Понте Векио, Басано

Понте Векио (Стар мост) или Понте дегли Алпини (мост на Алпините, кој го обновил во 1948 година) бил покриено дрво дизајнирано од архитектот Андреа Паладио во 1569 година. Мостот се наоѓал во Басано дел Грапа и бил уништен многу пати, последен пат во Втората светска војна. Мостот се протегал на реката Брента.

Реката Брента била важно средство за комуникација во 18 век од планините Грапа до Венеција.

Историја[уреди | уреди извор]

Постоечкиот мост, постоел од 1209 до 1569 година, бил дрвена конструкција на столбови и покриен со покрив и го сочинувал основниот пат за гарантирање на врската помеѓу Басано и Виченца.

Во 1315 година, Басано бил вклучен во војната помеѓу Падова и Кангранде дела Скала. Кога последниве ги окупирале Маростица и Ангарано, биле изградени две кули за одбрана на мостот.

Во 1402 година, војната помеѓу Џан Галеацо и Карареси го вклучила и Басано: господарот на Милано се обидел да ја пренасочи реката Брента за да ја лиши Падова од нејзината одбрана со изградба на мост составен од 94 камени сводови опремени со дрвени врати што се користеле како ролетни. Ноќта меѓу 6 и 7 август поплава го зафатила мостот, кој бил уништен.

Во 1511 година, француските трупи под команда на генералот Жак де Ла Палис го запалиле мостот за да избегале од царската војска за време на војната за Лигата на Камбре.

Проект на Андреа Паладио[уреди | уреди извор]

Мостот во четирите книги на архитектурата (книга III) објавена од Паладио во 1570 година

Во октомври 1567 година, силната поплава на реката Брента го зафатила историскиот мост. Архитектот Андреа Паладио бил вклучен во реконструкцијата од месеците веднаш по рушењето: тој најпрво дизајнирал камен мост сосема поинаков од претходниот, со три сводови по моделот на старите римски мостови. Сепак, Градскиот совет го отфрлил проектот, барајќи од архитектот да не отстапувал премногу од традиционалната структура.

Во летото 1569 година, Паладио тогаш го претставил вториот финален проект на дрвен мост кој практично потсетувал на претходната структура, иако радикално обновен во однос на техничките и структурните решенија^[1] и со големо визуелно влијание. Единствената референца за архитектонски јазик била употребата на тоскански столбови како потпори на архитравот што го поддржувал двокрилниот покрив формиран од серија дрвени фарми. Мостот имал 5 заливи долги околу 13 метри формирани од големи дрвени греди со коси прекинувач кои се потпирале на четирите меѓупилони и на двете странични рамења. 4-те дрвени столбови имале хидродинамичен облик во споредба со струјата на реката и биле формирани од 8 столбови со дебелина од околу половина метар во земјата на коритото на реката и низа столбови на опаѓачка висина кои давале кос профил на меѓу столбови.

Уривања и реконструкции[уреди | уреди извор]

Потврдувајќи ја технолошката ефикасност на структурата на Паладија, мостот траел речиси двесте години, уривајќи се само поради огромната поплава на Брента на 19 август 1748 година. Мостот бил обновен од Бартоломео Ферасина, верно следејќи го дизајнот на Паладио.

Во 1813 година, мостот потоа бил запален од страна на вицекралот Еугенио ди Бохарне, а подоцна повторно бил изграден во 1821 година од Анџело Казароти, со истите претходни појави.

За време на Првата светска војна познатиот мост го преминале италијанските трупи за да се соочеле со одбраната на териториите на платото на седумте општини.

Мостот потоа бил срамнет со земја по трет пат на 17 февруари 1945 година: нешто по 19 часот, кога започнал полицискиот час, бил скинат од силна експлозија. Диверзантската акција, која била дел од поголемиот план што го барале сојузниците против мостовите на Педемонтана, била спроведена од група од 15 партизани сите вооружени и велосипедисти, од кои двајца влечеле по една количка натоварена со експлозив. Нападот за жал предизвикал смрт на 50-годишна жена и еден тинејџер. Командант на групата бил Примо Висентин, учител на Лорија (ТВ) кој го користел псевдонимот „Масачо“, како што се сеќава на плочата и денес присутна на мостот.^[2]^[3] За време на одмазда, нацистите земале тројца партизани од затворите, Федерико Алберти, Чезаре Лунарди и Антонио Завањин и ги застрелале на мостот со вообичаениот знак на кој пишувал „Јас сум бандит“.^[4] Мостот повторно бил изграден според оригиналниот дизајн на Паладио. Бил инаугуриран на 3 октомври 1948 година со присуство на премиерот Алсиде Де Гаспери. Таа била повторно изградена од Џулио Тесароло и Фигли ди Роса. Бидејќи многу работници на оваа фирма биле воени ветерани кои припаѓале на Алпинскиот корпус и носеле типична капа со пенкало за време на работата, се појавила легендата дека Алпините биле тие кои повторно го составиле. Мостот последен пат бил сериозно оштетен од исклучителната поплава од 4 ноември 1966 година, по што била извршена систематска конструктивна реставрација. Следеле две извонредни интервенции: онаа од 1990–93 за статичко консолидирање на темелите и носечките конструкции на четирите стилски и онаа од 2003–6 година, која била комплекс од работи на реставрација и вонредно одржување за да се спротивстави на неизбежното влошување на заштитните производи и поврзувањето на различните елементи на мостот.^[5]^[6]

Неодамнешните работи за проверка на стабилноста на конструкцијата и особено на потопените делови започнале на крајот на 2015 година, но на почетокот на мај 2018 година работите биле прекинати. Работата на мостот била обновена во 2019 година, а на 12 февруари мостот бил подигнат околу 45 cm во пропаднатата област. Дрвените темели, целосно деградирани, целосно биле заменети со решеткасти греди и столбови од нерѓосувачки челик до посно ниво.

Во јуни 2019 година бил прогласен за Национален споменик (Закон бр. 65 од 5 јули 2019 година).