Јанис Чимзе
Јанис Чимзе | |
|---|---|
 | |
| Основни податоци | |
| Роден(а) | 3 мај 1814 |
| Починал(а) | 22 октомври 1881 |
Јанис Чимзе (1814, гувернер на Ливонија - 1881, Валка, Ливонија) — латвиски хорски диригент, композитор и учител, основач на латвиската хорска музика.
Биографија[уреди | уреди извор]
Роден на 3 мај во областа Венден во провинцијата Ливонија - на имотот Симзе, во семејството на управителот на имотот. Основното образование го добил во училиштето Рауна, кое го завршил во 1830 година. Работел како домашен учител во Рауна и Смилтене, а од 1833 година предавал во парохиско училиште во Валмиера. Во есента 1835 година, тој бил испратен да студира на учителската семинарија во Вајсенфелс, го проучувал искуството на државните училишта во Швајцарија и Австрија, подготвувајќи се за создавање на истата семинарија во Валмиера. Дипломирал на семинарски курсеви во 1838 година и добил дополнително образование на курсеви по дидактика и математика од Ф. А. Дистервег.
Во текот на истите тие години, тој започнал сериозно да ја проучува виолината и се заинтересирал за прашања од народната музика. Студирал германски фолклор и музика кај учителот Лудвиг Ерк[1].
Од 1839 година раководел со учителската семинарија во Волмар, а од 1853 година до неговата смрт - во Валка. Тоа била првата образовна институција за обука на латвиски учители за парохиски училишта. И покрај фактот што семинаријата на Чимзе се сметала за латвиска образовна институција и обучувала учители за латвискиот народ, учесниците на Атмода (вклучувајќи ги К. Бауманис и А. Кронвалд ) последователно го прекориле директорот на семинаријата за недостаток на национална самосвест.
Чимзе посветил посебно внимание на развојот на музичките способности, главно преку хорското пеење. Неговото искуство го означило почетокот на ширењето на детските и народни хорови, традицијата на хорски фестивали. Автор на првите аранжмани на латвиски народни мелодии за 4-гласни машки и мешани хорови (вкупно аранжирал околу 350 песни) . Многу од аранжманите на Чимзе останале до ден-денес на репертоарот на хоровите.
Почнувајќи од 1872 година, тој објавил неколку збирки на народни песни.
Јанис Чимзе починал на 22 октомври во Валка и бил погребан на гробиштата на заедницата Лугажи (сега гробишта Чимзес), каде што му бил подигнат споменик.
Семејство[уреди | уреди извор]
Брат - композитор Давид Чимзе.
Сопругата е ќерка на надзорникот на Големиот еснаф Рига, Луиз Молин. Свадбата се одржала во 1849 година, а во бракот им се родиле четири деца. Девојките Ана, Луиз и Џоана преживеале единственото момче, Емил-Карлис, починало на само неколку недели. Седум години по нејзиниот брак, во 1856 година, умрела и Луиз[2].
Меморија[уреди | уреди извор]
Во 1932 година, името на Јанис Чимзе било дадено на нова улица во Рига. Улиците именувани по Јанис Чимзе, ги има и во Валка и Валмиера.
Во 2014 година, 200-годишнината од Јанис Чимзе била широко прославена во Латвија. На 1 април 2014 година, во Цезис била отворена изложбата „Јанис Чимзе во Виџеме и Европа“, на која биле претставени антички документи и фотографии.
На 31 мај 2014 година, збратимените градови Валка и Валга одржале заеднички меѓународен фестивал на пеење „Кодексот на Чимзе“, посветен на 200-годишнината од Јанис Чимзе. За време на празникот се одржала и премиерата на ораториумот „Анте Луцем“ на естонскиот композитор Рене Еспере, посветен на Чимзе. На фестивалот учествувале вкупно речиси 2000 пејачи од Естонија и Латвија.
Наводи[уреди | уреди извор]
Поврзано[уреди | уреди извор]
- Чимзе Јанис / Руска педагошка енциклопедија
- 200-годишнина од Јанис Чимзе / Недела на Огре
- ↑ „Эрк, Людвиг-Христиан“. Енциклопедиски речник „Брокхаус и Ефрон“ : во 86 тома (82 тома и 4 доп.). Санкт Петербург. 1890–1907.
- ↑ Кетнере, Наталья Денисовна (2014-06-26). „200 ЛЕТ ЯНИСУ ЦИМЗЕ“. Неделя Огре. eogre.lv. Архивирано од изворникот на 2022-01-22. Посетено на 2019-09-26.