Црвена плима
Црвената плима, штетен цут на алги е природен феномен кој се карактеризира со промена на бојата на морињата, езерата, реките или другите водни тела. Таа е предизвикана од присуството на одредени видови на морски микроалги, водни растенија, од кои има околу 300 видови.[1]
Црвената плима е потенцијално токсична за луѓето, како и за различните морски видови, бидејќи овие микроалги се способни да произведат одредени морски биотоксини (амнесични, паралитични, гастрични итн.), кои можат да се разликуваат во молекули растворливи во вода и во масти. Првата група вклучува труење со паралитични школки и труење со амнезиски школки, додека токсините растворливи во масти може да предизвикаат труење со школки од дијареа до невротоксично труење со школки.[2]
Акумулирајќи се во телото на мекотелите и раковите, биотоксините го прават нивното консумирање опасно, бидејќи предизвикуваат болест, па дури и смрт, како кај водните организми така и кај луѓето.[3] Симптомите на труење може да варираат од тешка гастроинтестинална интоксикација со дијареа, гадење, повраќање и стомачни грчеви до невролошки нарушувања како што се атаксија, вртоглавица, делумна парализа и респираторен дистрес. [2]
Име[уреди | уреди извор]
Името црвена плима е многу старо име што се користи за означување на овој феномен, кој првпат бил забележан кога се појавиле црвените алги. Во научната заедница овој феномен се нарекува и... аномална интензивна репродукција на микроалги кои лачат отровни токсини.
Денес, ова име се користи за масовно ширење на микроалгите, без разлика на нивната боја, која може да биде зелена, кафеава, жолта, портокалова или воопшто да не содржи боја.[3]
Општи информации[уреди | уреди извор]
.png)
Штетното цутење на алгите се природни феномени кои се јавуваат поради прекумерен раст на морските фитопланктони.[4] Во последните децении, се чини дека појавата и интензитетот на цветањето на алгите се зголемуваат на глобално ниво поради зголемувањето на температурите на океаните и зголемената еутрофикација на крајбрежјето.[5] Географското ширење исто така, може да биде поврзано со баластната вода која ги транспортира енцистираните алги во нови средини или масовно ширење на алгите предизвикано од аквакултурата.[6][7][8] Меѓу илјадниците видови микроалги познати во природата, околу 300 се вклучени во штетни настани, а повеќе од 100 (од овие видови) произведуваат природни токсини кои можат да предизвикаат интоксикација или дури и смрт кај луѓето и животните.
Штетното цутење од алгите се појавува спорадично во Мексиканскиот залив и долж брегот на Флорида, а може да се појави и на север во Голфската струја, повремено зафаќајќи ги бреговите на соседните држави. Во источниот Мексикански Залив на брегот на Флорида, а веројатно и на други места, големи количества прашина што потекнува од Сахара, ја загадува морската вода за време на дождовите. Се верува дека оваа прашина содржи значителни количества железо, доволно за да предизвика црвени плими, со зголемување на количината на железо во морската вода што најверојатно ја зголемува способноста на динофлагелатите да го искористат изобилството на хранливи материи.
Повеќето цветања на алгите се случуваат во топли води со прекумерна акумулација на хранливи материи. Зголемувањето на хранливите материи се јавува за време на процесот на издигнување, кога хранливите материи се издигнуваат од морското дно кон површината или кога се носат од копно.
Многу причини го фаворизираат појавувањето на микроалгите кои произведуваат црвени плими, меѓу кои најважни се сончевата светлина и хранливите материи, отсуството на ветрови, високите температури или промените што човекот ги создал во својата околина како резултат на неговите активности.[9]
Цветањето на алгите се јавува како резултат на размножување на микроалги, динофлагелати (група едноклеточни, или поретко трихалични, главно автотрофни протисти), што на површината на морето се забележува како црвена боја на морската вода. Во оваа вода, овие микроорганизми може да се детектираат микроскопски.
