Карло Емилио Гада

Карло Емилио Гада
Карло Емилио Гада
	Карло Емилио Гада во 1960-тите
Роден/а	ноември 14, 1893; Милано, Италија
Починат/а	мај 21, 1973 (возр. 79); Рим, Италија
Занимање	писател
Националност	италијански
Период	1932–1973
Жанр	Фикција, есеи, поезија
Книжевно движење	Модернизам, Постмодернизам
Значајни награди	Награда Багута, Награда Виареџо

Карло Емилио Гада (Carlo Emilio Gadda; 14 ноември 1893 – 21 мај 1973) бил италијански писател и поет. Тој ѝ припаѓа на традицијата на јазичните иноватори, писатели кои си поигрувале со малку крутиот стандард на предвоениот италијански јазик , бил јазичен иноватор, внесувал технички жаргон и игра на зборови^[1].

Биографија[уреди | уреди извор]

Гада бил инженер од Милано и ја сакаше и ја мразеше својата работа. Критичарите го споредувале со други писатели со научно потекло, како што се Примо Леви, Роберт Музил и Томас Пинчон - сличен дух на точност проникнува во некои од книгите на Гада. Меѓу стиловите и жанровите на Гада се барок, експресионизам и гротеска.

Карло Емилио Гада е роден во Милано во 1893 година. Прекарот на Гада е „Ил гран Ломбардо“, Големиот Ломбард: упатување на познатите редови 70-3 од Рајот XVII, кои ја предвидуваат заштитата Данте Алигиери | Скалите ја носат светата птица“ („Вашето прво засолниште и гостилница ќе биде учтивост на големиот Ломбард, кој ја носи на скалата светата птица“).

Таткото на Гада починал во 1909 година, оставајќи го семејството во намалени економски услови; Меѓутоа, мајката на Гада никогаш не се обидела да присвои поскромен стил на живот. Татковската деловна неспособност и мајчинската опсесија за задржување на „лицето“ и изгледот силно се појавуваат во Спознанието на болката.

Студирал во Милано, а додека студирал на Политехника во Милано (универзитет специјализиран за инженерство и архитектура), а потоа се приклучил во Првата светска војна. За време на војната тој бил поручник на корпусот Алпини, водел митралески тим. Бил заробен со неговиот одред за време на битката кај Капорето во октомври 1917 година; неговиот брат бил убиен во авион - оваа смрт ја опишал во Познавањето на болката. Гада, кој во тоа време бил жесток националист, бил длабоко понижен од месеците што мораше да ги помине во германски логор за заробеници.

По војната, во 1920 година, Гада конечно дипломирал. Работел како инженер до 1935 година, три од тие години поминал во Аргентина. Меѓу помалку познатите достигнувања на Гада е изградбата, како инженер, на електраната во Ватикан за Пие XI. Гада го искористил искуството за измислениот јужноамерикански амбиент на „Спознавање на болката“. После тоа, во 1940-тите се посветил на литературата. Тоа биле годините на фашизмот, кои го затекнаа како огорчен песимист. Со возраста, неговата горчина и мизантропија се интензивирала.

Во Ерос и Приапус (1945) Гада ги анализирал колективните феномени кои го фаворизираа подемот на италијанскиот фашизам, италијанската фасцинација со Бенито Мусолини. Го објаснувал фашизмот како суштински буржоаско движење. Во 1945 година од страна на едно списание поради неговата наводно непристојна содржина било прогласено за непристојно дело, а за прв пат ќе биде објавено во 1967 година, од Гарзанти. Меѓутоа, изданието од 1967 година било исчистено од некои од оние што Гада ги сметаше за најтешки сатирични потези. Неисчистеното оригинално издание од 1945 година ќе биде објавено во 2013 година^[2].

Литературно дело[уреди | уреди извор]

