Конвенција за елиминација на сите форми на дискриминација врз жените

Од Википедија — слободната енциклопедија

Конвенција за елиминација на сите форми на дискриминација врз жените (ЦЕДАВ) — меѓународен договор усвоен во 1979 година од страна на Генералното собрание на Обединетите нации. Опишан како меѓународна повелба за правата на жените, таа била востановена на 3 септември 1981 година и била ратификувана од 189 држави.[1] Над педесетина земји што ја ратификувале Конвенцијата го сториле тоа со одредени изјави, резервации и приговори, вклучувајќи 38 држави кои го отфрлиле членот 29 за извршување, кој се однесува на средствата за решавање спорови во врска со толкувањето или примената на Конвенцијата.[2] Австриската декларација ги забележа ограничувањата на моќта на централната власт кои произлегуваат од нејзиниот федерален уставен систем. Соединетите држави и Палау го потпишале, но не го ратификувале договорот. Ватикан, Иран, Сомалија, Судан и Тонга не биле потписнички на ЦЕДАВ.

Позицијата на Претседателот на ЦЕДАВ во моментов ја има Хилари Гбедемах.[3]

Конвенција[уреди | уреди извор]

Резиме[уреди | уреди извор]

Конвенцијата има сличен формат како Конвенцијата за елиминација на сите форми на расна дискриминација, „во поглед на обемот на нејзините суштински обврски, како и со нејзините меѓународни механизми за набљудување“.[4] Конвенцијата е структурирана во шест дела со вкупно 30 члена.[5]

  • Првиот дел (членови 1-6) се фокусира на недискриминација, сексуални стереотипи и сексуална трговија.
  • Вториот дел (членови 7-9) ги прикажува правата на жените во јавната сфера со акцент на политичкиот живот, застапеноста и правата на националност.
  • Третиот дел (членови 10-14) ги опишува економските и социјалните права на жените, особено фокусирајќи се на образованието, вработувањето и здравството. Исто така во овој дел е опфатена посебната заштита за руралните жени и проблемите со кои се соочуваат.
  • Четвртиот дел (член 15 и 16) го опишува правото на еднаквост на жената во бракот и семејниот живот, заедно со правото на еднаквост пред законот.
  • Петтиот дел (членови 17-22) го воспоставува Комитетот за елиминација на дискриминацијата врз жените, како и постапката за известување на државите-страни.
  • Шестиот дел (членови 23-30) ги опишува ефектите од Конвенцијата врз другите договори, заложбите на државите потписнички и администрацијата на Конвенцијата.

Основни одредби[уреди | уреди извор]

Член 1 ја дефинира дискриминацијата врз жените во следниве термини:

Секое разликување, исклучување или ограничување направено врз основа на пол што има ефект или цел да го наруши или поништи препознавањето, уживањето или применувањето од страна на жените, на нивните основни човековите права и слободи на политичкото, економското, социјалното, културното, граѓанското или кое било друго поле, без оглед на нивниот брачен статус, врз основа на еднаквоста на мажите и жените.[5]

Член 2, државите потписнички што ја ратификувале Конвенцијата, изјавуваат намера да ја вклучат родовата еднаквост во нивното домашно законодавство, да ги укинат сите одредби за дискриминација во нивните закони и да донесат нови одредби за заштита од дискриминација врз жените.[5] Државите што ја ратификувале Конвенцијата, исто така, морале да формираат трибунали и јавни институции за да им гарантираат на жените делотворна заштита од дискриминација и да преземат чекори за елиминирање на сите форми на дискриминација што се практикува врз жените од страна на поединци, организации и претпријатија.

Член 3 бара од државите потписнички да им ги гарантираат на жените основните човекови права и слободи „врз основа на еднаквост со мажите“ преку „политичкото, социјалното, економското и културното поле“.[5]

Во членот 4 се истакнува дека „усвојувањето на посебни мерки за забрзување на де факто еднаквоста меѓу мажите и жените нема да се смета за дискриминација“ Додава дека посебната заштита за породилно не се смета за родова дискриминација.[5]

Член 5 бара од државите потписнички да преземат мерки за да ги отстранат предрасудите и обичаите кои се засноваат врз идејата за инфериорност или супериорност на еден пол или на стереотипната улога на мажите и жените.[5] Исто така, ги задолжува државите членки „да се обезбеди признавање на заедничката одговорност на мажот и жената во развојот и растењето на нивните деца“.

