Џулија Доналдсон

Џулија Кетрин Доналдсон (роденa на 16 септември 1948 година) е англискa писателка и драматург, и детски лауреат од 2011–2013 година. Нејзини најпознати дела се приказни за деца, особено оние илустрирани од Аксел Шефлер, кои ги вклучуваат Грaфало, Место на метла и Човек од стап. Таа првично пишувала песни за детски телевизиски програми, но се подоцна се префрлила на на пишување книги откако зборовите на една од нејзините песни, „A Squash and a Squeeze“, издадени како книга за деца во 1993 година. Има 184 објавени дела, од кои 64 се достапни во книжарниците. Останатите 120 дела се наменети за училишна употреба вклучувајќи ја шемата за фонично читање Songbirds, која е дел од Oxford Reading Tree на Oxford University Press.

Живот и кариера

Доналдсон е родена и израсната во Хемпстед, Лондон, заедно со нејзината помлада сестра Мери. Семејството живеело во викторијанска куќа на три ката во близина на Хемпстед Хит. Нејзините родители, сестра и мачката Џефри живееле на приземје, на првиот кат живееле тетка и вујко и баба и на вториот кат.

Џејмс (Џери) и Елизабет, се запознале непосредно пред Втората светска војна, а потоа биле разделени шест години. Џери, кој студирал филозофија, политика и економија на Универзитетот во Оксфорд, најголем дел од војната го поминал во логор за воени заробеници, каде што поради познавањето на германскиот јазик добил позиција на преведувач. Елизабет, исто така добро го познавала германскиот јазик и имала диплома по јазици, во меѓувреме работела воена работа.

По војната, тие повторно се обединиле и се венчале, а во 1950 година ја купиле куќата во Хемпстед заедно со мајката на Џери, неговата сестра Бета. Кога Доналдсон имала шест години, нејзиниот татко заболел од детска парализа, а потоа почнал да користи инвалидска количка, иако тој сè уште водел активен живот, работејќи како предавач во Институтот за психијатрија во болницата Модсли, каде што бил пионер на генетски студии користејќи го моделот на донесени идентични близнаци одвоено.

Елизабет работела како секретарка и му помагала на нејзиниот шеф Лесли Минчин да го преведе германскиот лајдер на англиски. Нивното семејство било исполнето со музика и песна: Елизабет пеела со хор, Џери свирел виолончело во аматерски гудачки квартети и двајцата родители биле активни членови на музичкиот клуб Хемпстед. Летните одмори ги поминувале во Гритлтон Хаус во Вилтшир, каде Џери свирел виолончело во летна школа за камерна музика, додека Џулија и Мери правеле музички шоуа со другите деца.

Поезијата, исто така, силно влијаела во раниот живот на Доналдсон. Татко и ја подарил „Книгата на илјада песни“ кога имала пет години, а нејзината баба ја запознала со бесмислените рими на Едвард Лир. Доналдсон учела во основното училиште Њу Енд, а потоа и во училиштето за девојчиња Камден. Во детството и адолесценцијата, таа глумела (Учествувала во Шекспировиот Сон на летната ноќ во Олд Вик, каде што се запозналасо младата Џуди Денч и Том Кортенеј ) пеела со Детската оперска група и научила да свири на пијано.

Бидејќи била добар лингвист, на училиште научила француски и германски јазик, а подоцна преку летна туторска работа со семејство во Неапол, го научила и италијанскиот јазик, така што на 19-годишна возраст добро ги познавала сите три јазици.

Универзитетски живот

Доналдсон студирала драма и француски јазик на Универзитетот во Бристол (1967–1970), и дипломирала со диплома со почести. Додека престојувала таму, Џулија глумела во одделенски продукции и научила да свири на гитара. Во 1968 година, таа и нејзината пријателка Морин Пуркис учествувале во претставата „Јас не сум Ајфеловата кула“ со музика компонирана од Колин Сел, успешен млад пијанист кој студирал шпански и португалски во Бристол и кој се појавувал во радио 4 на BBC во радио играта Жал ми е што немам поим . Цимерот на Сел, Малколм Доналдсон, студент по медицина дошол да го види шоуто и последователно се здружил со Сел, Доналдсон и Пуркис, а потоа пееле во пабовите за време на Неделата на партали на Универзитетот Бристол во почетокот на 1969 година. Речиси веднаш потоа Доналдсон и Пуркис отишле да живеат во Париз на шест месеци поради школување каде што пееле и свиреле на своите гитари во кафулињата за пари. Малком им се придружил летото и триото изведувало различни песни од Битлси и од мјузикли вклучувајќи го и Hair .

