколку да се одгледува. Исто така, породувањето било ризично по животот на мајката -роб, а не било сигурно дека бебето ќе преживее до зрело доба. Робовите родени во домаќинства (oikogeneis) често претставувале привилегирана класа. На пример, тие биле задолжени да ги носат децата на училиште. Тие биле "педагози" во вистинска смисла на зборот. Некои од нив биле потомци на господарот на куќата, но во повеќето градови, особено во Атина, детето го наследувало статусот на мајката.

Статусот на робовите

Кај Грците имало многу степени на ропство. Постоеле мноштво категории, од слободни граѓани до робови кои претставувале лична сопственост на своите господари и вклучувајќи ги Penestae или хелотите, обесправените граѓани, ослободените робови, копилињата и метиците. Заедничка основа била лишувањето од граѓанските права. Мозес Финли предложил збир од критериуми за различните степени на поробување:

• право на сопственост
• власт над работата на друг роб
• моќ да казнува друг
• законски права и должности (обврска да апси и / или своеволно да казнува, или да суди)
• семејни права и привилегии (брак, наследство, итн.)
• можност за промена на социјалниот статус (ослободување или еманципација, пристап до граѓанските права)
• верски права и обврски
• воени права и обврски (воена служба како слуга, помалку или повооружен војник или морнар)

Робовите во Атина

Атинските робови биле сопственост на нивниот господар (или на државата), кој можел да располага со нив по своја волја. Господарот можел да ги даде, продаде, изнајми или да ги остави во наследство своите робови. Тие можеле да имаат брачен партнер и деца, но робовското семејство не било признато од страна на државата, а господарот можеле да го растури семејството во секое време. Робовите имале помалку судски права од граѓаните и нивниот господар ги застапувал во сите судски постапки. Ако за некој прекршок слободниот граѓанин плаќал парична казна, за истиот прекршок робот бил камшикуван, еден удар со камшик за една драхма. Со неколку мали исклучоци, сведочењето на робот не се прифаќало, освен во случај кога бил мачен. Робовите биле измачувани во судските процеси, бидејќи честопати останувале верни на господарот. Персискиот роб на Темистокле, Сициниј, бил познат пример за роб кој му бил верен на господарот (пандан на Ефијалт од Тракија), кој и покрај персиското потекло, го предал Ксеркс и им помогнал на атињаните во битката на Саламис. И покрај тоа што бил мачен за време на судењата, атинскиот роб бил заштитен на индиректен начин. Доколку го малтретирале, господарот можел да започне судска постапка за оштета (δίκη βλάβης / dikê blabês). Спротивно на тоа, господарот кој прекумерно го измачувал робот можел кривично да биде гонет од страна на секој граѓанин (γραφὴ ὕβρεως / graphê hybreôs). Ова не било пропишано за доброто на робовите, туку за да се избегне прекумерното насилство (ὕβρις).

Изократ тврдел дека „дури и најбезвредниот роб не може да се осуди на смртна казна без судење". Моќта на господарот над неговиот роб не била неограничена. Законот на Дракон очигледно го казнувал со смрт убиство на роб. Основното начело гласело: „дали ако ваквото злосторство станело практика, сериозно ќе му наштетело на општеството?" Парницата покрената против убиецот на роб не била парница за отштета, како во случај на колење говеда, туку δίκη φονική (Dike phonikê), со која се барало казна за верско сквернавење поради пролевање крв. Во 4 век п.н.е., на осомничениот му судел Паладион, суд кој имал судска надлежност за убиство без умисла. Досудената казна била повеќе од парична казна, но помалку од смртна, можеби прогонство, како во случајот на убиството на Метик.

Сепак, робовите припаѓале на домаќинството на господарот. Тукушто купениот роб го пречекувале со ореви и овошје, како што се пречекувале и невестите. Робовите учествувале во повеќето граѓански и семејни обреди. Ги канеле да се приклучат на гозбата на Choes, вториот ден од Антестерија, и им било дозволено да бидат воведени во Елевзинските мистерии. Робот можел да побара засолниште во храм или олтар, исто како и слободниот човек. Робовите ги обожувале боговите на своите господари, а доколку имале свои верски обичаи, можеле да ги негуваат.

