Преглед на кодот на Нормандија

{{Infobox French region
|Name           = Нормандија
|Native_name    = ''нормандски'': Normaundie<br/>''француски'': Normandie
|map            = Normandy in France 2016.svg
|flag           = Flag of Normandie.svg
|shield         = Blason region fr Normandie.svg
|logo_size      = 
|flag_link      = 
|capital        = [[File:Blason Rouen 76.svg|23px]] [[Руан]]
|largest_city   = [[Авр]]
|coordinates    = {{coord|48.88|0.17|region:FR_type:adm1st|format=dms|display=inline,title}}
|area           = 29906
|area_source    = 
|population     = 3322757
|pop_ref        = 
|pop_date       = 2013
|pop_rank       = 9th
|population_demonym = [[Нормани]]<ref name="Denonym">{{Наведена мрежна страница|title=Norman|url=http://www.wordreference.com/definition/norman|website=WordReference.com| a native or inhabitant of Normandy}}</ref>
|GDP_rank = 9th
|GDP_year = 2015
|GDP_ref = 
|GDP = 90.4
|GDP_US$ = 99.3
|GDP_per_capita = 27.2k
|GDP_per_capita_US$ = 29.9k
|website        = [http://www.normandie.fr/ www.normandie.fr]
|leader_title   = Претседател
|leader         = [[Ерве Морен]]
|leader_party   = [[Нов центар]]
|ruling_party1  = 
|ruling_party2  = 
|departments    = 5
|dept1          = [[Калвадос (област)|Калвадос]]
|dept2          = [[Ер]]
|dept3          = [[Манш]]
|dept4          = [[Орн]]
|dept5          = [[Приморска Сена]]
|NUTS           = 
|iso region     = 
}}

'''Нормандија''' ({{lang-nrf|Normaundie}}, {{lang-fr|Normandie}}) — еден од [[Региони во Франција|регионите на Франција]], приближно одговара на историското [[Војводство Нормандија]].

Административно, Нормандија е поделена на пет ''[[Департмани во Франција|<nowiki/>]]''[[Департмани во Франција|департмани]]: [[Калвадос]], [[Ер]], [[Манш]], [[Орн]] и [[Поморска Сена]]. Регионот опфаќа {{км2|29.906}}.<ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.prefectures-regions.gouv.fr/normandie/Region-et-institutions/Portrait-de-la-region/Geographie/Geographie-de-la-Normandie|title=Géographie de la Normandie / Géographie / Portrait de la région / Région et institutions / Accueil - Les services de l'État en préfecture de région Normandie|last=l'Intérieur|first=Ministère de|work=www.prefectures-regions.gouv.fr|language=fr-FR|accessdate=2017-11-26}}</ref> Со население од 3 328 364 жители согласно пописот од 1 јануари 2016 (RP INSEE 2013), населеноста на Нормандија изнесува 111 жители на км<sup>2</sup> формирајќи околу 5% од територијата на Франција. Климата е океанска. Средните температури се 6&nbsp;°C во зима и 17,5&nbsp;°C во лето<ref name=":0" />.

Жителите на регионот се Нормандијци кои водат потекло од [[Нормани]]те. Јазикот е [[нормандски]].

Историскиот регион на Нормандија го подразбира денешниот регионот Нормандија, како и мали области кои сега се дел од "департманите," или областите Мајен и Сарт. [[Каналски Острови|Каналските Острови]] (кои Французите ги нарекуваат воедно ''Англонормандски Острови'') историски се дел од Нормандија; тие покриваат 194 км2<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.capbreizh.com/pratique/anglo-normandes/anglo-normandes.htm|title=Découvertes touristiques Cap Breizh – Les îles Anglo-Normandes|author=Michel Badet|date=29 May 2010|publisher=capbreizh.com|accessdate=2017-11-26|archive-date=2011-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20110708114636/http://www.capbreizh.com/pratique/anglo-normandes/anglo-normandes.htm|url-status=dead}}</ref> и се состојат од: [[Гернзи]] и [[Џерси]], кои денес се под власта на Британската Круна и каде кралицата [[Елизабета II]] е Војвода на Нормандија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.heraldica.org/topics/britain/royalstyle_uk.htm#Normandy|title=Provides the full title of the British Monarch}}</ref>

Името на Нормандија е изведено од населбата главно составена од [[Данци|дански]] и [[Норвежани|норвешки]] [[викинзи]] (Нормани) од 9 век, и потврдено со договор во 10 век помеѓу кралот [[Карло III од Франција]] и ерлот [[Роло]] од [[Мере и Румсдал|М<nowiki/>ере]], [[Норвешка]]. Век и половина по норманското освојување на [[Англија]] во 1066, Нормандија и Англија биле поврзани со [[Нормани|нормански]] и [[Франки|франки<nowiki/>ски]] владетели.

== Историја ==
[[Податотека:TheatreLillebonne.jpg|мини|Римскиот театар во Лилбон]]
[[Податотека:Bayeux_Tapestry_scene23_Harold_sacramentum_fecit_Willelmo_duci.jpg|мини|Таписерија Баје (Сцена 23): Харолд II дава заклетва на светите мошти [[Вилијам I|на Вилијам Освојувачот]]]]
Археолошките наоди, како пештерски цртежи, докажуваат дека луѓе биле присутни во регионот уште во [[праисторија]]та.

