Ичан Кала

Ичан Кала
светско наследство на УНЕСКО
	Градските ѕидини на кива
Место	Хива, Узбекистан
Критериум	културно: (iii), (iv), (v)
Навод	543
Запис	1990 (XIV заседание)
Површина	37.5 ха
Координати	41°22′42″N 60°21′50″E / 41.37833° СГШ; 60.36389° ИГД

Ичан Кала (узбечки: Ichan-Qаl’а) — ограден внатрешен град на градот Хива, Узбекистан. Од 1990 година, тој е заштитен како светско наследство.

Стариот град има повеќе од 50 историски споменици и 250 стари куќи, кои датираат првенствено од осумнаесеттиот или деветнаесеттиот век. Џума џамијата, на пример, била основана во десеттиот век и повторно изградена од 1788 до 1789 година, иако нејзината прославена хипостилска сала сè уште има 112 колони земени од антички градби. Значајни градби во Ичан Кала се Коња Арката, Џума џамијата, Ак џамијата, џамијата Хасанмурод Кушбеги, медресите на Ала-Кули-Кан, Мухамед Аминхон, Мухамед Рахимхон, Мавзолеите на Пахлавон Махмуд, Саид Алавудин карагосис, како и маркетот.^[1]

Легендата за потекло[уреди | уреди извор]

Според легендата, при изградбата на тврдината Ичан-Кала, пророкот Мухамед на исламот користел тули донесени од местата што ги освоил, а подоцна таа станала свето место.^[2]^[3]^[4] Во друга легенда, се вели дека светиот воден канал на Хива, познат како канал Џејвак, го ископал Сим, синот на Ное, за кој се вели дека има чудесна лопата.^[4] Слично на тоа, според приказните, изградбата на Хорезм започнала со Сим.^[2]^[3]^[5]

Ѕидови[уреди | уреди извор]

Во Кива, градот е поделен на два дела на традиционален начин: Внатрешен град (Ичан Кала) опкружен со Внатрешен одбранбен ѕид и Надворешен Град (робод) познат како Дишан-Кала, опкружен со надворешниот одбранбен ѕид.^[6]^[7]^[8]

Ѕидовите на Ичан Кала се високи 8-10 метри, дебели 5-6 метри и имаат вкупна должина на периметарот од 6250 метри. И надворешниот и внатрешниот одбранбен ѕид се направени од тули од кал.^[2]^[3] Во интервали од секои 30 метри по должината на внатрешните градски ѕидини, има караули кои излегуваат нанадвор. На горниот дел од ѕидовите има кренели за пукање кон непријателите во време на конфликт. Ендовите полни со вода биле дел од одбранбениот систем, а остатоци од нив сè уште може да се видат во јужниот дел на градот, додека на север и запад се користеле древни глинени цевки за покривање на рововите.

Составен дел на одбранбениот систем биле и градските порти.^[6]^[8] Останатите порти покажуваат дека биле опремени со кули „зарба“ од двете страни на преминот и галерии над портата. Самите порти честопати воделе до заоблени премини, а ако патот бил особено долг, тие имале повеќе куполи.

Структура[уреди | уреди извор]

Историјата на изградбата на архитектонски споменици во Ичан Кала главно е поделена на 4 периоди:

Првиот период се проширил од античкиот период на Хорезм до периодот на монголската инвазија. Од тој период се зачувани западниот ѕид на Коњскиот ковчег, античката кула во североисточниот агол на ѕидот на замокот и остатоците од ѕидот на замокот.
Вториот период бил периодот на реставрација на Хорезм по монголската инвазија во 1220 година. Во овој период биле изградени мавзолејот на Саид Аловудин и други прекрасни градби.
Третиот период одговара на XVI-XVII век. Во тоа време (за време на владеењето на Абулгази Кан и Асфандијар Кан), во Ичан Кала биле изградени бањата на Ануша Кан (1657), Ак џамија (1675), медресата на Хоџамбердиби (1688). Зајакнати се утврдувањата на стариот лак, изградена е сала за гледање (приемната сала на ханот) (1686-1688). Како резултат на војната меѓу Бухара и Иран за Ханатот на Хива (прва половина на 18 век), Ичан Кала и воопшто градот Хива биле сериозно оштетени (Хива била провинција зависна од Иран некое време).
Четвртиот период ги опфаќа 18-20 век. Во овој период се граделе џамии, медреси, тајмс и џамии врз основа на традициите на локалната архитектура на Средна Азија. Изграден е пат помеѓу 2те порти на Ичан Кала. Кон крајот на 18 век била обновена Џума џамијата и до неа било подигнато високо минаре. Обновени се разурнатите ѕидови на Ичан Кала, санирани се неколку згради. Во 1840-1842 година, двокатниот тим (затворен пазар) бил изграден пред медресата Кутлугмурад Инак. За време на владеењето на Мухамед Рахим Кан I (1806-1825), Ала-Кули-Кан (1825-1842), Мухамед Амин Кан (1845-1855), изградбата на Ичан Кала била забрзана. Изградена е прекрасна палата, медреса, мавзолеи: изградбата на палатата во стариот лак била завршена. Изградена е нова и голема палата Тошховли. Еден дел од ѕидот на тврдината кај Полванската порта бил уништен, а на негово место биле изградени палатата на караванот Ала-Кули-Кан, медресата и тимот, а бил подигнат мавзолејот на Пахлавон Махмуд кој е прекрасен пример за народната уметност. Во тој период биле создадени и арапските медреси Мухамед Кан и Муса Тора. Мухамед Аминхан изградил минаре познато како Калтаминор во западниот дел на Ичан Кала - веднаш до Стариот лак. Иако ова минаре не било довршено, познато е меѓу другите споменици на Ичан Кала.^[2]