Робовите не можеле да поседуваат имот, но нивните господари често им дозволувале да заштедат за да можат да си ја купат слободата, а има зачувани записи за робови кои самостојно работеле и им плаќале на господарите утврден износ како данок. Исто така, во Атина постоел закон кој забранувал да се тепаат робовите. Ако некој граѓанин истепал човек во Атина што изгледал како роб, можно било тој всушност да истепал некој сограѓанин, затоа што многу граѓани не се облекувале подобро од робовите. Тоа што атињаните дозволувале робовите дрско да им одвраќаат, ги изненадило другите Грци. Робовите во Атина се бореле заедно со слободните граѓани во Маратонската битка, а изградени се споменици кои го слават нивното дело. Пред битката на Саламис официјално била донесена одлука дека граѓаните треба „да се спасат себеси, своите жени, деца и робови".

За робовите имало посебни сексуални ограничувања и обврски. На пример, робот не можел да има хомосексуални односи со слободни момчиња („Робовите не смеат да им бидат љубовници на слободните момчиња, ниту да ги следат, во спротивно јавно ќе бидат камшикувани со педесет удари.") и им било забрането да посетуваат училишта за борење -palaestrae („Робовите не смеат да вежбаат или да се мачкаат со масло во училиштата за борење."). Двата закона му се припишуваат на Солон. Татковците кои сакале да ги заштитат синовите од несакани додворувања им обезбедувале роб- чувар, наречен pedagogos, да го придружува момчето на неговите патувања.

Синовите на победените непријатели станувале робови и често биле принудени да работат во машки бордели, како во случајот на Федо од Елис, кој на барање на Сократ бил купен и ослободен од таков бордел, со помош на богатите пријатели на филозофот. Силувањето на робови, исто како и на граѓани, било противзаконско.

Робовите во Гортин

Во Гортин, на Крит, според законикот, кој потекнува од 6 век п.н.е., врежан во камен, робовите (doulos или oikeus) во голема мера зависеле од господарите. Нивните деца му припаѓале на господарот. Тој бил одговорен за сите нивни престапи и обратно, тој добивал отштета за злосторства извршени врз неговите робови. Во Гортинскиот законик, каде сите казни биле парични, казните за прекршок или кривично дело сторено од роб биле двојно поголеми. Спротивно на тоа, казната за кривично дело извршено врз роб била многу поевтина од казната за извршено кривично дело врз слободен човек. На пример, ако роб силувал слободна жена ќе бил казнат со парична казна од 200 статери (400 драхми), додека ако силувал робинка која не била девица, казната била само еден обол (една шестина драхма).

Робовите имале право да поседуваат куќа и добиток, кои можеле да им се пренесат на потомците, како и облека и покуќнина. Нивното семејство било признато со закон. Робовите можеле да стапат во брак, да се разведат, да напишат тестамент и да добијат наследство, исто како и слободните граѓани.

Посебен случај- Ропство поради долг

Пред Солон да го забрани, Атињаните го практикувале ропството поради долг. Граѓанинот кој не бил способен да ги плаќа своите долгови му станувал роб на заемодавецот. Точната природа на оваа зависност е многу контроверзно прашање меѓу современите историчари: Дали тоа навистина било ропство или друга форма на ропство? Сепак, ова прашање првенствено ги засегало селаните познати како "hektēmoroi” кои работеле изнајмено земјиште кое припаѓало на богатите земјопоседници и кои не можеле да ги платат кириите. Во теорија, оние кои биле поробени на овој начин би се ослободиле кога ќе ги отплателе првобитните долгови. Постоеле варијанти во системот, насекаде на Блискиот Исток, кој се наведува во Библијата.

Солон ставил крај на ова ропство со σεισάχθεια / seisachtheia, ослободување од долгови, со што се забранила продажбата на слободните атињаните, не дозволувајќи им и на самите атињани да вршат продажба на свои сограѓани. Иако голем дел од речникот на Солон е оној на "традиционалното" ропство, ропството поради долг се разликувало барем во таа што поробените атињани останале атињани, зависни од други атињани, во своето родно место. Овој аспект го објаснува големиот бран на незадоволство од ропството од 6 век п.н.е., чија намера не била да ги ослободи сите робови, туку само оние поробени поради долг. Реформите на Солон оставиле два исклучоци: заштитникот на немажена жена која ја изгубила својата девственост имал право да ја продаде како роб; граѓанинот можел да ги напушти несаканите новородени деца.