„Мадона на филозофите“ (1931)^[3].
„Замокот во Удине“ (1934)
Чудата на Италија (1939)
Годините (1943)
L'Adalgisa (1944, раскази)
Првата книга бајки (1952, збирка бајки во лажен антички стил)
„Раскази од војводството во пламен“ (1953, раскази)
„Соништа и молња“ (1955)
Војна и затворски весник (1955), дневник кој ги опфаќа годините на Гада во Првата светска војна, вклучувајќи ги неговите воени акции во областа Пасо Тонале и неговите месеци како затвореник во Австрија
Quer pasticciaccio ugly de via Merulana (1946, 1957), преведена на англиски како Тоа ужасно хаос на Via Merulana (Џорџ Бразилер, 1965) од Вилијам Вивер.
Патувања и смрт (1958)
„Кон Чартерхаус“ (1961)
Празумни натпревари (1963)
„Спознанието на болката“ (1963), преведено на англиски како „Запознаен со тагата“ (Џорџ Бразиллер, 1969) од Вилијам Вивер; реобјавено како Искуството на болката (Пингвин, 2017) во превод на Ричард Диксон.
Луј од Франција (1964), резиме на француската историја, преку искривувачките и корозивни погледи на авторот
Ерос и Приапус (1967)
Механиката (1970)
Новела втора (1971)
Миланска медитација (1974)
Бесовите на капетанот на одмор (1981)
Палата од злато (1983)
„Италијанска приказна за непознатото на дваесеттиот век“ (1983)
Азот и други популарни научни списи (1986, збирка научна проза)
Тетратка на Капорето (1991)
Дела (1988-93)

Библиографија[уреди | уреди извор]

Ferdinando Amigoni, La più semplice macchina, Lettura freudiana del "Pasticciaccio", Bologna, il Mulino, 1995.
Alba Andreini-Marziano Guglielminetti, Marziano, eds, Carlo Emilio Gadda. La coscienza infelice, Milano, Guerini, 1996.
Alberto Arbasino, L'Ingegnere in blu, Milano, Adelphi, 2008.
Carla Benedetti, Una trappola di parole. Lettura del "Pasticciaccio", Pisa, ETS Editrice, 1987.
Robert S. Dombroski, Creative Entanglements, Gadda and the Baroque, Toronto, University of Toronto Press, 1999.
Ernesto Ferrero, Invito alla lettura di Carlo Emilio Gadda, Milano, Mursia. 1987.
Piero Gadda Conti, Le confessioni di Carlo Emilio Gadda, Milano, Pan, 1974.
Paola Italia, Glossario di Carlo Emilio Gadda "milanese". Da "La meccanica" a "L'Adalgisa", Alessandria, Edizioni dell'Orso, 1998.
Martha Kleinhans, «Satura" und "pasticcio". Formen und Funktionen der Bildlichkeit im Werk Carlo Emilio Gaddas, Tübingen, Max Niemeyer Verlag, 2005.
Angelo R. Dicuonzo, L’ossessione della frode. Socioanalisi del dolore nella "Cognizione" di Gadda, Bologna, Il Mulino, 2021, ISBN 978-88-15-29434-0.
Jean-Paul Manganaro, Le baroque et l'ingénieur. Essai sur l'écriture de Carlo Emilio Gadda, Paris, éditions de Seuil, 1994.
Realino Marra, La cognizione del delitto. Reato e "macchina della giustizia" nel "Pasticciaccio" di Gadda, "Materiali per una storia della cultura giuridica", XL-1, 2010, 157–83.
Realino Marra, Tra due guerre. Considerazioni sul pensiero politico di Gadda, in "Giornale di storia costituzionale", 23, 2012, 265–76.
Giuseppe Papponetti, Gadda – D'Annunzio e il lavoro italiano, Roma, Fondazione Ignazio Silone, 2002.
Walter Pedullà, Carlo Emilio Gadda. Il narratore come delinquente, Milano, Rizzoli, 1997.
Federica G. Pedriali, Altre carceri d'invenzione. Studi gaddiani, Ravenna, Longo, 2007.
Ezio Raimondi, Barocco moderno. Roberto Longhi e Carlo Emilio Gadda, Milano, Mondadori, 2003.
Cristina Savettieri, La trama continua. Storia e forme del romanzo di Gadda, Pisa, ETS, 2008.
Maria Antonietta Terzoli, ed, Le lingue di Gadda, Atti del Convegno di Basilea 10–12 dicembre 1993, Roma, Salerno Editrice, 1995.
Paola Travaglini, Una precipite diavoleria. Gadda tra metonimia e metafora, Catania, Il Carrubo, 2013.
Caterina Verbaro, La cognizione della pluralità. Letteratura e conoscenza in Carlo Emilio Gadda, Firenze, Le Lettere, 2005.
Antonio Zollino, Il vate e l'ingegnere. D'Annunzio in Gadda, Pisa, ETS Editrice, 1998.

Наводи[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

[1] Carlo Emilio Gadda

[2] Carlo Emilio Gadda

[3] Carlo Emilio Gadda

[1]

[2]

[3]