Црвените плими, кои обично предизвикуваат големо изумирање на рибите, чии трупови потоа се исфрлени на брегот, може да имаат други последици како што се катастрофално влијание врз риболовот и сите економски активности поврзани со морето.[3]
За време на црвена плима, школките и рибите се контаминирани со бреветоксин, произведен од динофлагелати (микроалги) кои се проголтани од школки (на пр. остриги, школки и риби) каде што токсинот (отровот) се концентрира и подоцна се консумира од предатори, вклучително и луѓето.
Морските динофлагелати произведуваат ихтиотоксини. Не сите црвени плими се штетни. Онаму каде што се појавуваат црвени плими, мртвите риби се исфрлаат на брегот до две недели откако црвената плима ќе помине низ областа. Освен што убиваат риби, токсичните алги ги загадуваат и школките. Некои мекотели не се чувствителни на токсинот, но го складираат во нивното масно ткиво. Со консумирање на организмите одговорни за црвената плима, школките можат да се акумулираат и да го задржат сакситоксинот произведен од овие организми. Сакситоксинот ги блокира натриумовите канали и неговото голтање може да предизвика парализа во рок од 30 минути.
Се покажало дека црвените плими имаат негативно влијание врз мемориските функции на морските лавови.
Последици[уреди | уреди извор]
Токсините ослободени од отруените морски плодови можат да убијат и морски животни, вклучувајќи делфини, морски желки, птици и гриви.
Ламантините можат да вдишуваат брветоксини, а бидејќи брветоксините можат да се пренесат преку трофични нивоа во синџирот на исхрана, тие исто така можат да ги голтнат. Ламантините исто така имаат имунолошки одговор на црвената плима и нејзините токсини што може да ги направи уште поподложни на други стресни фактори. Поради оваа подложност, тие може да умрат од непосредните ефекти на црвената плима или по ефектите на црвената плима.
Исто така, се покажало дека црвените плими имаат негативен ефект врз мемориските функции на морските лавови.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Heisler, J.; Glibert, P.M.; Burkholder, J.M.; Anderson, D.M.; Cochlan, W.; Dennison, W.C.; Dortch, Q.; Gobler, C.J.; Heil, C.A. (2008.). „Eutrophication and harmful algal blooms: A scientific consensus“. Harmful Algae (англиски). 8 (1): 3–13. doi:10.1016/j.hal.2008.08.006. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ 2,0 2,1 Visciano, Pierina; Schirone, Maria; Berti, Miriam; Milandri, Anna; Tofalo, Rosanna; Suzzi, Giovanna (2016-07-06). „Marine Biotoxins: Occurrence, Toxicity, Regulatory Limits and Reference Methods“. Frontiers in Microbiology. 7: 1051. doi:10.3389/fmicb.2016.01051. ISSN 1664-302X. PMC 4933704. PMID 27458445.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 „Црвена плима: Шта је црвена плима“. sr.about-meaning.com. Посетено на 2022-10-10.
- ↑ Ferreiro S. F., Carrera C., Vilariño N., Louzao M. C., Santamarina G., Cantalapiedra A. G., et al. (2015). Acute cardiotoxicity evaluation of the marine biotoxins OA, DTX-1 and YTX. Toxins 7 1030–1047. 10.3390/toxins7041030
- ↑ McCarthy M., Bane V., García-Altares M., van Pelt F. N. A. M., Furey A., O’Halloran J. (2015). Assessment of emerging biotoxins (pinnatoxin G and spirolides) at Europe’s first marine reserve: Lough Hyne. Toxicon 108 202–209. 10.1016/j.toxicon.2015.10.007
- ↑ Anderson D., Glibert P., Burkholder J. (2002). Harmful algal blooms and eutrophication: nutrient sources, composition, and consequences. Estuaries Coasts 25 704–726. 10.1007/BF02804901
- ↑ Maso M., Garcés E. (2006). Harmful microalgae blooms (HAB); problematic and conditions that induce them. Mar. Pollut. Bull. 53 620–630. 10.1016/j.marpolbul.2006.08.006
- ↑ Smayda T. J. (2007). Reflections on the ballast water dispersal-harmful algal bloom paradigm. Harmful Algae 6 601–622. 10.1016/j.hal.2007.02.003
- ↑ „Црвене боје и друге штетне цвете алги“. sr.eferrit.com. Посетено на 2022-10-10.