По неколку недели напор во Париз, Малком, Џулија и Морин отишле на фестивалот Авињон. Овде откако биле исфрлени од хостел тројката морала да спие во камп, па дури и на поле, а дотогаш веќе формирале длабоко пријателство. Додека престојувале во Париз, групата била забележана од француски претприемач кој ги слушал на аудиција. Иако од ова не излегло ништо Доналдсон и Пуркис напишале мелодија за традиционалната француска поема „Метаморфоза“ специјално за аудицијата. Ова било првпат Доналдсон да состави песна за некоја пригода.

До декември 1969 година, Џулија и Малколм стапија во врска. Тие почнале да изведуваат повремено кабаре за социјални настани на универзитетот, а во 1970 година ја посетиле Америка, патувајќи со автобус од источниот до западниот брег. Откако се вратиле дуото свирело во ресторани и почнале да учествуват во различни настани како Денот на децата во Кристал Палас, Велигденска парада во Лондон и вечера за стоматолошки конгрес - со специјално компонирани песни за овие прилики од Џулија Доналдсон.

1970-тите

Двојката продолжиla да се движи во Европа за време на празниците, при што Џулија Доналдсон ја напиша „Француската песна за шпагети“ на француски и „Песната за шпагети“ на италијански. За време на викендите, таа и Малколм учествувале во театарот на улицата Бристол, група студенти на постдипломски студии инспирирани од покојниот драматург Дејвид Илингворт. Групата смислила едноставни, драми без сценарио кои би можеле да се изведуваат на игралиштата на сиромашните општински имоти и кои регрутирале деца од публиката да преземат некои од улогите. Ова имало траен ефект врз интеракцијата на Доналдсон со децата во нејзините сопствени емисии како етаблирана писателка за деца.

Џулија и Малком се венчале во септември 1972 година, А Доналдсон за свадбата компонирала оперета која таа и Малколм, нивниот кум Колин Сел, деверушите и воведниците ја извеле на приемот во Бург Хаус, Хемпстед. Доналдсон потоа работела како секретарка во Радио Бристол каде што имала и неделен термин како продуцент/уредник на кратки приказни. Во август 1974 година, парот се преселил во Брајтон каде Доналдсон бил назначена за уредник во Роберт Тиндал, мал издавач на книги. Џулија испратила лента со песни до Детската телевизија на Би-Би-Си, и помеѓу 1974 и 1978 година редовно пишувала за програмата Play Away. Нејзините песни ги изведувале актери и музичари меѓу кои Тони Артур, Флоела Бенџамин, Џони Бол, Брајан Кант, Дерек Грифитс и музичкиот директор Џонатан Коен. Таа, исто така, пишувала песни за Play School и за емисијата Watch with Mother.

Доналдсон компонирала два мјузикли за деца: Тортата на кралот Грант (1976) и Пират на пристаништето (1980) кои биле изведени и во Лондон и во Брајтон. Под влијание на Бристол Стрит Театарот, Доналдсон водела работилница за деца во Портслејд од 1974 до 1976 година. За време на овие сесии би се смислила едноставна претстава, проследена со изработка на реквизити и костими, проба и потоа изведба.

Во 1977 година Доналдсон студирала постипломски студии на Колеџот за образование во Брајтон и работела две години како професор по англиски јазик во Сент Мери во Брајтон, се до раѓањето на нивното прво дете Хамиш во 1978 година, по што таа никогаш не се вратила на целосно работно време. Двојката се преселила во Лион во Франција една година (1979–80) а потоа се вратиле во Брајтон каде што се родил нивниот втор син Аластер во 1981 година.