Членот 6 ги обврзува државите членки „да ги преземат сите соодветни мерки, вклучително и законодавството, да ги потиснат сите форми на трговија со жени и експлоатацијата на проституција на жени“.[5]

Со член 7 се гарантира еднаквост на жените во политичкиот и јавниот живот, со фокус на еднаквост во гласањето, учество во владата и учество во „невладини организации и здруженија кои се занимаваат со јавниот и политичкиот живот на земјата“.[5]

Членот 8 предвидува дека државите потписнички ќе им гарантираат на еднаква „можност на жените да ја претставуваат својата влада на меѓународно ниво и да учествуваат во работата на меѓународните организации“.[5]

Членот 9 ги задолжува државните органи „да им дадат на жените еднакви права со мажите да стекнат, менуваат или задржат националност “ и еднакви права „во однос на националноста на нивните деца“.[5]

Членот 10 ја истакнува потребата за еднаква можност во образованието за женските студенти и ја охрабрува заедничката едукација на момчињата и девојчињата. Исто така, обезбедува еднаков пристап до атлетика, стипендии и грантови и бара „намалување на стапките на напуштање на студиите на студентките“.[5]

Во членот 11 се наведува правото на работа за жените како „неотуѓиво право на сите човечки суштества“. Бара еднаква плата за еднаква работа, право на социјално осигурување, платен одмор и породилно отсуство „со плата или со споредливи социјални бенефиции без загуба на поранешно вработување, старост или социјални додатоци“. Отпуштањето врз основа на мајчинство, бременост или статус на брак се забранува со санкција.[5]

Со член 12 се создава обврска на државите потписнички „да ги преземат сите соодветни мерки за да се елиминира дискриминацијата врз жените во областа на здравствената заштита, со цел да се обезбеди ... пристап до здравствени услуги, вклучително и оние поврзани со планирање на семејство“.[5]

Со членот 13 се гарантира еднаквост на жените „во економскиот и социјалниот живот“, особено во однос на „правото на семејни бенефиции, правото на банкарски заеми, хипотеките и другите форми на финансиски кредити, правото на учество во рекреативни активности, спорт и сите аспекти на културниот живот“.[5]

Член 14 предвидува заштита на руралните жени и нивните посебни проблеми, осигурувајќи го правото на жените да учествуваат во развојни програми, „да имаат пристап до соодветни здравствени установи“, „да учествуваат во сите активности на заедницата“, „да имаат пристап до земјоделски кредит“ и „да уживаат во соодветни услови за живеење“.[5]

Член 15 ги обврзува државите потписнички да гарантираат „еднаквост на жените со мажите пред законот“, вклучително и „правна способност идентична со онаа на мажите“. Исто така, им се дава на „мажите и жените истите права во однос на законот што се однесува на движењето на лицата и слободата да изберат престој и живеалиште“.[5]

Членот 16 забранува „дискриминација врз жените во сите работи што се однесуваат на бракот и семејните односи“. Конкретно, им обезбедува на мажите и на жените „исто право да стапат во брак, исто право слободно да изберат сопружник“, „исти права и одговорности за време на бракот како и при негов развод“, „исти права и одговорности како родителите," "истите права да одлучуваат слободно и одговорно за бројот и растојанието на нивните деца", "истите лични права како маж и жена, вклучувајќи го и правото на избор на име на семејство, професија и занимање", "истите права и за двајцата сопружници во однос на сопственоста, стекнувањето, управувањето, управувањето, уживањето и располагањето со имотот, без оглед дали е бесплатно или за драгоцено разгледување“.[5]

Членови 17 - 24 Овие статии го опишуваат составот и процедурите на Комитетот ЦЕДАВ, како хиерархиска структура и правила и регулативи за систематска постапка на односот помеѓу ЦЕДАВи националното и меѓународното законодавство и обврската на државите да ги преземат сите неопходни чекори за спроведување на ЦЕДАВ во целосна форма.[6]

Членови 25 - 30 (административни процедури на ЦЕДАВ)

Овие статии ги опишуваат општите административни процедури во врска со спроведувањето на ЦЕДАВ, ратификувањето и влегувањето резервации на засегнатите држави.[6]

Членови и ратификација[уреди | уреди извор]

Шесте земји членки на ООН кои не ја ратификувале или не пристапиле кон Конвенцијата се Иран, Палау, Сомалија, Судан, Тонга и САД.[7]

Една земја која не е членка на ООН која не пристапи кон конвенцијата е Ватикан.[7][8]

Република Кина (Тајван) во 2007 година, исто така, го ратификувала договорот во својот законодавен дом, но не била призната од страна на Обединетите нации и е страна на спогодбата само неофицијално.[9]

