Егзогамија

Од Википедија — слободната енциклопедија

Егзогамија – општествена норма на брак надвор од oпштествената група. Групата го дефинира опсегот и обемот на егзогамијата, како и правилата и механизмите за спроведување кои обезбедуваат нејзин непрекинатост. Еден облик на егзогамија е двојната егзогамија, во која две групи се венчаат една со друга.[1]

Во општествените науки, егзогамијата се гледа како комбинација од два поврзани аспекти: биолошки и културен. Биолошката егзогамија е брак на суштества кои не се поврзани со крвта, регулирани со облици на законот за инцест. Културна егзогамија е брак надвор од одредена културна група; спротивното е ендогамијата, бракот во oпштествена група.

Биологија на егзогамија[уреди | уреди извор]

Егзогамијата често резултира со тоа што две лица кои не се тесно генетски поврзани се венчаат меѓу себе; односно оплодување за разлика од оплодувањето помеѓу крвни сродници. Во умерени количини, ова им користи на потомството бидејќи го намалува ризикот потомството да наследи две копии од дефектен ген. Зголемувањето на генетската разновидност на потомството ги подобрува шансите потомството да се размножува себеси, сè до нивото на сродство со четврти братучед; сепак, размножувањето помеѓу индивидуи на ниво на поврзаност со четврти братучед ја намалува еволутивната кондиција.[2] [3] Кај домородните населенија, егзогамијата е „избрана против“ дури и ако населението има „значајна депресија од инцестно размножување депресија бидејќи придобивките од месно прилагодување се поголеми од трошоците за оплодување помеѓу крвни сродници“. Сепак, недомашните, „инвазивни“ населенија кои „сè уште немаат воспоставено шема на месно прилагодување“ може да извлечат одредена прилагодлива корист од мешањето.[4]

Ненси Вилмсен Торнхил вели дека нагонот кај луѓето да не се размножуваат или да не бидат привлечени од потесното семејство е еволутивно приспособлив, бидејќи го намалува ризикот децата да имаат генетски дефекти предизвикани од инбридирање, како резултат на наследување на две копии од штетниот рецесивен ген.[5]

Во едно општество на Амишите од Стариот ред, инцестното оплодување го зголемува ризикот од „неонатална и посленеонатална смртност“.[6] Кај француските населенија, луѓето кои се размножуваат со својот прв братучед развиваат цистиноза со поголема стапка од општото население.[7]

Културна егзогамија[уреди | уреди извор]

Културната егзогамија е обичај да се венчаат надвор од одредена група на луѓе на која личноста припаѓа. Така, може да се очекува од лицата да се венчаат надвор од нивниот тотемски клан или други групи, покрај надворешните поблиски крвни роднини.

Истражувачите предложија различни теории за да го објаснат потеклото на егзогамијата. Едвард Вестермарк рече дека одбивноста кон бракот меѓу крвни роднини или блиски роднини се појавила со родителското одвраќање од инцест. Од генетска гледна точка, одбивноста кон размножување со блиски роднини резултира со помалку вродени болести. Ако едно лице има неисправен ген, размножувањето надвор од неговата група ги зголемува шансите неговиот партнер да има друг ген од функционален тип и нивното дете да не го претрпи дефектот. Надгледувањето ја фаворизира состојбата на хетерозиготност, односно има две неидентични копии на даден ген. Џеј Ф. Мекленан[8] смета дека егзогамијата првично се должи на недостигот на жени меѓу малите групи. Мажите биле обврзани да бараат жени од други групи, вклучително и брак со заробеништво, а егзогамијата се развила како културен обичај.

Емил Диркем[9] ја изведува егзогамијата од тотемизмот. Тој рече дека еден народ имал религиозна почит кон крвта на тотемскиот клан, бидејќи тотемот на кланот е бог и е присутен особено во крвта, света состојка.

Морган[10] тврди дека егзогамијата била воведена за да се спречи бракот помеѓу крвните врски, особено помеѓу брат и сестра, што било вообичаено во претходната состојба на промискуитет. Фрејзер[11] вели дека егзогамијата започнала да го одржува опстанокот на семејните групи, особено кога самохраните семејства станале поголеми политички групи.