1980-тите

Во 1983 година, четиричленото семејство се преселило во Бристол, каде што Малколм Доналдсон бил назначен за виш регистратор по педијатрија во болницата Јунајтед Бристол. Џулија Доналдсон напишала и испеала неколку тематски песни за радио програми за возрасни (вклучувајќи и една песна за понудата за преземање на Гинис Дистилерс, која се појави на Financial World Tonight), повремено глумела во уличен театар и ги напишала песните за претставата Сенка на девет дрвја. Исто така Џулија почнала да волонтира и во основното училиште на Хамиш, слушајќи ги децата како читаат на глас. Во тој период развила кратки драми со точниот број на улоги за група за читање, вртејќи ги улогите додека секое дете не ја прочита целата драма. Потоа делото го изведувале пред целото одделение. Овој пристап им помагал на децата да изградат самодоверба во читањето на глас, а исто така бил и забавен. Доналдсон ги чувала претставите во фиока за можна идна употреба.

Во 1989 година, Малком бил назначен на Универзитетот во Глазгов како виш предавач по детско и смејно здравје и семејството, заедно со Џери (роден во 1987) се пресели во Бирсден.

1990-тите

Откако се пресиле во Глазгов, Доналдсон уште еднаш се претстави пред комисиите за пишување песни во Би-Би-Си. Помеѓу 1990 и 1994 година таа пишувала за различни програми, како Thinkabout Science и Playdays, при што компонирала песни за презентери и куклени претстави.

Во 1991 година, издавачката куќа Methuen ја контактирала Џулија за да праша дали нејзината песна „A Squash and a Squeeze“, која таа ја напишала за програмата Playboard на БиБиСи во 1975 година, може да се направи во сликовница за деца. Книгата била објавена во 1993 година, а била илустрирана од германскиот уметник Аксел Шефлер, кој живеел во Лондон. Објавувањето на A Squash and a Squeeze бил клучен настан за Доналдсон. Поради него Доналдсон дошла до заклучок дека нејзиниот талент за пишување песни може да се примени во пишувањето приказни и добила самодоверба да испрати неколку примероци до образовен издавач. Помеѓу 1993 и 1999 година напишала многу за Хајнеман и Гин, вклучувајќи драми како што се „Роденденско изненадување“ за помладите класови и „Top of the Mops“ за неволните тинејџери читатели, како и прераскажување на традиционалните приказни. Истовремено, заедно со сопругот и неговата гитара ги посетувале Шкотските училишта и библиотеки

Од 1990-тите, таа ги проширила техниките научени во Бристол и Брајтон за да ги поттикне децата да глумат и да пеат со неа. По објавувањето на Графало, Доналдсон била поканета на фестивали на книгата, а на Меѓународниот фестивал на книгата во Единбург учествувала секоја година од 1999 година наваму. Исто така редовно се појавувала на фестивалите Хеј, Челтенхем и Бат, како и на многу театри.

Графало

Во 1995 година, додека барала идеи за едукативна серија драми засновани на традиционални приказни, Доналдсон нашла на кинеска приказна за мало девојче кое избегнало да биде изедено од тигар тврдејќи дека е страшната кралица на џунглата при што го поканило тигарот тој да оди зад неа. Тигарот избегал бидејќи погрешно го протолкувал стравот на животните, мислејќи дека стравот е поради девојчето, а не поради него. Доналдсон сметала дека оваа приказна може да се развие во повеќе од едукативен предмет и подоцна ѝ се вратила како можна основа за сликовница. Таа решила да го направи девојчето глушец и избрала лисица, був и змија за ликови наместо суштества од џунглата, но не била задоволна од текстот „Треба да знаат, навистина треба / Нема тигари во оваа шума “.

Таа потоа дошла на идејата за чудовиште чие име ќе завршува на О поради римата. Сепак Графало се покажало речиси невозможно да се напише, но, охрабрена од нејзиниот син Аластер, Доналдсон останала на нејзината идеја дека чудовиштето, наместо да постои во длабоката темна шума од самиот почеток, треба да биде плод на имагинацијата на глувчето, употребен за да исплаши ги лисицата, бувот и змијата, но потоа излегува дека е реалност. Дополнителен приговор на оригиналниот нацрт дал Џеси (сега наречен Џери) кој прашал: „Мамо, зошто лисицата, бувот и змијата не го изедат глушецот на самото место? Овој недостаток го решила со вметнување на прашањето „Каде го сретнуваш? (Графалото)“ и одговорот „Овде, покрај овие карпи гладен ќе пројде/ А печена лисица најдобро ќе му дојде“, со слични стихови за преостанатите двајца предатори.

