Преглед на кодот на Црвеношиесто валаби

{{Taxobox
| name = Црвеношиесто валаби<ref name=msw3>{{MSW3 Diprotodontia | id = 11000268 | page = 65}}</ref> и<br>Бенетово валаби
| status = LC
| status_system = iucn3.1
| status_ref = <ref name=iucn>{{IUCN2008|assessors=McKenzie, N., Menkhorst, P. & Lunney, D.|year=2008|id=40566|title=Macropus rufogriseus|downloaded=28 December 2008}} Database entry includes justification for why this species is of least concern</ref>
| image = Wallaby_with_joey444.jpg
| image_caption = Мајка со младо
| regnum = [[Животни]]
| phylum = [[Хордови]]
| classis = [[Цицачи]]
| infraclassis = [[Торбари]]
| ordo = [[Двопреднозаби]]
| familia = [[Кенгури]]
| genus = [[Кенгур (род)|Кенгур]]
| species = '''Црвеношиесто валаби'''
| binomial = ''Macropus rufogriseus''
| binomial_authority = ([[Анселм Гаетан Демаре|Демаре]], 1817)
| subdivision_ranks = Подвидови
| subdivision = ''M. r. rufogriseus'', Bennett's wallaby<br>
''M. r. banksianus'', Red-necked wallaby<br>
''M. r. fruticus''
| range_map = Bennett's Wallaby.jpg
| range_map_caption = Распространетост на црвеношиестото валаби
}}
'''Црвеношиесто валаби''' ({{науч|Macropus rufogriseus}}) — [[торбар]] со средна големина ([[валаби]]) од семејството на [[кенгури]]те (''Macropodidae''), распространет во поумерените и поплодни краишта на источна [[Австралија]], вклучувајќи ја [[Тасманија]].

Примероци од ова животно можат да се видат во [[Зоолошка градина Скопје|Зоолошката градина во Скопје]].<ref>{{наведена мрежна страница|url=http://www.zooskopje.com.mk/crvenosiest-valabi.html|title=Црвеношиест валаби|publisher=Зоо Скопје|accessdate=24 мај 2015|archive-date=2015-05-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20150504012224/http://www.zooskopje.com.mk/crvenosiest-valabi.html|url-status=dead}}</ref>

==Опис==
Видот се распознава по црниот нос и црните, белата лента на горните усни и сивкастото крзно со црвеникава боја по рамената. Тешки се 13,8-18,6&nbsp;кг и достигнуваат должина до 90&nbsp;см, при што мажјаците се поголеми од женките. По изглед се многу слични на [[црнопругесто валаби|црнопругестото валаби]] (''Macropus dorsalis''), но се поголеми,  немаат црна пруга по грбот и имаат помеко крзно.<ref name=TCGTTCOM>{{наведена книга|last=Staker|first=Lynda|title=The Complete Guide to the Care of Macropods|date=2006|publisher=Lynda Staker|isbn=0977575101|page=54|url=http://books.google.com/books?id=9P0COKdYFcMC&pg=PA54&dq=Red-necked+wallaby&hl=en&sa=X&ei=BhQZU8AEwc_bBaLkgcAI&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q=Red-necked%20wallaby&f=false}}</ref> Живеат до 9 години.<ref name=IMOTW/>

==Распространетост и живеалиште==
Црвеношиестото валаби живее во честаците и тврдолисните шуми во по брегот и повисоките делови на источна Австралија, и тоа од [[Бундаберг]] во Квинсленд до границата со [[Јужна Австралија]];<ref name=IMOTW>{{наведена книга|last=Long|first=John|title=Introduced Mammals of the World|date=2003|publisher=Csiro Publishing|isbn=0643099166|page=40|url=http://books.google.com/books?id=7YC3cYhGMOcC&pg=PA40&dq=Red-necked+wallaby&hl=en&sa=X&ei=BhQZU8AEwc_bBaLkgcAI&ved=0CFYQ6AEwBg#v=onepage&q=Red-necked%20wallaby&f=false}}</ref> Го има и во [[Тасманија]], како и на многу од островите во [[Басов Проток|Басовиот Проток]]. Во последните три децении, во Тасманија и [[Квинсленд]] бројот им е зголемен благодарение на две мерки. Едната е намалувањето на ловот, а другата е делумната сеча на шумите, која им овозможува чистинки за хранење ноќе, денски засолнувајќи се во честакот. Од помалку познати причини, црвеношиестите валабија се поретки во [[Викторија (Австралија)|Викторија]].