[[Келти]]те (познати и како [[Белги]] и [[Гали|Г<nowiki/>али]]) на неколку наврати ја напаѓале Нормандија од 4 до 3 век пред нашата ера. Кога [[Гај Јулиј Цезар|Јулиј Цезар]] ја нападнал [[Галија]], имало девет различни галски племиња кои живееле во Нормандија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://pagesperso-orange.fr/ridel/histnorm/Gaulois1.htm|title=César et les Gaulois|publisher=pagesperso-orange.fr|language=fr}}</ref> Романизацијата на Нормандија се постигнала со вообичаените методи: изградба на римски патишта и воведување на политика на урбанизација. Класицистите имаат сознанија за многу гало-римски вили во Нормандија<ref>{{Наведена книга|title=The Roman Remains of Brittany, Normandy and the Loire Valley: A Guidebook|last=Bromwich|first=James|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=53}}</ref>.

Во доцниот 3 век, варварите ја опустошиле Нормандија. Крајбрежните населби биле разрушени од с[[Саси|аксонските]] пирати. Христијанството почнало да се воспоставува во тек на овој период. Во 406 година, г[[Германи|ерманските племиња]] започнале со освојување од исток, додека [[Саксонци]]те го заземале крајбрежјето. [[Римско Царство|Римскиот цар]] се повлекол од поголемиот дел на Нормандија. Во 487, просторот меѓу [[Сома (река)|реката Сом<nowiki/>а]] и реката [[Лоара]] паднале под контрола на [[Франки|франкис<nowiki/>киот]] владетел [[Хлодовик I|К<nowiki/>лодовик]].

[[Викинзи]]те почнале да ја напаѓаат долината на [[Сена]] во средината на 9 век. Уште во 841 година, викиншката флота се појавила на устието на Сена, главниот пат по кој тие навлегле во [[Велика Британија (остров)|Британија]].<ref>{{Наведена книга|last1=Neveux|first1=Francois|title=The Normans: The conquests that changed the face of Europe|isbn=978-0-7624-3371-1|pages=48}}</ref> По напаѓањето и уништувањето на манастирите, ја искористиле предноста при распадот на империјата на [[Карло Велики]] за да го заземат северниот дел на Франција. [[Војводство Нормандија|Војводството Нормандија]] било создадено за [[Норвешка|норвешкиот<nowiki/>от]] [[Викинзи|викиншки]] водач Хролфр Рагнвалдсон, или [[Роло]] (познат и како [[Роберт од Нормандија]]). Роло под опсада го држел [[Париз]], но во 911 прифатил вазалство кај кралот на Западните [[Франки]] (Карло Простиот), со Спогодбата од Сен Клер сир Епт. Со оваа спогодба на Роло законски му ја потврдиле територијата која тој и неговите викиншки сојузници претходно ја освоиле во битка. Името "Нормандија" го одразува викиншкото (односно [[Нормани|норманското]]) потекло на Роло.

Потомците на Роло и неговите следбеници го усвоиле локалниот [[Галоромански јазици|галоромански јазик]] и стапувале во брак со месното население. Така се создале Норманди<nowiki/>јци кои се мешавина од [[Нормани]], [[Франки|Ф<nowiki/>ранки]] и [[Келти]].

Роловиот потомок [[Вилијам I|Вилијам, Војвода на Нормандија]], станал крал на Англија во 1066 во [[Викиншка експанзија|норманското освојување на Англија]] кое кулминирало во [[Битка кај Хејстингс|Битката кај Хејстингс]], кога Вилијам го задржал Војводството Нормандија за себе и за неговото идно поколение.

=== Експанзија на Норманите ===
[[Податотека:Normans_possessions_12century-fr.png|мини|Норманско освојување во 12 век]]
Покрај [[Викиншка експанзија|норманското освојување на Англија]] и последователните освојувања на Велс и [[Ирска]], Норманите се прошириле и во други области. Норманските семејства, како оние на [[Танкред од Отвил]], Рејнулф Дренго и [[Гимонд од Мулен]] одиграле важна улога во норманското освојување на јужна Италија и во [[Крстоносни војни|крстоносните војни]].

Династијата Дренго и синовите на Танкред, Вилхелм Железата Рака, Дрого од Отвил, Хамфри од Отвил, Роберт Гискар и Рожер Големиот Гроф прогресивно освојувале територии во Јужна Италија сè до основањето на [[Сицилија|Кралството Сицилија]] во 1130. Тие и нивното поколение обезбедиле свој дел и во [[Крстоносни држави|Крстоносните држави]] од Мала Азија и во [[Света земја|Светата Земја]].

Норманскиот истражувач од 14 век, [[Жан де Бетанкур]] основал царство на [[Канарски Острови|Канарските Острови]]. Бетенкур ја добил титулата Крал на Канарските Острови, но како свој господар го признал Енрике III од Кастиља, којшто му помогнал за време на освојувањето.

=== Нормандија помеѓу Англија и Франција ===
[[Податотека:Joan_of_arc_burning_at_stake.jpg|мини|Јованка Орлеанка гори на клада, во градот [[Руан|Р]]<nowiki/>уен, слика од Жил Ежен Ленепве]]
Во 1204, за време на владеењето на Јован Безземниот во Англија, копнениот дел на Нормандија од Англија преминал во Франција, за време на [[Филип II Август|Филип II од Франција]]. Островскиот дел на Нормандија (К[[Каналски Острови|аналските Острови]]) останале под англиска контрола. Во 1259, [[Хенри III|Хенри III од Англија]] ја признал законитоста на француското поседување на копното Нормандија, со [[Париски мировен договор (1259)|Париската спогодба од 1259]]. Неговите наследници, сепак, честопати се бореле да ја вратат контролата на копнениот дел на Нормандија.

''Норманската повелба'' на  [[Луј X|Луј X од Франција]] во 1315 (и подоцна пак потврдена во 1339) – исто како [[Големата повелба]] во Англија по 1204 – гарантирала слободи и привилегии на провинцијата Нормандија.