Графало беше испратено во Реид Букс во 1995 година. Доналдсон му го испратила текстот на Аксел Шефлер, со кого се сретнала само еднаш или двапати, накратко, по објавувањето на A Squash and a Squeeze. За неколку дена, Детските книги на Мекмилан и понудиле да го објават Графало, илустрирано од Шефлер и објавено во 1999 година.

Пост- Груфало ера

Графало се покажало како моментален успех, и освоило неколку награди, вклучувајќи ја и наградата Smarties (1999). Книгата подоцна е преведена на повеќе од 50 јазици, продадена во преку 10 милиони копии ширум светот. На македонски јазик била преведена во 2015 година. Исто така била и дел од сценски и екрански продукции од Tall Stories и Magic Light Pictures. Графало било проследено со повеќе публикации на Доналдсон/Шефлер од Мекмилан: Замисленото Мајмунче (2000), Место на метла (2001), Најпаметниот џин во градот (2002), Полжавот и китот (2003), Детето на Груфало, Глувче, Лисица, Змија и Був (2004) и Омилената книга на Чарли Кук (2005). Во 2006 година Шефлер се префрли во Alison Green Books кој ги објави дуото Tiddler (2007), Stick Man (2008), Tabby McTat (2009), Zog (2010), The Highway Rat (2011), Superworm (2012), The Scarecrows' Wedding (2014), Зог и Летечките лекари (2017) и Смедс и Смос (2019).

Од објавувањето на Графало, Доналдсон работела со други илустратори, вклучувајќи ги Лидија Монкс, Дејвид Робертс и Ник Шарат, кој ги илустрилал двете книги поезија од Доналдсон, Crazy Mayonnaisy Mum и Wriggle and Roar. Лидија Монкс ја илустрирала трилогијата Принцеза Мирор-Бел, серија книги за деца на возраст од 7 до 10 години за една фалбаџиска девојка која е одраз на обичната девојка Елен. Инспирација за Mirror-Belle била замислената пријателка Семи на Хамиш од детството, која живеела зад огледалото.

Доналдсон е исто така автор и на Џиновите и Џонс за деца на возраст од 8 до 12 години. „Трчање по пукнатините“ е тинејџерски роман, чие дејство се одвива во Глазгов и ги следи авантурите на сирачето Лео (на 15-годишна возраст). Таа бега од својот непријатен вујко во Англија и се обидува да го најде отуѓеното семејство на нејзиниот татко. Лео се спријателува со ученик по име Финли, кој е заснован на најмладиот син на Доналдсон Џери за време на неговите денови како доставувач на весници. Трчајќи по пукнатините, има елемент на ментална болест кој се базира на болничките искуства на Хамиш. Овој роман ја доби наградата Насен во 2011 година за нејзиниот симпатичен и инклузивен портрет на Мери, која пати од биполарна состојба.

Џулија Доналдсон, напишала шема за звучно читање составена од раскази, која содржи 60 книги Songbird Phonics, објавени од Oxford University Press .

Лауреатство

Во 2011 година, Доналдсон била назначена за детски лауреат и го наследи илустраторот Ентони Браун . Во согласност со нејзиниот интерес за глума и пеење, Доналдсон ги охрабрува децата да изведуваат поезија, драми и драматизирани читања за да создадат љубов кон книгите и читањето. Поради тоа, таа создала серија Драми за читање за шест ликови кои се изведуваат во училницата, напишани од неа и од други писатели како Џералдин МекКорин, Жан Вилис, Вивијан Френч, Стив Скидмор и Стив Барлоу. Првите 36 од овие драми, за најмалите читатели, биле објавени од Пирсон (2013) а следните 24 драми за постарите деца од основно училиште биле издадени подоцна во годината.

Таа, исто така, составила антологија на песни за изведба од групи деца и создала интерактивна веб-страница наречена picturebookplays.co.uk. Оваа веб страница дава упатства за тоа како избраните сликовници може да се претворат во драми во училница .

Како дел од нејзината лауреатска улога, Доналдсон водела кампања против кратењата на буџетот и затворањето на библиотеките, пишувала написи, се состанувала со министрите а во есента 2012, заедно со Малком Доналдсон тргнала на турнеја низ библиотеките во Обединетото Кралство. Во сите 38 библиотеки од децата било побарано да изведат кратка претстава или песна заснована на сликовница, како и да се приклучат на приказни и песни на Доналдсон.