==Поведение==

Оа се претежно самотни животни кои се собираат во поголем број само на местата што изобилуваат со храна, вода и засолништа. Кога се во групи, меѓу нив владее општествена хиерархија како кај другите видови валаби. Како и другите друштвени животни, валабијата прават гестови на меѓусебно помирување доколку претходно влезат во судир.<ref>Cordoni, G., Norscia, I., 2014: Peace-Making in Marsupials: The First Study in the Red-Necked Wallaby (''Macropus rufogriseus'')  PLoS ONE 9(1): e86859. doi:10.1371/journal.pone.0086859</ref> По природа се [[ноќно животно|ноќни животни]], што значи дека ноќта им служи за активност, а дење одмораат.<ref name=IMOTW/>

Нагонот за парење кај женките трае 33 дена.<ref name=IMOTW/> За време на додворувањето, женката најпрвин го лиже мажјакот по вратот, а потоа мажјакот ја гали по образот со својот образ. По ова, настапува кратка борба на две нозе, и на крај се случува парењето. По чинот на парење, двојката проведува еден заеднички ден пред да се раздели. Женката раѓа по едно младо, кое живее во нејзината торба околу 280 дена,<ref>http://www.eol.org/pages/133321</ref> и живеат заедно уште еден месец. Мажјаците ја напуштаат мајката на возраст од две години, додека пак женките може да останат во мајчината територија цел живот. Покрај ова, црвеношиестото валаби практикува и посвојување на туѓи младенчиња. Оваа појава се забележува и кај разни други животни како волкот, слонот и некои риби.<ref>Riedman, Marianne L. (декември 1982). "The Evolution of Alloparental Care in Mammals and Birds". The Quarterly Review of Biology 57 (4): 405-435</ref>

===Исхрана===
Ова животно се храни со [[треви]], [[корен|корења]], [[лист (биологија)|листови]] од дрва и разен коров.<ref name=IMOTW/>

==Подвидови==
Постојат три [[подвид]]а на црвеношиесто валаби:

* ''M. r. banksianus'' (Quoy & Gaimard, 1825) — црвеношиесто валаби
* ''M. r. rufogriseus'' (Desmarest, 1817) – Бенетово валаби
* ''M. r. fruticus'' (Ogilby, 1838)

Бенетовото валаби (''M. r. rufogriseus'') од Тасманија е помало (одлика на островските видови), има подолго, потемно<ref name=TCGTTCOM/> и порунтаво крзно и се пари во втората половина од на летото (февруари-април). Приспособени се на живот околу луѓето и се среќаваат како пасат по [[тревник|тревници]] околу Хобарт и други градски населби.
Континенталниот подвид (''M. r. banksianus'') е поголем и се пари преку целата година.

<center><gallery>
Податотека:Црвеношиесто валаби - Зоо Скопје (1).jpg|Единка во [[Зоолошка градина Скопје|Зоо Скопје]]
Податотека:Црвеношиесто валаби - Зоо Скопје (2).jpg|Единка во Зоо Скопје
Податотека:Црвеношиесто валаби - Зоо Скопје (3).jpg|[[Албинизам|Албино]] мајка со младенче во Зоо Скопје
Податотека:Wallaby joey face in pouch.jpg|Младенче во торба
Податотека:Bennett's wallaby, Freycinet Park.jpg|''M. r. banksianus''
Податотека:Macropus rufogriseus rufogriseus 1.jpg|''M. r. rufogriseus''
Податотека:Macropus rufogriseus frutica.jpg|''M. r. fruticus''
</gallery></center>

== Поврзано ==
* [[Валаби]]

== Наводи ==
{{наводи|2}}

== Надворешни врски ==
{{ризница|Macropus rufogriseus}}
{{викивидови-ред|Macropus rufogriseus|Црвеношиесто валаби}}
* {{EOL|133321}}

[[Категорија:Кенгури]]
[[Категорија:Цицачи на Австралија]]
[[Категорија:Зоолошка градина Скопје]]