Француската Нормандија била окупирана од Англија за време на [[Стогодишна војна|Стог<nowiki/>одишната војна]] во 1345-1360 и повторно во 1415-1450. Нормандија изгубила три-четвртини од населението во текот на војната.<ref>{{Наведена книга|author=Emmanuel Le Roy Ladurie|title=The French Peasantry: 1450-1660|url=https://books.google.com/?id=VT9rIMQFt2MC&pg=PA32|year=1987|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-05523-0|page=32}}</ref> Потоа се вратил просперитетот во Нормандија сè до верските војни во Франција кога многу нормански градови ([[Алансон]], [[Руан|Р<nowiki/>уан]], [[Каен]], Кутанс, Баје) се приклучиле на [[Протестантска реформација|протестантската реформација]]. На [[Каналски Острови|Каналските Острови]], периодот на [[Калвинизам|к<nowiki/>алвинизмот]] по реформацијата бил задушен кога [[Црква на Англија|англиканството]] се наметнал по [[Англиска граѓанска војна|Англиската граѓанска војна]].

[[Самуел де Шамплен]] тргнал од пристаништето на [[Онфлер]] во 1604 и ја основал [[Акадија]]. Четири години подоцна, тој го основал градот [[Кребек|Квебек]]. Оттогаш-наваму, Норманите се вклучиле во политиката за експанзија во [[Северна Америка]]. Тие продолжиле да го истражуваат [[Нов Свет|Новиот Свет]]: [[Рене-Роберт Кавелје де ла Сал]] отпатувал во областа на [[Големи Езера|Големите Езера]], а потоа на [[Мисисипи (река)|Реката Мисисипи]]. [[Пјер Ле Моан Дибервил]] и брат му Лемоан де Бјенвил ја основале [[Луизијана]], Билокси, [[Мобил (град)|Мобил]] и [[Њу Орлеанс]]. На териториите кои се наоѓаат помеѓу [[Квебек]] и делтата на Мисисипи се создале [[Канада]] и [[Луизијана (колонија)|Луизијана]]. Колонистите од Нормандија биле меѓу најприсутни во [[Нова Франција]], составена од [[Акадија]], [[Канада]], и [[Луизијана (колонија)|Луизијана]].

Онфлер и [[Авр|А<nowiki/>вр]] биле двете главни пристаништа на Франција за [[трговијата со робови]].

=== Модерна историја ===
Иако земјоделство останало значајна гранка, индустриите како што се ткаењето, металургија, рафинирање шеќер, керамика и бродоградбата биле воведени и се развивале.

Во 1780, економската криза и кризата на ''Стариот режим'' ја погодила Нормандија, како и другите делови на државата, што довело до [[Француска револуција|Француската револуција.]] Лошите жетви, техничкиот напредок и ефектите од Едемскиот договор потпишан во 1786 влијаеле на вработувањето и економијата на провинцијата. Нормандијците работеле под тежок товар од даночни давачки. Во 1790 петте департмани на Нормандија ја замениле поранешната провинција. На 13 јули 1793, [[Шарлота Корде]] го убила јакобинскиот водач [[Жан Пол Мара]].

Нормандијците реагирале малку на многуте политичките пресврти карактеристични за 19 век. Главно тие ги прифаќале промените на режимот ([[Прво Француско Царство|Првото Француско Царство]], [[Бурбонска реставрација|Бурбонската реставрација]], [[Јулиската монархија]], [[Втората Француска Република]], [[Второто Француско Царство]], [[Трета Француска Република|Третата Француска Република]]).

По Француските револуционерни војни и [[Наполеонови војни|Наполеоновите војни]] (1792-1815) имало економска преродба (механизација на текстилното производство, првите возови и сл.).

Една нова економска активност го поттикнала брегот: крајбрежниот туризам. 19 век го означува раѓањето на првата туристичка плажа.
[[Податотека:NormandySupply_edit.jpg|десно|мини|Сојузничката инвазијата на Нормандија, Денот Д, 1944]]
За време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], по капитулацијата на 22 јуни 1940 година, копнениот дел на Нормандија бил дел од германската окупирана зона на Франција. [[Каналски Острови|Каналските Острови]] биле под окупација од страна на германските сили од 30 јуни 1940 до 9 мај 1945 година. Во градот [[Дјеп]] се случил неуспешниот [[Напад на Дјеп]] (познат и како „[[Операција Насочувач]]“) од страна на канадските и британските воени сили, на 19 август 1942.

[[Сојузници од Втората светска војна|Сојузниците]], вклучувајќи ја Британија, САД, Канада и Слободна Франција, координирале голем дотур на војници и материјали за поддршка на големиот [[Операција Оверлорд|напад на Нормандија]] на ''Денот Д'' на 6 јуни 1944 година под кодно име [[Операција Оверлорд|Операција О<nowiki/>верлорд]]. Каен, Шербур, Карентан, Фалез и други градови изгубиле многу жртви во [[Битката за Нормандија]], која продолжила до затворање на т.н. Фалезиски јаз помеѓу Шамбоа и Мон Ормел. Следело ослободувањето на [[Авр]]. Ова било значајна пресвртница во војната и довело до обнова на [[Четврта француска република|француската република]]. Остатокот на Нормандија бил ослободен на 9 Мај 1945 година, на крајот на војната, кога завршила и окупацијата на Каналските Острови.

Помеѓу 1956 и 2015 Нормандија била поделена на два [[Региони во Франција|административни региони]]: [[Долна Нормандија]] и [[Горна Нормандија]]; регионите биле споени во еден регион на 1 јануари 2016 година. [[Горна Нормандија]] (''Haute-Normandie'') се состоела од [[Департмани во Франција|француските ''д<nowiki/>епартмани'']] [[Поморска Сена]] и [[Ер]], а [[Долна Нормандија]] (''Basse-Normandie'') на [[Департмани во Франција|''д<nowiki/>епартманите'']] Орн, [[Калвадос]], и Манш.