Клод Леви-Строс ја вовел „Теоријата на сојузот“ за егзогамија[12], односно дека малите групи мора да ги принудат своите членови да се венчаат надвор за да градат сојузи со други групи. Според оваа теорија, групите кои се занимаваат со егзогамија ќе процветаат, додека оние кои не се занимаваат со сите би умреле, или буквално или затоа што немале доволно врски за културна и економска размена, оставајќи ги во неповолна положба. Размената на мажи или жени служеше како обединувачка сила меѓу групите.

Двојна егзогамија[уреди | уреди извор]

Двојната егзогамија е традиционален облик на склучување бракови во многу современи општества и во многу општества опишани во античката книжевност. Може да биде по мајчина или таткова линија. Ја практикуваат некои австралиски племиња,[13] историски распространета во (туркиските општества)[14] [15] Тајците (Брегот на Слоновата Коска),[16] Ескимите,[17] меѓу Угрите[18] и други. Во племенските општества, двојната егзогамија траела многу генерации, на крајот обединувајќи ги групите кои првично не биле поврзани по крв или јазик во едно племе или нација.

Лингвистичка егзогамија[уреди | уреди извор]

Јазичната егзогамија е облик на културна егзогамија во која бракот се случува само помеѓу говорителите на различни јазици. Обичајот е вообичаен меѓу домородните групи во северозападниот дел на Амазон, како што се Туканците.[19] Исто така се користи за опишување на семејства во атлантска Канада со родител франкофон и англофон. 

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ New Zealand Slavonic Journal, Victoria University of Wellington, 2002, Volumes 35-36, p.81 OCLC 297663912
  2. ↑ „An association between the kinship and fertility of human couples“. Science. 319 (5864): 813–6. February 2008. Bibcode:2008Sci...319..813H. doi:10.1126/science.1150232. PMID 18258915.
  3. ↑ „Comment on "An association between the kinship and fertility of human couples"“. Science. 322 (5908): 1634, author reply 1634. December 2008. Bibcode:2008Sci...322.1634L. doi:10.1126/science.1161907. PMID 19074330.
  4. ↑ „Population admixture, biological invasions and the balance between local adaptation and inbreeding depression“. Proceedings. Biological Sciences. 278 (1702): 2–8. January 2011. doi:10.1098/rspb.2010.1272. PMC 2992731. PMID 20685700.
  5. ↑ Thornhill N (1993). The Natural History of Inbreeding and Outbreeding: Theoretical and Empirical Perspectives. Чикаго: The University of Chicago Press.
  6. ↑ „The effect of inbreeding on early childhood mortality: twelve generations of an Amish settlement“. Demography. 36 (2): 263–71. May 1999. doi:10.2307/2648113. JSTOR 2648113. PMID 10332616.
  7. ↑ „Inbreeding in recessive diseases“. Human Genetics. 38 (2): 163–7. September 1977. doi:10.1007/BF00527398. PMID 302820.
  8. ↑ „The Origin of Exogamy“. The English Historical Review. 3 (9): 94–104. 1888. doi:10.1093/ehr/iii.ix.94.
  9. ↑ Fraser JG (1910). Totemism and Exogamy Vol. IV. New York: Cosimo Inc. стр. 100–102. ISBN 9781605209814.
  10. ↑ „Systems of Consanguinity and Affinity of the Human Family“. Smithsonian Contributions to Knowledge. Smithsonian Institution. 41 (2). 1871.
  11. ↑ Frazer JG (1910). Totemism and Exogamy Vol. IV. New York: Cosimo Inc. стр. 95. ISBN 9781605209791.
  12. ↑ „Alliance Theory“. Encyclopædia Britannica. Посетено на 15 March 2012.
  13. ↑ Bose JK (1980). Glimpses of Tribal Life in North-east India. Calcutta. стр. 52.
  14. ↑ Turkish Studies Association Bulletin, 1982, Volume 6, p.79
  15. ↑ „Ethnic Composition and Origin of Altaians“. Science. Leningrad: 44. 1969.
  16. ↑ Effects of the growth of human activities on the Taï forest of the south-west of the Ivory coast (PDF). UNESCO. December 2017.[мртва врска]
  17. ↑ „On the Question of the Eskimo kinship system“. Arctic Anthropology. 4 (1): 244. 1967.
  18. ↑ „From One to Seven: Numerical Symbolism in Khanty Culture“. Arctic Anthropology. 31 (1): 62–71.
  19. ↑ Jackson JE (1983). The Fish People - Linguistic Exogamy and Tukanoan Identity in Northwest Amazonia. Cambridge University Press.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Егзогамија&oldid=4817776“