Ослободување

Се потврдува дека практиката на ослободување постоела во Хиос од 6 век пред нашата ера. Таа веројатно датира од подамнешен период, бидејќи била усна постапка. Исто така, се потврдува дека постоеле неформални ослободувања во класичниот период. Доволно било да имало сведоци, кои би го придружувале граѓанинот на јавното ослободување на неговиот роб, или во театар или пред јавна судница. Оваа практика била забранета во Атина во средината на 6 век п.н.е., со цел да се избегне нарушување на јавниот ред.

Практиката станала почеста во 4 век п.н.е. и довела до појава на натписи на камен, кои биле обновени од светилишта како што се Делфи и Додона. Тие првенствено датираат од 2 и 1 век п.н.е., и од 1 век од нашата ера. Групно ослободување на робови било возможно, познат е еден таков пример од 2 век п.н.е. на островот Тасос. Тоа веројатно се одржало за време на периодот на војната како награда за “лојалноста на робовите ", но во повеќето случаи документацијата го покажува како доброволен акт од страна на господарот ( претежно маж , но во хеленистичкиот период, исто така, и жена).

Од робот често се барало да плати износ барем еднаков на својата улична вредност. За да го направи тоа тој можел да ја искористи својата заштеда или да земе заем (ἔρανος / eranos) од својот господар, пријател, или клиент. Куртизаните најчесто позајмувале пари од своите клиенти. Еден од најпознатите примери ја вклучува придружничката Неира.

Ослободувањето честопати било од верска природа, каде што се сметало дека робот му се "продава" на божество, често на делфискиот Аполон, или бил осветен по неговото ослободување. Храмот добивал дел од паричната зделка и го гарантирал договорот. Исто така, ослободувањето можело да биде целосно граѓански. Во тој случај судијата ја играл улогата на божеството.

Слободата на робовите можела да биде или целосна или делумна, според волјата на господарот. Во првиот случај, ослободениот роб бил законски заштитен од сите обиди за повторно поробување - на пример, од страна на наследниците на поранешниот господар. Во вториот случај, ослободениот роб можел да биде обврзан да исполни голем број обврски кон поранешниот господар. Paramone, еден вид на ропство со ограничено времетраење во текот на кое господарот практично поседувал неограничени права, бил најограничувачкиот договор.

Во градовите, ослободениот роб бил далеку од еднаков со оној кој бил граѓанин по раѓање. Тој бил обврзан кон сите видови на обврски, како што може да се види од предлозите на Платон во „Законите” : да се појави трипати месечно во домот на поранешниот господар, забрането е да стане побогат од него, итн. Всушност, статусот на ослободените робови бил сличен со оној на метиците, странци кои живееле таму, кои биле слободени, но не уживале права на граѓани.

Спартански робови

Граѓаните на Спарта ги користеле услугите на хелотите, зависна група робови во заедничка сопственост на државата. Не може со сигурност да се тврди дали спартанците исто така имале и робови во лична сопственост. Спомнато е дека постоеле луѓе ослободени од спартанците (ослободувањето веројатно било забрането за хелотите) или продавани надвор од Лаконија: поетот Алкман, како што се верува, бил поробен заедно со сите сограѓани кога неговиот град бил освоен, подоцна продаден на еден атињанец; спартански готвач купен од Дионисиј Постариот или од крал на Понт, двете верзии се споменати од Плутарх; и познатите спартански дадилки, кои атинските родители доста ги ценеле.

Во некои текстови се споменуваат и робови и хелоти, што се чини дека укажуваат на тоа дека меѓу нив постои разлика. Платон во „Alcibiades I” го наведува „поседувањето робови, а особено хелоти" како дел од спартанското богатство, а Плутарх пишува за „робови и хелоти". Според Тукидид, во договорот кој ставил крај на востанието на хелотите од 464 п.н.е. се тврдело дека секој месенијски бунтовник кој во иднина можел да се најде на Пелопонез требало „да биде роб на оној којшто го заробил", што значи дека во тоа време не било нелегално да се поседува роб во приватна сопственост.