== Географија ==
[[Податотека:Mont_Saint_Michel_bordercropped.jpg|мини|Средновековниот остров [[Мон Сен Мишел]] е најпосетуван споменик во Нормандија,]]
[[Податотека:Falaises_Etretat_2012.jpg|мини|Арш и ''Егиј'' на карпите на Етрета]]
[[Податотека:Jonquerets-de-Livret-_batiment_du_Pressoir.JPG|мини|Типична куќа во Нормандија]]
Историското [[Војводство Нормандија]] порано било независно војводство кое се наоѓа во долниот дел на реката [[Сена]], подрачјето [[Пеј де Ко]] и регионот на запад накај [[Пеј Дож]] па сè до [[Котентенски полуостров|Котентенскиот полуостров]].

Западна Нормандија припаѓа на [[Арморикански масив|Армориканскиот масив]], иако поголемиот дел од регионот му припаѓа на Парискиот басен. Најстарите карпи во Франција се во [[Жобур]]<ref>[http://www.etab.ac-caen.fr/discip/geologie/precamb/lahagueEcalgrain/ecalgrain.htm Bay of Écalgrain and Bay of Cul-Rond] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140819194049/http://www.etab.ac-caen.fr/discip/geologie/precamb/lahagueEcalgrain/ecalgrain.htm |date=2014-08-19 }} Website Lithothèque de Normandie.</ref> на Котентенскиот полуостров. Регионот долж северниот брегот се граничи со [[Ламанш|Англискиот Канал]]. Постојат гранитни карпи во западниот и варовнички карпи во источниот дел. Постојат долги плажи кои се протегаат во средина на областа. Забележливата одлика на пејзажот се создава од [[Меандра|м<nowiki/>еандрите]] на Сена како што таа се приближува до својата утока. Највисоката точка е Сињал Декув (417 м) во Армориканскиот масив.

Нормандија нема многу шуми:<ref>''Normandie'', Bonneton, Paris 2001 {{ISBN|2-86253-272-X}}</ref> 12.8% од територијата е пошумена, во споредба со францускиот просек од 23.6%, иако процентот варира помеѓу департманите. Ер има најмногу шума (21%), додека Манш има најмалку (4%) што воедно е карактеристично и за [[Каналски Острови|Островите]].

====== Главни агломерации во Нормандија се : ======
* [[Руан]] (650 000 жители)
* Каен (400 000)
* Авр (300 000)
* Шербур (115 000)
* Евре(100 000)
* Дјеп (82 000)
* Алансон (67 000)
* Сен-Ло (66 736)<ref name=":0" />

==== Каналски Острови ====
* [[Џерси]]
* [[Гернзи|Г<nowiki/>ернзи]]
[[Каналски Острови|Каналските Острови]] културно и историски се сметаат како дел на Нормандија. Сепак, тие се под Британската Круна и не се дел од денешниот француски регион Нормандија,

Иако Британија го предала копнениот дел на Нормандија, како и друг француски имот во 1801, монархот на Обединетото Кралство ја задржува титулата Војвода на Нормандија за Каналските Острови.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Channel Islands|publisher=The official website of The British Monarchy|url=http://www.royal.gov.uk/MonarchUK/QueenandCrowndependencies/ChannelIslands.aspx}}</ref> Каналските Острови (освен Шосе) денес остануваат под Британската Круна. На тој начин службената здравица на Каналските Острови е "''Кралицата, нашиот Војвода''" ([[Француски јазик|француски]]: ''La Reine, notre Duc)''. Како што пишува во Парискиот мировен договор од 1259, британскиот монарх се подразбира дека ''не'' е Војвода на копното Нормандија.

=== Реки ===
[[Податотека:Petit-andely-depuis-chateau-gaillard.jpg|мини|Сена во [[Лез Андели|Л<nowiki/>ез Андели]]]]
[[Податотека:La_Bresle_au_centre_d'Eu_(vue_vers_l'amont).jpg|десно|мини|Брезла]]
Реките во Нормандија се:
* [[Сена|С<nowiki/>ена]] и нејзините притоки:
** Андел
** Епт
** Ер
** Ризла
** Робек
И многу крајбрежни реки:
* Брезла
* Куезнон, која традиционално ја одбележува граница помеѓу Војводството на Бретања и Војводство Нормандија
* Див
* Орна
* Се
* Селин
* Тук
* Вел, најкусата француска река
* Вир

== Политика ==
[[Податотека:Caserne_Jeanne_d'Arc.jpg|мини|Историска фотографија на ''Касарната Јованка Орлеанка ''во Руан, денес е седиште на Нормандиското регионално собрание]]
Денешниот регион Нормандија бил создаден со територијалната реформа на француските региони во 2014 година со спојувањето на [[Долна Нормандија]], и [[Горна Нормандија]]. Новиот регионот стапил на сила на 1 јануари 2016 година, по регионалните избори во декември 2015 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.lemonde.fr/politique/article/2014/12/17/la-carte-a-13-regions-definitivement-adoptee_4542278_823448.html|title=La carte à 13 régions définitivement adoptée|date=17 December 2014|agency=[[Agence France-Presse]]|publisher=[[Le Monde]]|language=fr|accessdate=13 January 2015}}</ref>

=== Влада ===
Регионалниот Совет има 102 членови кои се избираат според систем на пропорционална застапеност. [[Извршна власт|Извршн<nowiki/>ата власт]] се состои од претседател и потпретседатели. Ерве Морен од партијата на центарот бил избран за претседател на советот во јануари 2016 година.

