Злотска Река
Злотска Река се наоѓа во источна Србија, која извира на планината Кучај и е најголемата притока на Црни Тимок. Должината на оваа река е 32км, а сливот зафаќа површина од 314км². Низ селата Злот и Сумраковац тече Злотска Река. Реката му дава на Црн Тимок во просек 3,40м³ во секунда.[1] Во реката живеат главоч, пастрмка, клен и мрена.
Географија[уреди | уреди извор]
Злотска Река извира на источните падини на Големиот карст, во Кучајските Планини. Нејзината изворна глава не била развиена бидејќи била формирана во варовник. Се состои од три краци, од кои едниот е скратен. Другите два краци извираат на надморска височина од 980 и 1000. Во овој дел од реката се нарекува Рогозин. Водотекот најпрвин тече кон североисток, а потоа свртува кон југоисток. Потоа се пробива низ варовниците на Кучај, создавајќи длабока, тесна и кратка клисура долга 3,5 километри, а оттаму е позната како Бељевина. Во таа клисура, реката прима поголеми количества вода од четири силни карстни извори, од кои најзначаен е оној од Бурќева пеќина. Понатаму, реката тече низ источното подножје на Кучај, создавајќи пространа долина со изразени речни тераси. Од десната страна, Злотска Река прима само еден, но силен водотек, Лазарева река, кој извира од изворот кај Лазарева пеќина, односно Злотски врела. Злотско врело се состои од два силни карстни извори кои се хранат со водите кои тонат на висорамнината Дубашница. По сливот на реката Лазар во Бељевина, таа го удвоила својот тек и го добила вистинското име-Злотска Река. Другите притоки на Злотска Река се помали водотеци. Реката продолжува да тече низ селото Злот. Долниот тек се одликува со широка долина со алувијални рамнини. Тече низ селото Шумраковац, а потоа на устието се дели на два крака и се влева во Црни Тимок.[2][3]
Сливот на Злотска Река е асиметрично развиен. Поголемиот дел од областа на запад се наоѓа во највисоките делови на Кучај на просечна височина од над 800 и пренасочувањето на реката е далеку на запад, додека источниот дел е помал, на пониски надморски височини (400 во просек), а пренасочувањето е многу блиску до долината на реката. Во западните делови на сливот, речната мрежа ја сочинуваат тековите на Микуљска Река, Демижлок, Кленчуш, Војале и нивните притоки. Меѓутоа, кога овие водотеци ќе наидат на варовник, тие тонат и се појавуваат во Злотски врели или во изворите во Бељевинската клисура.[4]
Изградба на мини-хидроцентрали[уреди | уреди извор]
На Злотска Река и нејзините притоки била планирана изградба на 5 мини хидроцентрали, две на територијата на општина Бољевац и три на територијата на градот Бор (од кои едната на Бељевинска река). Првата МХЕ која почнала да се гради била МХЕ Шумраковац возводно, возводно од селото Шумраковац. Со изградбата на оваа мини хидроцентрала, водата од Злотска Река би се пренасочувала во цевки, со што коритото во должина од околу 2км би останало суво или со мала количина на вода, што директно би го загрозило живиот светот на реката во должина од 2 км поради недостаток на кислород.
На почетокот на 2020 година во селото Злот и Шумраковац, локалните жители одржале протести против изградбата на мини хидроцентрали.[5] Во февруари 2020 година, борбата против изградбата на МХЕ била успешно завршена со забрана за изградба на мини хидроцентрали во градот Бор, но голем проблем е делот на Злотска Река во општината Бољевац каде се уште се планира изградба на МХЕ Шумраковац возводно и МХЕ Шумраковац низводно.[6]
Квалитетот на водата[уреди | уреди извор]
Реката Злотска и нејзините притоки се сметаат за многу добро сочувани и чисти реки, а реката Лазарев се наоѓа во област заштитена со закон, Споменикот на природата Кањонот Лазарев. Доказ за нејзината чистота е присуството на многу нетолерантни риби на нечистотии, како што се пастрмка, клен, кркушка, главоч и бела риба.
Главниот проблем што го загрозува квалитетот на водата на Злотска Река е присуството на диви депонии покрај самата река.
Галерија[уреди | уреди извор]
Поврзано[уреди | уреди извор]
Литература[уреди | уреди извор]
- Петровиќ, Драгутин, Слив Злоцке реке, Зборник Радова САН, XXXIX - Географски институт 7, Научна книга, Белград 1954 г.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Заштита, уређење, коришћење и развој природних система и ресурса, Воде и водно земљиште, Просторни план општине Бољевац, стр. 35, Инфоплан Д.О.О. Аранђеловац, 2011.
- ↑ Петровић, Драгутин, Слив Злотске реке, Зборник радова САН, XXXIX - Географски институт 7, стр. 85, Научна књига, Београд 1954.
- ↑ Петровић, Драгутин, Долина Злотске реке, Слив Злотске реке, Зборник радова САН, XXXIX - Географски институт 7, стр. 115-117, Научна књига, Београд 1954.
- ↑ Петровић, Драгутин, Опште морфолошке одлике слива и његова подела, Слив Злотске реке, Зборник радова САН, XXXIX - Географски институт 7, стр. 88, Научна књига, Београд 1954.
- ↑ "Порука протеста у Сумраковцу инвеститору МХЕ: Ниси добродошао" Архивирано на 20 октомври 2021 г. Бета, 11. јануар 2020. Посетено на 22. јануара 2021.
- ↑ "Бор забрањује градњу мини хидроелектрана" Дејан Ђорђевић, РТВ Бор, јануар 2020. Посетено на 22. јануара 2021.