Шума Книшин
Книшинска шума е огромен шумски комплекс (втор по големина по шумата Бјаловиеска во Низината Подласие) сместена во висорамнината Бјалисток во Подлаското војводство. Таму шумите покриваат области на фронталниот морен, а реката Супрашл тече по притоката Соколда. Супрашл е седиште на шумскиот пејзажен парк Книшин.
Површината на шумата е околу 1050 км², но како резултат на пошумувањето на поранешното земјоделско земјиште, нејзината површина се зголемува секоја година. Овој процес е особено видлив во источниот дел од неговата област.[1]
Во шумата доминираат бор, смрека и бреза, евла и даб. Во шумата Книшин (од 1974 година) има засолништа за бизони. Во шумата Книшинска во 1988 година, бил создаден паркот за пејзаж на шумата Книшин.
Човечко населување и развој[уреди | уреди извор]
Од целата област на шумата Книшин, најстарите остатоци од човечко населување потекнуваат од пред 10.000 години, од предбореалниот и бореалниот период на холоценскиот период. Во тоа време преовладувала вегетација од типот тундра со примеси на бреза и подоцна зафатен бор. Во овие области се појавиле поголеми човечки групи поради миграцијата на стадата на ирваси. Долините Нарев и Бибрза биле природни патишта за нивните животни за нивните сезонски миграции. Тие биле вреден извор на храна и други материјали за современите луѓе (на пр. кожи за шиење облека, градење колиби).
Заедно со напредното глобално затоплување, имало промени и во вегетацијата (се појавува тајга шума) и во фауната. Во долината Супрашл, археолозите откриле места поврзани со населување од крајот на бореалниот период, односно пред околу 6000 години. Тоа била област која била пошумена, привлечна за човекот за лов на вапити и елени, како и за риболов. Од овој период потекнува и гробницата на еден ловец од Коне, откриена непосредно пред Втората светска војна. Тој бил пример за погреб, што е ретко на полските територии, каде што покојникот бил ставен врзан во гроб и попрскан со црвена боја (окер). Овој тип на погребување се случувал во средно камено време, во источните региони на Европа.
Поради глобалното затоплување, земјоделството и сточарството почнале да се шират. Поради ниската плодност на почвата, сточарството било попопуларно меѓу шумската популација. Првите одгледувачи во оваа област се појавиле пред околу 4.000 години. Истовремено, интензивно се експлоатирале природните ресурси на околните шуми и реки. Од овие времиња се зачувани различни алатки, т.е. камени секири (во Запиецке и во Крземиен), алатки за работа со кожи (Засади и Сурацково) и измазнета кремена секира (најдена е во Пиешчаники).
Во бронзеното време, племињата кои живееле во првобитната шума Книшинска почнале да ги експлоатираат наоѓалиштата на кремен, чии ресурси биле откриени околу селото Рибники. Скулптурата од рудникот во форма на инки над затрупаните прозорци и купишта е добро сочувана. Ова овозможило да се испитаат и изолираат различни начини на добивање суровина од современите луѓе. Ископувањето на кремен се вршело со копање длабоки јами (т.н. јамски рудници ) или со сечење во стрмна падина на рид и вадење грутки суровина од него. Нејзиниот прв третман се одвивал во таканаречените работилници во близина на ископите, додека за понатамошна обработка, суровината патувала во околината на реката Кжемијанка, каде што често биле градени рударски кампови. Таму се одвивал завршниот процес на доработка на полупроизводи од кремен.
Површински води[уреди | уреди извор]
Површинските води на шумата Книшин се важен елемент на шумскиот пејзаж и се карактеризираат со многу висока хидрографска концизност, бидејќи скоро 95% од областа на паркот лежи во сливот на реката Супрашл. Тоа е главно решеткаста мрежа на реки, многу различни падови на коритото (некои од нив со пад од повеќе од 3 ‰ типични за реките во подножјето). Главната река на Паркот - Супрашл се храни од реки со различна должина од 3 км (Јаловка во близина на Супрашл) до над 30 км ( Соколда, Чарна). Оригиналната мрежа на површинска вода е дополнета со систем на вештачки канали и одводни ровови, како и неколку езерца и резервоари со брани.
Важна од гледна точка на управувањето со водните ресурси е долгорочната динамика на речните текови, која се мери со коефициентот на варијација. Меѓу шумските реки, Чарна и Слоја имаат најмалку променлив просечен месечен проток, а најголемите Соколда и горниот Супрашл во Зауки.[2]
Флора[уреди | уреди извор]
Според геоботаничката поделба на Полска, предводена од Владислав Сафер, првобитната шума Книшинска припаѓа на северниот оддел Бјаловиеза-Книшин. Тоа е единствената област во Централна Европа блиску во многу аспекти (структурни, геоботанички или зоогеографски) до југозападната тајга. Разновидниот терен и придружните значителни микроклиматски, хидролошки и почвени разлики, кои се јавуваат дури и на мали површини, придонесуваат за формирање на голем број растителни заедници. Растителниот свет се карактеризира со појава на суббореални заедници и значителен удел на бореални видови со доминација на смрека во шумските комплекси.[3] Во шумата Книшин се пронајдени 23 видови на шуми и грмушки. Најзастапени се: зимзелена иглолисна шума Carici digitatae-Piceetum, повеќевидна мешана иглолисна шума Serratulo-Piceetum, свежа борова шума Peucedano-Pinetum.
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Andrzej Gołembiewski: Puszcza Knyszyńska. Obszar gospodarowania siedmiu nadleśnictw RDLP w Białymstoku. Białystok: Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych, 2008, s. 31. ISBN 978-83-88771-93-4.
- ↑ Wody Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej, Andrzej Nowak, Wyd. Supraśl 1999.
- ↑ Kołos Aleksander: Park Krajobrazowy Puszczy Knyszyńskiej, w: „Przyroda Polska” nr 5 (389), maj 1989 r., s. 10-12.
Библиографија[уреди | уреди извор]
- Колос Александар: Парк Крајобразови Пушчи Книшињскиеј, w: „Пржирода Полска“ бр. 5 (389), мај 1989 р., с. 10-12;
- Puszcza Knyszyńska, monografia przyrodnicza pod redakcją Andrzeja Czerwińskiego, Zespół Parków Krajobrazowych w Supraślu, Supraśl 1995 година.