== Стопанство ==
Поголемиот дел од Нормандија е претежно земјоделска, со сточарството како најважен сектор (иако во опаѓање после врвот кој го достигнал во 1970-тите и 1980-тите). Областите во близина на [[Сена|С<nowiki/>ена]] (поранешна [[Горна Нормандија]]) содржат поголема концентрација на индустрија. Нормандија е значаен производител на цидра во регионот, а произведува и калвадос, дестилирана цидра или ракија од јаболка. Други важни економски активности се производство на млечни производи, [[лен]] (60% од производството во Франција), одгледување коњи (вклучувајќи и две француски национални фарми на пастуви), риболов, морска храна, и туризам. Регионот содржи три француски јадрени централи. Преку Нормандија лесен е пристапот до и од [[Велика Британија (остров)|Велика Британија]] преку пристаништата во Шербур, [[Каен]] (Уистреам), [[Авр|А<nowiki/>вр]] и Дјеп.<ref>[http://normandyproperty.com/ Houses and properties for sale] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20170917024526/http://normandyproperty.com/ |date=2017-09-17 }}. Normandy Property. Посетено на 19 September 2014.</ref>
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
! Година 
! Област 
! Работна сила во <u>земјоделството</u> 
! Работна сила во <u>индустријата</u> 
! Работна сила во <u>услуги</u>
|-
| 2003 година 
|<center>'''Горна Нормандија'''<ref>{{fr}} L’état des régions françaises 2004, page 189</ref></center> 
|<center> 2.30 %</center>
|<center>36.10 %</center>
|<center>61.60 %</center>
|-
| 2006 година 
|<center>'''Долна Нормандија'''<ref>{{fr}} [http://www.insee.fr/fr/regions/basse-normandie/default.asp?page=faitsetchiffres/presentation/presentation.htm#tab4 INSEE, Emploi-Chômage]</ref></center> 
|<center>6.50 %</center>
|<center>25.00 %</center>
|<center> 68.50 %</center>
|-
| 2006 година 
|<center>'''Франција'''<ref>"France in CIA factbook"</ref></center> 
|<center>2.20 %</center>
|<center>20.60 %</center>
|<center> 77.20 %</center>
|}
{| class="wikitable" style="margin-bottom: 10px;"
! Област 
!<u>БДП</u> (во милиони Евра)<ref>{{fr}} [http://www.insee.fr/fr/insee_regions/basse-normandie/rfc/chifcle_fiche.asp?nat=1&ref_id=CMRSOS08114&tab_id=481 INSEE]</ref> (2006)
!<u>Невработеноста</u> (% од работна сила)<ref>{{fr}} [http://www.insee.fr/fr/insee_regions/basse-normandie/rfc/chifcle_fiche.asp?nat=1&ref_id=CMRSOS03311&tab_id=476 INSEE]</ref> (2007)
|-
|<center>'''Горна Нормандија'''</center>
|<center> 46,853</center>
|<center>6.80 %</center>
|-
|<center>'''Долна Нормандија'''</center>
|<center>34,064</center>
|<center>7.90 %</center>
|-
|<center>'''Франција'''</center>
|<center>1,791,956</center>
|<center>7.50 %</center>
|}

== Демографија ==
Во јануари 2006 година, населението на Нормандија (вклучувајќи го и делот на Перш кој се наоѓа во Орн''<nowiki/>'', но со исклучок на [[Каналски Острови|Каналските Острови]]) се проценува на 3,260,000 со просечна густина од 109 жители на км2, што е под францускиот национален просек, но се зголемува на 147 за [[Горна Нормандија]].
[[Податотека:HalftimberedHousesRouen2.JPG|мини|Куќи во Руен со фасади од дрвени греди]]
Поголемите градови (според население од пописот во 1999) се [[Руан]] (518,316 во градското подрачје), главен град од 2016 година на провинцијата и претходно на Горна Нормандија; Каен (420,000 во градското подрачје) и поранешен главен град на Долна Нормандија; [[Авр]] (296,773 во градското подрачје); и Шербур (117,855 во градското подрачје).

== Култура ==

=== Знаме ===
Традиционалното провинциско знаме на Нормандија, ''црвено со два златни леопарда'' се користи во денешните региони. Историската верзија со три леопарда (позната на нормандиски како ''les treis cats'', "трите мачки") се користи од страна на некои здруженија и поединци, особено оние кои го поддржуваат обединувањето на регионите и културни врски со [[Каналски Острови|Каналските Острови]] и Англија. [[Џерси]] и [[Гернзи]] ги користат трите леопарди во нивните национални симболи. Трите леопарди ја претставуваат силата и храброста на Нормандија кон соседните провинции.

Неофицијална химна на регионот е песната "Моја Нормандија".{{gallery|File:Flag of Normandie.svg|<center>"Два леопарда" која е главната верзија на грбот на Нормандија.</center>|File:Flag_of_Normandie_(three-leopard_version).svg|<center>"Три леопарда" </center>|File:Flag of Normandy.svg|<center>Верзија со нордиски крст</center>|9=File:Normandy_flag_falaise.svg|10=Знаме кое се користи во родното место на [[Вилијам Освојувачот]].|11=File:Flag_of_Sark.svg|12=<center>"Два леопарда" знаме на [[Сарк]]</center>|13=File:Arms of William the Conqueror (1066-1087).svg|14=<center>Грот на  [[Војводството Нормандија]]</center>|15=File:Coat of arms of Guernsey.svg|16=<center>Грбот на [[Гернзи]]</center>|17=File:Jersey arms on Piquet House in St Helier.jpg|18=<center>Грбот на [[Џерси]]</center>|height=120|width=120|lines=3}}