На тој начин, повеќето историчари се согласуваат дека робовите во приватна сопственост навистина се користеле во Спарта, барем по лакедемонската победата во 404 п.н.е. против Атина, но не во голем број и само меѓу повисоките класи. Како што било и во другите грчки градови, овие робови можеле да се купат на пазар или да се стекнувале во војна.

Условите на робовите

Тешко е да се оцени состојбата на грчките робови. Според Аристотел, секојдневната рутина на робовите може да се сумира во три збора: „работа, дисциплина и храна" . Советот на Ксенофонт е робовите да се третираат како домашни животни, т.е. да се казнува непослушноста и да се награди доброто однесување. Аристотел претпочита робовите да се третираат како деца и да се користат не само наредби, туку исто така и совети, бидејќи робот е способен да ги разбере причините кога тие се објаснети.

Грчката литература изобилува со сцени од робови кои се камшикуваат. Камшикувањето било средство со кое ги принудувале да работат, како што биле и проверката на оброци, облека и на одмор. Ова насилство го нанесувале господарот или надзорникот, кој било можно исто така да бил роб. Така, на почетокот на „Витезите” (4-5) од Аристофан, два роба се жалеле дека „се тепани без одмор и помодрени" од нивниот нов надзорник. Сепак, Аристофан наведува типична стара мудра мисла во старогрчка комедија:

Тој исто така ги протерал оние робови кои бегале или излажале некого. Нив секогаш ги изнесувале додека плачеле, па некој од нивните пријатели - робови можел да се потсмева на модринките и да праша: “ О ти кутар, јаден пријателе, што се случило со твојата кожа? Сигурно ти нанеле огромен број удари од камшик и го уништиле твојот грб?

Состојбата на робовите во голема мера се разликувала во зависност од нивниот статус. Робовите во рудниците од Лорион и pornai (проститутки од бордел) живееле во особено во тешки услови за живот, додека јавните робови, занаетчиите, трговците и банкарите уживале релативна независност. Во замена за надомест (ἀποφορά / apophora) кој им го плаќале на својот господар, тие би можеле да живеат и работат сами. Тие на тој начин би можеле да заработат малку пари на страна, понекогаш доволно за да си ја купат слободата. Можното ослободување било навистина моќен поттикнувач, иако вистинското мерило на ова е многу тешко да се процени.

Античките писатели сметаат дека робовите од Атика уживале „невообичаено среќна судбина ". Квази-Ксенофонт ја осудува слободата на атинските робови: „ робовите и метиците од Атина најмногу си допуштаат. Не можете само така да ги удрите, а тие не се поместуваат за да можете да поминете". Ова, наводно добро однесување, не ги спречило 20 000 атински робови да побегнат на крајот на Пелопонеската војна, поттикнати од спартанскиот гарнизон на Атика во Декелеја. Тие биле главно искусни занаетчии (kheirotekhnai), веројатно меѓу подобро третираните робови. Насловот на комедијата од Антифан од 4 век, „Ловец на бегалци” (Δραπεταγωγός), прикажува дека бегството на робовите не било невообичаено.

Спротивно на тоа, не постојат записи за востание на грчките робови од големи размери, слично на она на Спартак во Рим. Тоа веројатно може да се објасни со релативното раселување на грчките робови, кое спречило какви било планови од големи размери. Востанија на робовите ретко се случувале, дури и во Рим или на јужниот дел од САД. Поединечните бунтовнички дејствија на робовите против нивниот господар, иако ретки, не се непознати. Судски говор споменува обид за убиство на господарот од страна на едно момче - роб, кое немало ни 12 години.

Преглед на Грчкото ропство

Историско гледиште

Многу малку антички автори го доведуваат до прашање ропството. За Хомер и за пред -класичните автори, ропство било неизбежна последица на војна. Хераклит наведува дека „Војната е татко на сите, крал на сите ... тој прави некои да бидат робови, а други ги ослободува".

