Еврејската заедница во Виена
Еврејската заедница во Виена (Israelitische Kultusgemeinde Wien или ИКГ) е телото што ја претставува виенската православна еврејска заедница. Денес, ИКГ има околу 10.000 членови. Низ историјата, ги претставувала поголемиот број на австриските Евреи, чиј број е доволен за формирање заедници во само неколку други градови во Австрија.
Организација[уреди | уреди извор]
ИКГ им обезбедил на своите членови низа услуги во социјални, религиозни и образовни прашања. Го објавува официјалниот весник (Die Gemeinde) двапати месечно. Контактната точка за еврејски жртви на национал-социјалистичко прогонство во и од Австрија ги поддржува и советува засегнатите поединци и нивните семејства во однос на репарациите и компензациите. Оскар Дојч е сегашниот претседател на ИКГ е, кој е на функцијата од 2012 година. Џарон Енгелмајер|ге бил назначен за главен рабин на Виена во август 2020 година.
Историја[уреди | уреди извор]
Историјата на еврејското население во Виена датира од времето на Римската империја[се бара извор], но долго време, виенските Евреи биле спречени да формираат организација за да се претстават себеси, како резултат на правна и социјална дискриминација. Оваа ситуација првпат почнала да се менува со Едиктот за толеранција на императорот Јосиф II од 1782 година.
Еманципацијата на еврејското население во Виена започнала во 1848 година. Во говорот одржан на 3 април 1849 година, младиот император, Франц Јозеф I, за прв пат ја употребил реченицата „Израелска заедница во Виена“; три години подоцна, бил донесен привремен устав за заедницата, и затоа 1852 година се смета за година во која е основан виенскиот Култусгемеинде. Канцелариите на заедницата биле основани во Статтемпел во Сеитенстеттенгассе.
Еврејската заедница во Виена имала околу 185.000 членови во времето на австрискиот „Аншлус“ со „Третиот Рајх“ во 1938 година. Истата година, нацистите го затвориле ИКГ. Повторно било отворено во мај 1938 година како „Виенската еврејска заедница“, со задача да дејствува како бафер организација помеѓу нацистите и виенското еврејско население. Ова тело исто така било принудено да ја организира емиграцијата, а подоцна и депортацијата на виенските Евреи за Централната канцеларија за еврејска емиграција. Насловот Israelitische Kultusgemeinde Wien повторно бил во употреба од 1945 година.
На 29 август 1981 година, бил извршен терористички напад врз синагогата во Сејтенстетенгасе, користејќи рачни гранати и огнено оружје. Во нападот загинале две лица, а уште 21 биле повредени. Нападот се припишува на палестинската екстремистичка организација Абу Нидал. Оттогаш, на влезот во синагогата има строго обезбедување, додека Сеитенстеттенгассе е чувано од полиција.[1]
Во јануари 2022 година била започната меѓународна кампања со која се повикувал претседателот на ИКГ, Оскар Дојч, да интервенира во случајот на Бет Александар, на која и бил забранет пристапот до нејзините синови близнаци[2] по битката за старателство во австриските судови неколку години претходно.[3]
Претседатели на ИКГ од 1853 година[уреди | уреди извор]
- Леополд Едлер фон Вертхајмштајн (1853−1863)
- Јозеф Ритер фон Вертхајмер (1864−1867)
- Јонас Фрајхер фон Кенигсвартер (1868−1871)
- Игназ Куранда (1872−1884)
- Мориц Ритер фон Боркенау (1884−1885)
- Арминио Кон (1886-1890)
- Вилхелм Ритер фон Гутман (1891-1892)
- 1893 − 1896 празен
- Густав Симон (1896-1897)
- Хајнрих Клингер (1897-1903)
- Алфред Стерн (1904-1918)
- Алоис Пик (1920−1932, нови избори, прва употреба на пропорционално гласање)