=== Јазик ===
Нормандискиот јазик се зборува во областа од малкумина население на копнениот дел и на островите, со концентрација во Котентенскиот полуостров. Истиот разликува 2 дијалекта: на запад, котентенски дијалект, а во Пеј де Ко, на исток има кошки дијалект. Во топонимијата се гледа н[[Старонордиски јазик|ордиск]]<nowiki/>ото влијание во овој [[Оилски јазици|о<nowiki/>илски јазик]]; на пример ''-бек'' (поток), ''-fleur'' (река), ''-hou'' (остров), ''-dal'' или ''-dalle'' (долина) и ''-hogue'' (рид).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.viking.no/e/france/contribution.html|title=The Vikings in Normandy: The Scandinavian contribution in Normandy|publisher=}}</ref> Францускиот јазик е единствениот [[службен јазик]] во копнениот дел на Нормандија а [[Англиски јазик|англиски]] јазик е службен јазик на Каналските Острови.

=== Архитектура ===
[[Податотека:Dauville_Hotel_Normandie.jpg|мини|Нормандски стил на градба во Довил]]
Во архитектурата, катедралите, опатиите (како што е Манастирот на Бек) и замоците на Нормандија се карактеристични за поранешното Војводство и за норманската архитектура во Англија по [[Викиншка експанзија|норманското освојување во 1066]].

Архитектурата во [[Горна Нормандија]] се одликува со згради чии фасади се со греди налик на англиската архитектура, иако селските куќи во [[Пеј де Ко]] се повеќе одговор на социоекономските и климатските императиви. Доста од архитектонското наследство било уништено за време на [[Битката за Нормандија]], во 1944. Поствоената и урбана обнова, како во Авр и Сен Ло, може да се рече, дека ги покажува и доблестите и недостатоците на [[Модернизам|модернисти]]<nowiki/>чките и нападни<nowiki/> трендови на 1950-тите и 1960-тите години. [[Авр]], градот изграден од страна на Огист Пере, бил додаден на [[Светско наследство на УНЕСКО|списокот на светското наследство на УНЕСКО во 2005 година]].

Традиционалната архитектура во [[Долна Нормандија]] ја претставуваат градби од [[гранит]] кој е доминантен локален градежен материјал. На Каналските Острови, исто така, го има ова влијание – Шосе со години бил извор на гранит, вклучително и оној за изградба на [[Мон Сен Мишел]].

Јужниот дел на Бањол де Лорн е исполнет со буржоаски вили во ''Belle Époque'' стил со полихромни фасади, сводести прозорци и уникатни кровови. Оваа област, изградена меѓу 1886 и 1914, има автентичен "бањолески" стил и е типичен пример на селски туризам на високата класа на тоа време. Црквата Свети Герман во Керкевил со својот трилистен под вклучува елементи на еден од најстарите места за христијанска богослужба во Котентен. Таа му е посветена на [[Герман од Нормандија]].

=== Гастрономија ===
[[Податотека:Vachesnormandes.jpg|мини|Нормандиска крава]]
Делови на Нормандија се пространи села со пасиштата за говеда и овоштарници насадени со јаболкници. Широк спектар на млечни производи се произведуваат и извезуваат. Нормандските сирења ги вклучуваат [[Камамбер|К<nowiki/>амамбер]], Ливаро, Пон Левек, Брија-Саварен, Нешател, Пети Суис и Бурсен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fromages.org/fdn/fdn_histoire_en.html|title=Norman cheeses: History|publisher=fromages.org|accessdate=2017-11-26|archive-date=2022-03-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20220330012940/http://www.fromages.org/fdn/fdn_histoire_en.html|url-status=dead}}</ref> Нормандскиот [[путер]] и [[кајмак]] се користат во гастрономските специјалитети.
[[Податотека:Reflets_de_France_Cidre.jpg|мини|Цидра од Нормандија]]
Рибата и морските плодови се со супериорен квалитет во Нормандија.{{Се бара извор|date=June 2012}}  Школките од Котентенскиот полуостров се голем деликатес низ цела Франција. Нормандија е главен одгледувач и извозник на [[Острига|остриги]] и разни видови на школки, во Франција.

Нормандија е главен производител на ''цидра'' во регионот (многу малку вино се произведува). ''Пери'' исто така се произведува, но во помалку значајни количини. Ракијата од јаболка, од кои најпозната сорта е ''калвадос'', исто така е популарна. "Нормандска дупка" (trou normand) е пауза за чашка калвадос со цел да се подобри апетитот и да се направи простор за следното јадење, и овој обичај сè уште се применува во многу домови и ресторани. ''Помо'' е ''[[аперитив]]'' произведен со мешање на неферментирана цидра и ракија од јаболка. Друг аперитив е ''нормандиски кир'', една доза крем де касис се надополнува со цидра. ''Бенедиктин'' се произведува во Фекамп.

Јаболката се исто така широко се користи во готвење: на пример, нормандски школки (''moules à la normande)'' се школки варени со јаболка, павлака и сирење, ''бурдело'' се јаболка печени во тесто, и сите места во областа имаат некоја своја варијанта на ''пита од јаболка'', која популарно ја викаат ''тан тан тан тан'', зашто луѓето не може да го изговорат точно француското име "Tarte Tatin". Класично јадење од тесто за регионот е ''нормандискиот тарт'', варијанта на пита со јаболка.

Други регионални специјалитети вклучуваат каенско [[чкембе]] (''tripes à la mode de Caen)'', јагула (''andouilles)'', кошка салата (salade cauchoise), јагнешко, морска храна (школки, скалеп, јастог, скуша...), и ''тергул ''(вид на сутлијаш, зачинет оризов пудинг).

