Катерина Шарлот Де ла Гарди

Арениус, Катарина Шарлот Таубе

„Сликата на кокошката“ од Јохан Паш и Јохан Хенрик Шефел од 1747 година, со шест слугинки на престолонаследничката Луиза Улрика: Ернестин фон Гришхајм, Хенрика Јулијана фон Ливен, Шарлот Спар, Улрика Штромфелт, Катарина Шарлот Таубе.

Грофицата Катарина Шарлот Де ла Гарди (родена Катарина Шарлот Таубе; 5 април 1723 - 24 март 1763 година), исто така била позната како Катарина Шарлот де Ла Гарди, била шведска грофица и дворјанка. Таа била позната по нејзината поддршка за вакцинацијата против сипаници во Шведска и по запирањето на последното судење на вештерки во нејзината земја.

Живот

Родена од татко, грофот Едвард Дидрик Таубе од Оденкат и мајка, Кристина Марија Фалкенберг, Катерина била помладата сестра на кралската миленичка Хедвиг Таубе, која била кралска љубовница на кралот Фредерик I од Шведска од 1731 до 1744 година. Катарина Шарлот служела како придружничка на престолонаследничката принцезата Луиза Улрика од 1744 до 1748 година.

Катарина Шарлот Де ла Гарди била опишана како талентирана, храбра, убава и со чиста визија, без предрасуди и со отворен ум. Таа добила само вообичаено плитко женско образование за достигнувања кои требало да ја направат привлечна на брачниот пазар, но таа се едуцирала себеси на различни теми преку автодидактицизам и станала поддржувачка на добата на просветителството.

Таа била доживотна пријателка на Олоф фон Далин и Карл Линеј, кој го изразил своето восхитување кон неа.

Се омажила за грофот Понтус Фредрик Де ла Гарди, брат на научничката Ева Екеблад, во 1748 година. По венчавката, таа се населила во замокот Сјо.

Пионерка на вакцинацијата против сипаници

Едно од двете дела по кои е најпозната е како пионерка на вакцинацијата против големи сипаници. Нејзините напори да ја поттикне употребата на вакцинација понекогаш се нарекуваат пробив за вакцинација против сипаници меѓу јавноста, и иако ова можеби е претерување, таа е позната како страствена поддржувачка на тогаш многу контроверзниот метод.

Додека бароницата Катарина Шарлот Рибинг, сопругата на Чарлс Де Гир, во реалноста била првата од шведската аристократија која ги инокулирала нејзините деца, Катарина Шарлот Де ла Гарди била таа која, откако го следела примерот на Рибинг со вакцинирање на нејзините деца, станала пионер со популаризирање на овој метод меѓу селанството.

Вакцинацијата против сипаници била официјално воведена во Шведска во 1756 година, првично наишла на голем отпор. Де ла Гарди се сметала за еден од пионерите на вакцинацијата против сипаници, бидејќи таа активно се обидувала да ја охрабри јавноста да ја спроведе. Отпорот меѓу селанството бил голем, но таа успеала да убеди некои родители од селанството да ги вакцинираат своите деца, што наводно предизвикало пробив во подготвеноста за примена на вакцината против сипаници кај селанството. Децата за кои станува збор, без разлика дали правилно или не, се наведени како првите шведски деца кои биле вакцинирани.

Спречување на судење на вештерки

Вториот чин по кој останала запаметена биле нејзините успешни напори да го запре последното судење на вештерки во Шведска. Во 1757 година, избувнала вештерска хистерија во парохијата Ал во Даларна, каде што тринаесет жени и пет мажи биле обвинети дека киднапирале деца и ги донеле на Сабат на вештерки. Гувернерот Пехр Екман наредил нивно апсење, испрашување и мачење.

Де ла Гарди станала свесен за судењето за време на патувањето во Даларна во 1758 година. Таа со помош на своите врски ги известила властите во главниот град и така успеала да го прекине судењето. Работата била третирана од локалните власти и црквата, а кога станала позната во земјата, било третирано како скандал. Додека судењата за вештерство формално сè уште биле легални во Шведска, законот во пракса се сметал за непостоечки, а судењата на вештерки феномен од минатото: ниту една личност всушност не била погубена поради вештерство половина век. Парламентот спровел истрага, сите обвинети биле ослободени, а гувернерот Екман, кој ги прифатил обвиненијата за вештерство и дозволил тортура, бил осуден на казна затвор и разрешен од својата позиција.

Де ла Гарди им помагала на жртвите од ловот на вештерки со правна помош и се погрижила да им биде доделена отштета од државата, бидејќи измачувањето ги направило неспособни за работа.

За овој чин, таа била национално почестена како хероина и во 1761 година била наградена со медал од Ридархусет со натпис: Catharina Charlotta Taube, comitissa De la Gardie, Fulcrum infelicibus, Ob XII ab injuria servatos cives Ordo R. Equ. 1761 година. Латинскиот натпис на медалот гласи во превод:

„Извор на помош за оние на кои им е потребна. Од витезите и благородништвото во име на дванаесет граѓанки спасени од неправда“.

Љубовен триаголник

Катарина Шарлот Де ла Гарди била пријателка на поетесата Хедвиг Шарлот Норденфлихт, чија најпозната поема, Над зумбул, е љубовна поема која ја опишува љубовта на Норденфлихт кон младиот Јохан Фишерстром. Последната песна на Норденфлихт го прикажувала љубовниот триаголник помеѓу Норденфлихт, Фишерстром и Катарина Шарлот Де ла Гарди, кој се случил во текот на зимата 1762/3 година, кога Фишерстром бил вработен како инспектор во имотот Де ла Гарди, замокот Сјо, додека, Норденфлихт изнајмила викендица во близина.

Де ла Гарде починала откако добила фатална болест додека им помагала на болните.

Надворешни врски

• Svenskt biografiskt handlexikon (in Swedish)
• Österberg, Carin et al., Svenska kvinnor: föregångare nyskapare ( Швеѓанки: претходници, пионери ). Лунд: Signum 1990. (ISBN 91-87896-03-6 ) (in Swedish)
• Wilhelmina Stålberg, Anteckningar om svenska qvinnor (Белешки на (in Swedish)
• Ankarloo, Bengt, Satans raseri: en sannfärdig berättelse om det stora häxoväsendet i Sverige och omgivande länder, Ordfront, Стокхолм, 2007 година (in Swedish)
• Катарина Шарлот Де ла Гарди (f. Taube), urn:sbl:17374, Svenskt biografiskt lexikon (уметност од B. Boéthius) ; hämtad 29 октомври 2013. (in Swedish)

Дополнително читање

• Catherine Charlotte De la Gardie на Svenskt kvinnobiografiskt lexikon