Личен живот

Во нејзините 30-ти, ѝ било дијагностицирано губење на слухот што остава дупка во облик на залак во средината на звучниот спектар, и го отежнува слушањето говор и музика, а си помага со читање од усни.

Малколм Доналдсон, сопругот на Џулија, е пензиониран консултант педијатар . Тие имаат три сина, од кои најстариот Хамиш боледувал од шизоафективно пореметување и си го одзел животот во 2003 година. Доналсдон го смета за инспирација на некои нејзини имагинативни дела. Нивните други синови се Аластер, кој е професор по програмски јазици на Империал колеџ во Лондон, и Џери.

Хуманитарна работа

Доналдсон е покровител на ArtLink Central, добротворна организација која во обесправени заедници сместува уметници.

Таа е покровител и на ^[1]  Bookbug, програма што ја води Шкотскиот фонд за книги и финансирана од шкотската влада. Тие донираат над 500.000 книги на деца на возраст 0–5 во Шкотска секоја година, при што родителите се охрабруваат да читаат со своите деца од раѓање. ^[2] Покрај тоа, Доналдсон е покровител на Storybook Dads, добротворна организација од Обединетото Кралство која се занимава со испраќање снимки на кои затворениците им читаат приказни пред спиење на своите деца. ^[3] Таа е и покровител на киното Савој на Монмаут. ^[4]

Награди, почести и награди

Џулија Доналдсон била назначена за Member of the Most Excellent Order of the British Empire(MBE) на роденденските почести во 2011 година за услуги на литературата. ^[1] Таа била унапредена во командант на најодличниот ред на Британската империја (CBE) во Новогодишните почести 2019 година . ^{[1] [2]}

Почесни докторати добила од Универзитетот во Бристол во 2011 година и Универзитетот во Глазгов во 2012 година

• 1999 Награда за книга на Нестле Смарти (Златна награда): Груфало
• 2000 Blue Peter Најдобра книга за читање на глас: Груфало
• 2001 Експериан награда за големи три: Груфало
• 2002 Говорни награди за книга, Детско аудио на годината: Груфало
• 2002 Шефилд награда за книга: Соба на метла
• 2002 Шкотска награда за детска книга: Соба на метла
• 2002 година Стокпорт награда за книга: Соба на метла
• 2003 Норфолк библиотеки награда за книга: Соба на метла
• 2003 Blue Peter Најдобра книга за читање гласно: Соба на метла
• 2003 Говорна книга награди Златна награда за 6 и под: Соба на метла
• 2003 Сребрена награда за говорни книги за 6 и помалку: Мајмун загатка
• 2003 Црвена куќа Награда за детска книга : Најпаметниот џин во градот
• 2003 Шефилд награда за детска книга: Најпаметниот џин во градот
• 2004 Портсмут награди на книги: Најпаметниот џин во градот
• 2004 Blue Peter Најдобра книга за читање на глас: Најпаметниот џин во градот
• 2004 Говорна книга награди Златна награда за 6 и помали: Најпаметниот џин во градот
• Награда за раните години на Book Trust 2004: Полжавот и китот
• 2005 Нотингем награда за книга: Најпаметниот џин во градот
• 2005 Blue Peter Најдобра книга за читање на глас: Полжавот и китот
• 2005 Говорна книга награди Златна награда за 6 и под аудио: Полжавот и китот
• 2005 Британски награди за книги : Детето на Груфало
• 2007 Giverny Award: The Snail and the Whale
• 2009 NASEN Book Awards: Running on the Cracks
• 2010 Galaxy Book Awards: Zog
• Награда за книга на Стокпорт за 2011 година: Што слушнала бубамарата
• Шкотски награди за детски книги 2011: Што слушнала бубамарата
• 2011 Stockport Book Awards: The Troll
• 2011 Оксфордшир награди на книги: Зог
• 2012 Стокпорт награди за книги: Џек и дрвото Флумфлум
• 2012 Олдамски награди за книги: Џек и дрвото Флумфлум

Надворешни врски

• Матична страница
• Official website of The Gruffalo at Macmillan Children's Books