За време на класичниот период, главното оправдување за ропството бил економскиот фактор. Од филозофска гледна точка, идејата за "природно" ропство се појавила во исто време, на тој начин, како што Есхил тврди во „Персијците”, Грците „никого не нарекуваат роб или вазал", додека според Персијците, како што Еврипид наведува во „Хелен”, „сите се робови, освен еден "- големиот крал. Хипократ теоретизира за оваа латентна идеја кон крајот на 5 век п.н.е. Според него, умерената клима на Анадолија создала спокојни и покорни луѓе. Ова објаснување е повторено од Платон, а потоа од Аристотел во „Политика”, каде што го развива концептот на "природното ропство" : „тој што може да предвидува со својот ум нормално е владетел и господар, а тој што може да ги прави овие работи со неговото тело е потчинет и се разбира роб. За разлика од животното, робот може да ја сфати причината, но ... воопшто не е промислен. "

Паралелно, софистите го развиле концептот дека сите луѓе, без разлика дали се Грци или варвари, припаѓаат на иста раса и според тоа дека одредени луѓе биле робови, иако имале душа на слободен човек и обратно. Аристотел ја признал оваа можност и тврдел дека ропството не можело да се наметне освен ако господарот бил подобар од робот, во согласност со неговата теорија за "природното" ропство. Софистите заклучиле дека вистинското ропство не било прашање на статусот, туку прашање на духот, така што, како што Менандар навел, „биди слободен во умот, иако си роб и на тој начин повеќе нема да бидеш роб". Оваа идеја, која се повторува кај стоиците и Епикур, не се спротивставувала на ропството.

Грците не можеле да го сфатат отсуството на робови. Робови постоеле дури и во „Cloudcuckooland" од „Птиците” на Аристофан, како и во идеалните градови во „Законите” или „Република” од Платон. Утописките градови Фалеас од Халкидон и Хиподамос од Милет се темелат на еднаква распределба на сопственоста, но јавните робови работеле како занаетчии и земјоделци. „Спротивните градови" ги поставиле жените на влас, па дури и се гледал крајот на приватната сопственост, како во драмата „Лизистрата” или во „Жените во парламентот”, но не можело да се претстават робови како надмоќни над нивните господари . Единствените општества без робови биле оние на Златното доба, каде што сите потреби биле задоволени. Во овој тип на општество, како што е објаснува Платон, се жнеело без да се посее. Во „Amphictyons” на Telekleides лебот од јачмен се борел со лебот од пченица за честа да биде изеден од човекот. Освен тоа, предметите сами се движеле- тестото само се месело, а бокалот самиот се истурал. Според тоа, општество без робови е предодредено за некое друго време и место. На "нормалното" општество му требаат робови.

Современо гледиште

Ропството во Стара Грција веќе долго време е предмет на апологетска расправа меѓу христијаните, кои себеси си ја препишуваат заслугата за нејзиниот пад. Од 16 век расправата стана морализаторска по својата природа. Постоењето на колонијалното ропство имало значително влијание врз расправата, со тоа што некои автори му придаваат цивилизациски вредности, а други ги осудуваат неговите злодела. Според тоа, Анри-Александар Валон, меѓу неговите дела за укинување на ропството во француските колонии, ја објави, во 1847 година, „Историја на ропството во античкиот период”.

Во 19 век се појавила политичко -економска расправа. Таа се занимавала со тоа да направи разлика во етапите на организацијата на човековите општества и правилно да го идентификува местото на грчкото ропство. Влијание на Маркс е одлучувачко. За него, античкото општество се одликува со развој на приватната сопственост и со доминантниот (а не спореден како во други пред -капиталистички општества) карактер на ропството како начин на производство. Позитивистите, застапени од страна на историчарот Едвард Маер („Ропството во античкиот период”, 1898), за кратко време се спротивставиле на марксистичката теорија. Според него, ропството било основата на грчката демократија. Според тоа, ропството било правен и општествен феномен, а не економски.

Денешната историографија, развиена во 20 век, предводена од автори како Џозеф Вогт, видела во ропството услови за развој на елитата. Спротивно на тоа, теоријата, исто така, укажува на можноста робовите да се приклучат на елитата. На крај, Вогт проценува дека современото општество, засновано на хуманистички вредности, го надминува ова ниво на развој.

Во 2011 година, грчкото ропство останува предмет на историографска расправа, особено за две прашања: дали може да се каже дека Стара Грција била „робовско општество“ и дали грчките робови сочинувале општествена класа?