Најновата држава што и се придружила конвенцијата била Јужен Судан на 30 април 2015 година.[7]

Во рамките на Соединетите држави, над 40 градови и локални самоуправи усвоија уредби или резолуции на ЦЕДАВ.[10]

Резерви во однос на конвенцијата[уреди | уреди извор]

Внесени се многу резерви против одредени членови на Конвенцијата.[11] Исто така, постојат одредени резервации кои не се специфични за напис во рамките на Конвенцијата, туку општа резервација за сите аспекти на Конвенцијата што би го нарушиле наведениот принцип. На пример, Мавританија направила резерва во која се вели дека ја одобрила Конвенцијата „во секој дел од нејзините делови што не се во спротивност со исламскиот шеријатски закон“.[12] Голем број на овие резервации, особено оние што се внесени од партиите на исламските држави, се предмет на многу дебати.[4]

Во членот 28 од Конвенцијата се вели дека „ резерва што не е компатибилна со предметот и целта на оваа Конвенција не е дозволена“.[5] Како резултат, многу држави потписнички поднеле забелешки за резервациите на другите држави потписнички.[13] Поточно, многу страни на нордиските држави биле загрижени дека некои од резервите „го поткопуваат интегритетот на текстот“.[14] Со текот на годините, некои држави-страни ги повлекоа своите резерви.

Заклучно со мај 2015 година, шеесет и две држави потписнички претставиле резервираност за одреден дел од Конвенцијата.[12] Дваесет и четири држави-страни поднеле приговори за барем една од овие резервации. Членот со најголем број на резервации бил членот 29, кој се однесувал на решавање спорови и толкување на Конвенцијата, со триесет и девет резервации. Бидејќи резервациите на членот 29 биле изречно дозволени од самата Конвенција, овие резерви не биле многу контроверзни.[14] Член 16, во врска со еднаквоста на жената во бракот и семејниот живот, подлежи на дваесет и три резерви. Комитетот, во општата препорака бр. 28, конкретно изјавил дека резервите на член 2, во врска со општата недискриминација, се недопустливи.[15] Сепак, член 2 имал седумнаесет резервации.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „United Nations Treaty Collection“. un.org. Архивирано од изворникот на 6 септември 2015.
  2. ↑ „Declarations, Reservations and Objections to CEDAW“. Un.org. Архивирано од изворникот на 22 декември 2011. Посетено на 7 февруари 2020.
  3. ↑ „OHCHR | Membership“. www.ohchr.org. Посетено на 13 јуни 2019.
  4. ↑ 4,0 4,1 Henkin, Louis (2009). Human Rights. Foundation Press. стр. 221.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 „Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women“. www.ohchr.org. Архивирано од изворникот на 7 мај 2015. Посетено на 7 февруари 2020.
  6. ↑ 6,0 6,1 „Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (CEDAW) Articles - GOV.UK“. www.gov.uk. Архивирано од изворникот на 16 октомври 2017. Посетено на 7 февруари 2020.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 „Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women“. Treaties.un.org. Архивирано од изворникот на 23 август 2012. Посетено на 7 февруари 2020.
  8. ↑ Note: See New Zealand No 47 Declarations and Reservations New Zealand has signed this treaty on behalf of Niue.
  9. ↑ Government Information Office, Republic of China (Taiwan). "Taiwan Aims to Sign Up Against Discrimination." 8 септември 2006.
  10. ↑ „Background, Cities for CEDAW“. Cities for CEDAW (англиски). Посетено на 7 февруари 2020.
  11. ↑ „Reservations to CEDAW: An Analysis for UNICEF“ (PDF). www.unicef.org. Архивирано од изворникот (PDF) на 4 октомври 2015. Посетено на 7 февруари 2020.
  12. ↑ 12,0 12,1 „Declarations and Reservations“. United Nations Treaty Collection. 2015. Архивирано од изворникот на 6 септември 2015.
  13. ↑ Хенкин, Луис (2009). Human rights. Foundation Press. стр. 822.
  14. ↑ 14,0 14,1 Кларк, Белинда (1991). „The Vienna Convention Reservations Regime and the Convention on the Discrimination Against Women“. The American Journal of International Law.
  15. ↑ Committee on the Elimination of Discrimination against Women (16 December 2010). „General recommendation No. 28 on the core obligations of States parties under article 2 of the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women“. United Nations. Архивирано од изворникот на 22 март 2017.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Конвенција_за_елиминација_на_сите_форми_на_дискриминација_врз_жените&oldid=4873234“