Валонски јазик

Валонски
Walon
Застапен во	Белгија, Франција, САД
Подрачје	Валонија
Говорници	проц. 1.120.000 (1998)
Јазично семејство	индоевропско италски романски западноромански галоромански оилски валонски
Јазични кодови
ISO 639-1	wa
ISO 639-2	wln
ISO 639-3	wln
Linguasphere	51-AAA-hf

Валонскиот (Walon) е романски јазик, од подгрупата на оилски јазици. Јазикот бил доминантен јазик во Валонија, Белгија, но се зборувал и во некои места во северна Франција и во делови од Висконсин, САД. Најпознат сроден јазик на валонскиот е францускиот.

Валонскиот јазик има богата книжевност и бил распространет во Валонија и регионот, но од 1756 година употребата на јазикот значително се намалила. Ова е како директна последица на француското анектирање на Валонија. Со потпаѓањето на Валонија под француска управа, доминантен јазик станал францускиот. По Втората светска војна, училиштата држеле настава на француски јазик, и се деградирала употребата на валонскиот јазик. Во 1952 година започнало да се воведуваат казни за употребата на јазикот во училиштата. Така, јазикот сè помалку се користел од луѓето во Валонија и тоа довело валонскиот јазик да стане скоро мртов јазик. Денес ретко се зборува на валонски, особено од страна на младите. Во 1996 година се проценило дека јазикот може да го зборуваат од 1 до 1,3 милиони луѓе.

Поголем број невладини организации, особено театрите, работаат на зачувување на јазикот. На владино ниво, валонскиот е официјално признат како „регионален староседелски јазик“. Во 1990-те се основал единствен правопис.

Класификација

Валонскиот е романски јазик, дел од групата на западноромански јазици, од подгрупата на оилски јазици. Францускиот јазик е исто така дел од оилските јазици. Поради тоа, некои јазичари го сметале валонскиот јазик како дијалект на францускиот (францускиот е далеку поголем јазик). Како и францускиот, така и валонскиот потекнува од латинскиот. Денес валонскиот се смета за скоро мртов јазик, бидејќи бил заменет (насилно и ненасилно) од францускиот. Јазикот е признат како „регионален староседелски јазик“ во Валонија, Белгија.

Азбука

Валонскиот јазик ја користи стандардната латиница, но има и букви со надредни знаци. Буквите со надредни знаци не се сметаат за дел од азбуката.

Големи букви

A

B

C

D

E

F

G

H

I

J

K

L

M

N

O

P

Q

R

S

T

U

V

W

X

Y

Z

Мали букви

a

b

c

d

e

f

g

h

i

j

k

l

m

n

o

p

q

r

s

t

u

v

w

x

y

z

Дијалекти

Јазична карта на Валонија.

Главни валонски дијалекти.

Валонскиот јазик е поделен на четири главни дијалектни групи:

• централновалонски - дијалектот се зборува во Намир, Динан и Вавр;
• источновалонски - овој е најконзервативен дијалект, и се зборува во Лиеж, Вервје, Малмеди, Иуи и Варем;
• западновалонски - овој дијалект е најблизок до францускиот јазик, но и со пикардскиот. Овој дијалект се зборува во Шарлероа, Нивел и Филипвил; и
• јужновалонски - овој дијалект е близок со лоренскиот јазик, но и со шампањскиот. Овој дијалект се зборува во регионот Арден.

Примери

валонски	француски	холандски	македонски	МФА
Walon	Wallon	Waals	валонски	[walɔ̃]
Diè wåde	Adieu	Vaarwel	збогум	[djɛ woːt] / [djɛ wɔːt]
Bondjoû	Bonjour	Goedendag	добар ден	[bɔ̃dʒuː]
A	Salut	Hoi	здраво	[a]
A rvey	Au revoir	Tot ziens	довидување	[arvɛj]
Cmint dit-st on	Comment dit-on	Hoe zegt men	Како се вели	[kmɛ̃ dɪstɔ̃]
Cmint daloz?	Comment allez-vous?	Hoe gaat het?	Како сте?	[kmɛ̃ dalɔ]
Dji n' sais nén	Je ne sais pas	Ik weet het niet	Не знам.	[dʒɪn sɛː nɛ̃ ] / [dʒɪn se nẽ]

Поврзано

• Валонија
• Валонци
• Француски јазик

Наводи

• Maurice Piron, Anthologie de la littérature wallonne, Mardaga, Liège, 1978 (661 pages) ISBN 2-8021-0024-6.

Надворешни врски

• Валонска Википедија
• Мрежна страница на пишан валонски
• Граматика на валонскиот Архивирано на 17 декември 2005 г. - на француски
• Фонетскиот систем на валонскиот Архивирано на 27 април 2006 г.
• Валонски културен сојуз Архивирано на 19 февруари 2007 г.
• Ethnologue за валонскиот
• Валонски речник Архивирано на 22 мај 2011 г.