Нормандските јадења вклучуваат руанско пате, иветско запржено пилешко и динстана гуска. Зајак се приготвува со печурки или ''на аврски начин,'' полнет со свински нозе. Други јадења се овчо на ''руански начин'', телешко, телешки црн дроб со моркови и говедско (или мисирка) во павлака и со печурки.

Нормандија, исто така, е позната и по колачите. Оттука потекнуваат ''[[бриош]]от'' и ''дујонот'' (круши печени во тесто), колачите краклен, рулет (''craquelins'', ''roulettes)'' во [[Руан]], фуас (''fouaces)'' во [[Кан (Нормандија)|Кан]], ''фали '' во Лизје, сабле (''sablés)'' во Лизе. Други колачи и слатки од регионот вклучуваат [[Руан|р]]<nowiki/>уански јаболков шеќер, карамели од Инсињи, берлинго од Фалез, марципан од Авр,''крокети од Аржантен'' и ''макарон'' од Руан.

Нормандија е родната земја на [[Тајеван]] готвачот на кралевите од Франција, [[Шарл V Мудриот|Шарл V]] и [[Шарл VI Лудиот|Шарл VI]]. Тој го напишал најстариот француски готвач насловен ''Le Viandier''. ''Млечниот џем'' исто така бил направен во Нормандија, околу 14 век.

=== Литература ===
[[Податотека:Wace_illustration_Roman_de_Rou_1824.jpg|мини|Вас го претставува неговиот Роман за Роло на Хенри II илустрација 1824]]
Војводите од Нормандија давале овластување и ја инспирирале епската литература за да се запише и легитимира нивното владеење. [[Вас]], [[Ордерик Виталис]] и [[Стефан Руански]] биле оние кои пишувале во служба на војводите. По поделбата во 1204, француската книжевност била модел за развој на книжевноста во Нормандија. Меѓу позначајните нормандиски писатели на француски јазик се [[Жан Маро]], [[Реми Бело]], [[Ги де Мопасан|Ги де М<nowiki/>опасан]], [[Жил Барбе д'Орвили|Жил Барбе д'О<nowiki/>дервили]], [[Гистав Флобер|Густав Ф<nowiki/>лобер]], [[Октав Мирбо|Октав М<nowiki/>ирбо]], и [[Реми де Гурмон|Реми де Г<nowiki/>урмон]], и [[Алексис де Токвил]]. Браќа, [[Пјер Корнеј|Пјер]] и [[Тома Корнеј]], родени во Руан, биле големи фигури на француската класична литература.

[[Давид Феран]] (1591-1660) во неговата ''Нормандска муза'' оставил белег врз литературата нашишана на нормандски јазик. Во 16 и 17 век, работниците и трговци на [[Руан|Р<nowiki/>уан]] воспоставиле традиција на полемична и сатирична литература во форма на јазик наречена ''parler purin''. На крајот на 18 век и почетокот на 19 век, новото движење се појавило на Каналските Острови, предводено од страна на писатели како што се [[Жорж Метевје]], што поттикнало книжевна преродба и на копнениот дел на Нормандија. Во егзил во [[Џерси]], а потоа на [[Гернзи]], [[Виктор Иго]] се заинтересирал за традиционална литература. ''Работниците на морето'' е добро познат роман од Иго кој се случува на Каналските Острови. Романот ''Забет'' од [[Андре Луј]] од 1969 година е првиот роман објавен на нормандски.

=== Сликарство ===
[[Податотека:Claude_Monet_-_Woman_with_a_Parasol_-_Madame_Monet_and_Her_Son_-_Google_Art_Project.jpg|мини|[[Клод Моне]], ''Жена со чадор - Госпоѓата Моне со синот'', 1875]]
Нормандија има богата традиција на сликарство и на Франција ѝ дала некои од нејзините најважни уметници.

Во 17 век некои од поголемите француски сликари биле Нормандијци како [[Никола Пусен]], роден во [[Лез Андели]] и [[Жан Жувене]].

[[Романтизам|Романтизмот]] забележал сликари на Каналскиот брег на Нормандија. [[Ричард Паркс Бонингтон]] и [[Џ. М. В. Тарнер]] од Велика Британија дошле на брегот на Нормандија, привлечени од светлината и пејзажите. [[Теодор Жерико|Теодор Ж<nowiki/>ерико]], роден во Руан, бил значајна фигура во романтичното движење, а делото ''Сплавот на Медуза'' ([[Француски јазик|оригинал]]: ''Radeau de la Méduse)'' се сметало за пробив на сликарскиот [[романтизам]] во Франција кога официјално било прикажано во салонот во 1819. Од [[Реализам (сликарство)|реалистите]], забележлива фигура е [[Жан-Франсоа Просо]], роден на Ла Хаг. Пејзажниот сликар [[Ежен Буден]], роден во Онфлер, имал влијание на [[Импресионизам|импресионистите]] и бил многу ценет од страна на [[Клод Моне|Моне]].
[[Податотека:Robert_Antoine_Pinchon,_Un_après-midi_à_l'Ile_aux_Cerises,_Rouen,_oil_on_canvas,_50_x_61.2_cm.jpg|мини|Робер Антоан Пиншон, ''Едно попладне на островот, Руан'', масло на платно, 50 x 61.2 cm]]
Оттргнувајќи се од формализирани и класични теми на почетокот на 19 век, сликарите импресионисти претпочитале да се сликаат на отворено, во природна светлина, и да се концентрираат на пејзажи, градови и сцени од секојдневниот живот.

