Хрватска прагматична санкција
Хрватска прагматична санкција — името на заклучокот на Хрватскиот сабор усвоен на 11 март 1712 година со кој било уредено прашањето за наследување на хрватскиот престол.
Историја[уреди | уреди извор]
Имено, унгарско-хрватскиот крал Карло VI немал син, па се обидел да го обезбеди престолот за женската лоза на својата куќа. Хрватско-славонското благородништво, барајќи поддршка од виенскиот двор против унгарските навлегувања, први му излегле во пресрет на Карло. Хрватскиот сабор на 9. март 1712 година на седницата во Загреб, донел заклучок дека ќе и се довери на онаа и онаква женска лоза од австриска род која ќе ги поседува не само Австрија, туку и Штаерска, Корушка и Крањска, а ќе има седиште во Австрија.[1]
Така, Собранието допуштило хрватската круна да може да ја носи и женска лоза на Хабсбурзите. Карло никогаш официјално не ја потврдил оваа санкција поради обѕир кон унгарското благородништво, кое во тоа време било против правото на Хабсбурзите да наследуваат по женска линија, но тој ја примил со одобрување и им се заблагодарил на Хрватите во посебно писмо, ветувајќи: Ние и нашите наследници секогаш ќе ги чуваме вашите права, привилегии и повластувања, давајќи им ја на тој начин посакуваната поддршка.[2]
Хрватската прагматична санкција му дала поттик на Карло конечно да го реши наследното прашање, па на 19. април 1713 година донел Прагматична санкција за сите земји од Хабсбуршката Монархија.
Карло III ја признал прагматичната санкција донесена од унгарските власти во 1723 година, признавајќи го, по долг отпор, правото на наследство на Хабсбурзите по женска линија, но под услов за единство на сите земји на круната на Св. Стјепан . Така, прагматичната санкција на Хрватска ја изгубила својата правна вредност, но нејзиното историско значење е неспорно. Со хрватската прагматична санкција, хрватскиот сабор докажал дека Хрватска има целосна автономија во рамките на Хабсбуршката Монархија и може да одлучува и за прашања како што е наследувањето на престолот. Затоа хрватската прагматична санкција се споменува и во преамбулата на Уставот на Република Хрватска како еден од доказите за хрватската државност низ долговековното туѓо владеење.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ eidemque se confidere, illius nimirum et talis toeminini sexus augustissimi sanguinis Austriaci, qui videlicet non modo Austriae, sed provinciarum etiam Styriae, Carinthiae et Carniolae possessionem habebit, et in modofata Austria residebit, Klaić, str. 86; Beuc, str. 90; Budak, Strecha, Krušelj, str. 93
- ↑ Rudolf, str. 6; Budak, Strecha, Krušelj, str. 94
Литература[уреди | уреди извор]
- Ivan Beuc, Kojim pravom postaje Marija Terezija hrvatskim kraljem?, Zagreb 1939.
- Vjekoslav Klaić, Hrvatska pragmatička sankcija, Zagreb, 1915.
- Viktor Rudolf, Kralj Karlo IV., Sisak 1916.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Извори за хрватската прагматична санкција
- Хрватска прагматична санкција од 1712 г. Архивирана верзија на изворната страница од 3 декември 2010 година (Wayback Machine)