- Десајдер Фридман (убиен во концентрациониот логор Аушвиц) (од 1933 година)
- Дејвид Брил (1946-1948)
- Курт Хајтлер (од септември 1950 до мај 1951 година)
- Дејвид Шапира (1948-1952)
- Емил Маурер (1952-1963)
- Ернст Фелдсберг (1963-1970)
- Антон Пик (1970-1981)
- Иван Хакер (1982-1987)
- Пол Грос (1987-1998)
- Ариел Музикант (1998-2012)
- Оскар Дојч (од 2012 година)
Рабини на ИКГ од 1824 година[уреди | уреди извор]
- Исак Ное Манхајмер (1824-1865)
- Адолф Јелинек (1865-1893)
- Мориц Гидеман (1894−1918)
- Цви Перез Чајес (1918−1927)
- Дејвид Фојхтванг - главен рабин (1933-1936)
- Израел Таглихт - привремен главен рабин (1936)
- Исидор Олер - Проповедник во Стадтемпел (1946)
- Акиба Ајзенберг – главен рабин (1948–1983)
- Паул Чаим Ајсенберг|ге – Главен рабин (1983–2016)
- Арие Фолгер|ге – Главен рабин (назначен)
Канторати[уреди | уреди извор]
- Шмуел Барзилаи, главен кантор
Салман Клар, до 1938 година, https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Klahr
Архивата на ИКГ[уреди | уреди извор]
Архивата на ИКГ е единствената архива на еврејската заедница за која е познато дека се одржала во целост од основањето на заедницата до времето по Втората светска војна, и затоа е една од најважните архиви во Европа во која се зборува германски јазик. Содржи записници, декрети, протоколи, извештаи, писма, документи за емиграција и финансии, списоци на депортирани, индекси, книги, фотографии, планови и постери кои сведочат за историјата на ИКГ и нејзините членови. Најстарите документи имаат потекло од 16 век. Архивата постои од 1816 година; била сè попрофесионална од средината на 19 век.
Индексите и досиејата што биле произведени помеѓу 1938 и 1945 година биле основа за нацистичкото управување со еврејската емиграција и депортација. Денес, овие документи се запис за судбината на прогонетите и убиените Евреи, и се користат за да им помогнат на барањата на преживеаните за враќање и компензација.[4]
Во 1995 година, биле откриени архивски докази за Дојч Шутзен масакрот во 1945 година, што довело до гонење во 2009 година.[5]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ hagalil.com | Der Terroranschlag auf eine Wiener Synagoge (на германски)
- ↑ Frazer, Jenni. „Campaign launched to support mother's bid to be reunited with twin sons“. www.jewishnews.co.uk (англиски). Посетено на 2022-02-03.
- ↑ „MPS Call Austrian Courts 'Corrupt' and 'Kafkaesque' over Tug-Of-Love Case“ (англиски). 17 January 2014.
- ↑ Backman, Marjorie (June 5, 2007). „Vienna cache is one of largest Holocaust archives“. New York Times.
- ↑ Rising, David (November 17, 2009). „90-year-old charged in Germany for Nazi-era crimes“. USA Today.
Понатамошно читање[уреди | уреди извор]
- Дорон Рабиновичи, Евреите на Ајхман: Еврејската управа на холокаустот Виена, 1938-1945 година. Преведено од Ник Сомерс. (Кембриџ, ОК: Polity Press, 2011)ISBN 978-0-7456-4682-4
- Фелиситас Хајман-Јелинек, Лотар Холблинг и Инго Зехнер: Орден muss sein - Das Archiv der Israelitischen Kultusgemeinde Wien. Jüdisches Museum Виена, Виена 2007 година. (на германски)
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Веб-страница der IKG Wien (на германски) ; истата официјална страница: Еврејска заедница во Виена (на англиски)
- Anlaufstelle der IKG Wien für jüdische NS-Verfolgte in und aus Österreich (на германски) ; истиот официјален сајт: IKG Оддел за реституција (на англиски)
- Ordnung muss sein. Das Archiv der Israelitischen Kultusgemeinde Wien Ausstellung im Jüdischen Museum Wien (4. јули 2007 - 21. октомври 2007) (на германски)
|