Емилија Платер
Емилија Платер (Литвански: Emilija Pliaterytė) (13 ноември, 1806 - 23 декември 1831) била Полско-Литванска[1][2] благородничка и револуционерка[3] од земјите на поделената Полско-литванска Државна Заедница. Израсната во патриотска полска традиција, таа се борела во востанието во ноември 1830, во текот на кое таа учествувала во ангажмани, и стана капетан на Полско-Литванските бунтовнички сили. Во близина на крајот на востанието, таа се разболе и умре.
Нејзината приказна стана широко популаризирана и инспирирала голем број на уметнички и книжевни дела. Национална хероина е во Полска, Литванија и Белорусија, сите поранешни делови на Полско-литванската Државна Заедница. Таа е почитувана од страна на полските уметници и од страна на нацијата во целост како симбол на жените кои се борат за национална кауза.
Востание
[уреди | уреди извор]
Еден документ од 25 март ја содржи нејзината забелешка дека приклучувањето на востанието било нејзина идеја, и дека таа целиот свој живот се надевала дека таков момент ќе дојде.[4] Таа си ја исече косата, подготви униформа за себе и организира и опремени група на волонтери, говорејќи страсно на 29 март.[4] На 4 април таа потпиша декларативен документ одбележувајќи го нејзиниот пристап во локалното востание.[4] Нејзината единица била составена од околу 280 пешадии, 60 коњаници и неколку стотици вооружени селани.[5]
Од областа на Даугавпилс таа влегла Литванија, каде во април 1831 година се шпекулира дека нејзината единица го освои градот Зарасаи (Џезиороси), иако историчарите не се сигурни дека овој настан навистина се случи.[4] Таа планирала да го освои Даугавпилс, но по извидувачка мисија откриле дека градот бил бранет од силен гарнизон и беше непробојен за напад од страна на толку мала сила како нејзината единица, па тој план бил напуштен.[4] Таа потоа се врати во Самогитиа и се упати кон Паневежис, каде на 30 април таа се здружи со единицата под команда на Карол Залуски.[4] На 4 мај, таа се борела во Битката кај Праставониај; набргу потоа, со Константи Парцзевски, таа се борела во Мајшиагала. На 5 мај, таа виде како Дезидери Члаповски влезе во областа со голема сила и презема контрола врз сите единици кои се бореле во поранешното Големото Војводство.[4]
Члаповски препорача Платер да се повлече и да се врати дома. Таа, наводно, одговорила дека таа нема намера да ја соблече својата униформа додека нејзината татковина не била целосно ослободена. Нејзината одлука била прифатена и таа стана Управникот на 1-вата компанија на Полско-Литванскиот 25ти пешадиски полк.[4] Таа била унапредена како капетан,[6] највисок ранг доделен на жена во тоа време. Таа помина некое време во Каунас, пред бунтовниците да бидат принудени да се повлечат кон крајот на јуни.[4]
Откако полските единици биле поразени од страна на Русите кај Шиаулиај, генералот Члаповски одлучи да ја премине границата со Прусија и да стане интерниран таму.[4] Платер вокално ја критикуваше одлуката, одби да ги следи наредбите и наместо тоа одлучи да се обиде да се пробие до Варшава и да ја продолжи борбата.[4] Сепак, веднаш по одвојувањето од главната сила, придружувана од само две други, вклучително и нејзиниот братучед (или чичко, изворите се разликуваат), Цезари Платер, таа сериозно се разболе.[4] Таа никогаш не закрепна, и починала во замокот на семејството на Абламовиц во Џустинавас на 23 декември 1831 година.[4] Таа била погребана во малото село Капчиамиестис во близина на Лаздиџај. По поразот на востанието, нејзиниот имот бил конфискуван од страна на руските власти.[7]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Åke Daun; Sören Jansson (1 January 1999). Europeans: essays on cultural identity. Nordic Academic Press. стр. 95. ISBN 978-91-89116-06-1. Посетено на 4 September 2012.
- ↑ Mary Fleming Zirin (2007). Russia, the non-Russian peoples of the Russian Federation, and the successor states of the Soviet Union. M.E. Sharpe. стр. 695. ISBN 978-0-7656-0737-9. Посетено на 27 February 2011.
Plater, Emilia, 1806-1831. Polish-Lithuanian aristocrat who...
- ↑ Robin Morgan (1 November 1996). Sisterhood is Global: The International Women's Movement Anthology. Feminist Press. стр. 559. ISBN 978-1-55861-160-3. Посетено на 4 September 2012.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 Stefan Kieniewicz, Emilia Plater, Polski Słownik Biograficzny, Tom XXVII, Zakład Narodowy Imenia Ossolińskich I Wydawnictwo Polskieh Akademii Nauk, 1983, p.652
- ↑ Dioniza Wawrzykowska-Wierciochowa (1982). Sercem i orężem Ojczyźnie służyły: Emilia Plater i inne uczestniczki powstania listopadowego, 1830-1831. MON. стр. 180. ISBN 978-83-11-06734-9. Посетено на 7 September 2012.
- ↑ Heart of Europe. Oxford University Press. стр. 248–249. ISBN 978-0-19-164713-0. Посетено на 6 September 2012.
- ↑ Stefan Kieniewicz, Emilia Plater, Polski Słownik Biograficzny, Tom XXVII, Zakład Narodowy Imenia Ossolińskich I Wydawnictwo Polskieh Akademii Nauk, 1983, p.653
Надворешни врски
[уреди | уреди извор] |
„Emilia Plater“ на Ризницата ? |
- Original letter by Emilia Plater, in which she confirms the fact that she joined the ranks of the army of her own will
- Westphalian Plater family
- Death place of Emilia Plater. Ruins of Justinavas manor and Emilia's sculpture Архивирано на 2 април 2015 г.
|