Водачот на движењето и таткото на модерното сликарство, [[Клод Моне]] е еден од најпознатите импресионисти и главен лик во ликовно наследство на Нормандија. Неговата куќа и градините во [[Живерни]] е една од најпосетуваните туристички локации во регионот. Градините се познати по убавината и нивните водни лилјани и биле значајни за уметничка инспирација на Моне. Нормандија била инспирација на неговото творештво, од сликите на Руанската катедрала до познатите слики на карпите во Етрета, плажата и пристаништето во Фекамп и изгрејсонцето на [[Авр|А<nowiki/>вр]]. Сликата на Моне ''[[Импресија, изгрејсонце|Импресија, Изгрејсонце]]'', довела до движењето во сликарството наречено [[Импресионизам|И<nowiki/>мпресионизам]]. По Моне, сите главни [[Авангарда|авангард<nowiki/>ни]] сликари на 1870-тите и 1880-тите дошле во Нормандија да ги сликаат нивните пејзажи и менувањето на светлината, главно долж долината на Сена и нормандското крајбрежје.

Пејзажи и сцени од секојдневниот живот биле, исто така, овековечени на платно со уметници како [[Вилијам Тарнер]], [[Гистав Курбе]], Онфлер роден како [[Ежен Буден]], [[Камиј Писаро|Камиј П<nowiki/>исаро]], [[Алфред Сисли]], [[Пјер Огист Реноар|Огист Р<nowiki/>еноар]], [[Гистав Кајбот]], [[Пол Гоген]], [[Жорж Сера]], [[Пол Сињак]], [[Пјер Бонар]], [[Жорж Брак]] и [[Пабло Пикасо]]. Додека сликите на Моне украсуваат галерии и збирки низ целиот свет, значителна количина импресионистички дела можат да се најдат во галериите низ Нормандија, како што се Музејот на Уметноста во [[Руан|Р<nowiki/>уан]], Музејот Ежен Буден во Онфлер или Музејот Андре Малро во [[Авр|А<nowiki/>вр]].

[[Морис Дени]], еден од водачите и теоретичарите на Набис движењето во 1890-тите години, е роден во Гранвиј, во департманот Манш.

Нормандиското здружение за модерно сликарство било формирано во 1909 од страна на Пјер Димон, Роберт Антоан Пиншон, Ивон Барбие и Ежен Тирвер. [[Жан Дифибе|Жан Д<nowiki/>ибифе]], еден од водечките француски уметници од 1940 година и 1950-тите години е роден во Авр.

=== Религија ===
[[Податотека:Rouen_Cathedral_as_seen_from_Gros_Horloge_140215_4.jpg|десно|мини|Руанска катедрала]]
Христијанските мисионери воспоставиле [[Манастир|монашки заедници]] на територијата во 5 и 6 век. Некои од овие мисионери дошле од другата страна на [[Ламанш|Каналот]]. Влијанието на келтското христијанство се уште може да се најде во Котентен. Со одредбите на Договорот од Сен Клер сир Епт, Роло, викиншки паганин, го прифатил христијанството и бил покрстен. Војводството Нормандија затоа е формално христијанска држава уште од основањето. Катедралите на Нормандија имале влијание низ вековите и во верата и во политиката. [[Хенри II|Кралот Хенри II]] од Англија, отишол на покајание во катедралата во Авранш на 21 мај 1172 за убиството на [[Томас Бекет]]. [[Мон Сен Мишел]] е историско место за поклонение.

Нормандија нема еден генерално прифатен [[светец-заштитник]], иако оваа титула е му се припишува на Свети [[Архангел Михаил|Михаил]], и на Свети Уан. Многу светители се почитувале во Нормандија низ вековите, вклучувајќи ги:
* Свети Обер кој е запаметен како основач на [[Мон Сен Мишел]]
* Свети Маркуф и Лауд кои се важни светци во Нормандија,
* Елије и Самсон Долски кои се крстители на каналските Острови
* [[Томас Бекет]], Англонормандиец чии родители биле од Руан, кој бил предмет на значителен култ во копното Нормандија по неговото мачеништво
* [[Јованка Орлеанка|Ј<nowiki/>ованка Орлеанка]] кој била [[Маченик|мачени]]<nowiki/>чка во Руан, и кој е особено запаметен во тој град
* Тереза од Лизије чие родно место Алансон а подоцна и Лизије се фокус на верските поклоници.
* [[Герман од Нормандија]]

== Галерија на слики ==
<gallery>
File:MSM sunset 02.JPG|[[Мон Сен Мишел]]
File:RouenCathedral Monet 1894.jpg|Катедралата во [[Руан]] од [[Клод Моне]]
File:Château Gaillard.jpg|Замокот Гајар
File:Honfleur vieux bassin.jpg|[[Онфлер]]
File:Arromanches-les-Bains port artificiel Mulberry.jpg|[[Аромаш]], пристаниште Малбери
File:Colombages.jpg|Традиционална куќа со греди во [[Руан]]
File:Saint-Cenéri-Le-Gerei.jpg|[[Сен Сенери ле Гери]]
File:Etelan0706ZF - Basse Def..jpg|Замокот во Етелан (1494)

</gallery>

== Поврзано ==
* Војводство Нормандија
* Војводи на Нормандија

== Наводи ==
{{наводи|2}}

== Надворешни врски ==
* (француски) [http://www.normandie-heritage.com Наследството на Нормандија] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070824171123/http://www.normandie-heritage.com/ |date=2007-08-24 }}
* [http://www.pbase.com/ericdeparis/normandie Галерија на фотографии од Нормандија]
{{Француски региони}}

[[Категорија:Поделени региони]]
[[Категорија:Поранешни покраини во Франција]]
[[Категорија:Нормандија]]
[[Категорија:Региони во Франција]]