Анамска рака

Анамска рака
	Ботаничка илустрација на козја анамска рака (L. caprifolium)
Научна класификација
Царство:	Растенија
Нерангирано:	Скриеносеменици
Нерангирано:	Евдикоти
Нерангирано:	Астериди
Ред:	Чешликовидни
Семејство:	Анамски раце
Род:	Анамска рака; L.
Видови
	во текстот (некои)

Анамска рака (науч. Lonicera, syn. Caprifolium Mill.) — род грмушки или повивни ползавци од семејството анамски раце (Caprifoliaceae), автохтони на северната полутопка. Постојат околу 180 вида, од кои 100 во Кина и по 20 во Европа, Индија и Северна Америка. Општопознати видови се обичната (L. periclymenum), јапонската (L. japonica, наречена и „кинеска“) и зимзелената анамска рака (L. sempervirens). Некои од нив привлекуваат колибрија, особено зимзелената и портокаловата анамска рака (L. ciliosa).

Латинскиот назив Lonicera доаѓа од германскиот ренесансен ботаничар Адам Лоницер (1528-1586).

Опис[уреди | уреди извор]

Голем дел од видовите анамски раце се мразоотпорни повивни растенија, а остатокот се грмушести. Неколку вида се мошне кревки, па можат да се одгледуваат на отворено само во суптропски подрачја. Меѓу овие кревки видови се вбројуваат џиновската бурманска анамска рака {L. hildebrandiana} од подножјето на Хималаите и етрурската анамска рака (L. etrusca) од Средоземјето. Листови се спротивставени, просто-јајцевидни, со должина од 1–10 см. Највеќето видови се листопадни, но има и зимзелени. Многу од нив имаат по чифт двострано симетрични цветови со опоен мирис и даваат сладок јадлив нектар. Стеблата се тенки, свитливи и мошне влакнести по структура, па затоа наоѓаат традиционална примена како врзиво и текстилен материјал. Плодот може да биде црвена, сина или црна, округла или издолжена бобинка со по неколку семки. Кај највеќето видови, бобинките се благо отровни, но неколку вида (особено сината анамска рака, L. caerulea) имаат јадливи бобинки што се одгледуваат за исхрана. Бобинките кај речиси сите видови се привлечни за животните, кои така ги изнесуваат вон природниот ареал, при што стануваат инвазивни растенија. Такви се . Доста видови се храна за ларвите на разни видови пеперутки.

Инвазивни видови[уреди | уреди извор]

Неколку вида анамска рака станале инвазивни откако биле доведени на места вон матичното подрачје, што е особено случај со Нов Зеланд и САД. За инвазивни се сметаат јапонската (L. japonica) и Маковата (L. maackii), Мороовата (L. morrowii) и татарската анамска рака (L. tatarica).

Одгледување[уреди | уреди извор]

Анамските раце се ценети како градинарски растенија, бидејќи ги прекриваат и украсуваат оградите и помалку привлечните делови од градбите. Лете имаат голем број трубести цветови со мошне привлечен мирис. Поиздржливите ползечки видови бараат корењата да им бидат во сенка, цветните делови на сонце. Видот и сортата треба да се одбира со внимание, бидејќи некои знаат да значајно се прошират и да станат тешки за справување.^[1]