Ѕидна гуштерица

Од Википедија — слободната енциклопедија
(Пренасочено од Ѕиден гуштер)
{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/Предлошка:Автотаксономија/Podarcis|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}} |machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}} |machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}
Common wall lizard
Научна класификација [ у ]
Непознат таксон (попр): Podarcis
Вид: Common wall lizard
Научен назив
Podarcis muralis
(Laurenti, 1768)
Native range of P. muralis in Europe
Common wall lizard
Scientific classification edit
Kingdom: Animalia
Phylum: Chordata
Class: Reptilia
Order: Squamata
Family: Lacertidae
Genus: Podarcis
Species:
P. muralis
Binomial name
Podarcis muralis

(Laurenti, 1768)
Native range of P. muralis in Europe
Synonyms[2]
  • Seps muralis Laurenti, 1768
  • Lacertus terrestris Garsault, 1764
  • Lacerta muralis (Laurenti, 1768)

Podarcis muralis (обичен ѕиден гуштер) е вид на гуштер со многу голема распространетост во Европа и добро воспоставена и воведена популација во Северна Америка, каде што се нарекувал и европски ѕиден гуштер. Може да порасне до околу 20 cm во вкупна должина.

Обичниот ѕиден гуштер е многу мал, тенок гуштер чии мали крлушки се и многу променливи по боја и шема. Неговата боја е генерално кафеава или понекогаш сивкаста, а понекогаш може да биде и обоена со зелена боја. Кај некои индивидуи, низата дамки по грбот може и да формираат линија, додека други може да имаат мрежест модел со темни дамки на страна и расфрлани бели дамки кои можат да бидат сини во пределот на рамената. Опашката има претежно кафеава, сива или 'рѓа боја, а може и да има и светли шипки на страните. Регионот на стомакот има шест реда поголеми правоаголни лушпи кои се генерално црвеникави, розови или портокалови. Вообичаените ѕидни гуштери исто така може да имаат темни ознаки на грлото. Овој гуштер има шест различни морфолошки форми[3] од кои се идентификуваат според бојата на неговото грло и долниот дел на стомакот. Три од нив се чисти морфи кои и се состојат само од цврсти бои на нивните размери: бела, црвена (портокалова) или жолта, а три други морфи што се одликуваат со комбинација на бои: бело-жолта, бело-црвена и жолто-црвена.[3]

Екологија[уреди | уреди извор]

Обичниот ѕиден гуштер претпочита карпести средини, вклучително и урбани средини, каде што може да се движи меѓу карпи, урнатини, остатоци и згради. Во јужниот дел од неговиот опсег, тој има тенденција да се јавува и во влажни или полувлажни живеалишта, во споредба со посуви живеалишта на север.[1][4]

Хемиска комуникација[уреди | уреди извор]

Вообичаените ѕидни гуштери претежно се потпираат и на визуелни и на хемиски сигнали за да комуницираат со истомислениците.[5][6][7] Машките ѕидни гуштери се претежно опремени со феморални жлезди, кои му произведуваат восочна секреција што се користи за хемиска сигнализација.[8][9] Познато е дека и белковинските дури и липофилните соединенија во секретите носат општествено релевантни информации.[10][11]

Полиморфизам[уреди | уреди извор]

Шесте морфи на овој гуштер првенствено се препознаваат најчесто по боја и може да се разликуваат со голо око. Сепак, тие најчесто се потврдуваат со дигитални фотографии и анализа на бои.[3] Изворот на боење доаѓа од различни пигменти во гуштер, со жолта боја која потекнува од каротеноиди, и изразување на црвена/портокалова боја од птеридини.[12] Ова е индикативно дека феноменот како што се повеќе алели или епистаза може да има улога и во одредувањето на морфологијата. Морфите се разликуваат дури и во други аспекти освен во бојата: разликите помеѓу морфите се гледале со секрецијата на феморалната жлезда, имунолошката компетентност и големината на телото.[13] За мажјаците, бојата е многу видлива на долниот дел на стомакот, но кај женките дури и од сите морфи има помалку боја во овој регион, што покажува дека сексуалниот диморфизам се јавува кај овој вид.[3]

Варијации помеѓу морфи[уреди | уреди извор]

Освен во разликите во бојата, морфите варираат по должина, стапка на преживување и имунолошки отпор/одговор на инфекција.[13]

Подарцис муралис фотографиран во долината Мосел (Германија)

Подложноста на инфекција, исто така, варира најчесто помеѓу морфи, црвените и жолто-црвените морфи се најподложни на инфекција од паразитот на хемогрегарин, вообичаен е паразит за овие гуштери. Белите морфи се најотпорните на овој паразит, а жолтите морфи се со средна вредност на имунолошкиот отпор и интензитет.[13] Одредени особини, исто така, може дури да доведат до варијација во должината и на отворот на муцката кај секоја од овие морфи.[13] На пример, кај портокаловите морфи, сексуалната селекција фаворизира поголеми морфи што ги прави, во просек, и поголеми од другите морфи.[13]

Секретите на феморалните жлезди кај мажјаците се разликуваат и во хемискиот состав според секоја соодветна форма.[14] Секретите се користат и од мажјаците за комуникација меѓу видовите, како што е означување на територии и привлекување потенцијални партнери. Поединците ги делат истите органски материи во секретите, но концентрациите на одредени клучни соединенија се разликуваат. На пример, α-токоферолот е најмногу присутен во повисоки концентрации во секретите на црвените морфи.[14] Оваа молекула им овозможува мирисите да останат во околината подолго со намалување на стапката на оксидација во влажни средини.[15] Ова ни покажува дека црвените морфи имаат тенденција да бидат повеќе територијални и да се одржуваат на територии во подолг временски период во споредба со другите морфи. Овој феномен се забележува и кога станува збор за возраста на гуштерите. Слично на тоа, постарите, повеќе и територијалните гуштери имаат повисоки нивоа на α-токоферол во споредба со помладите единки кои се повеќе склони кон роаминг без оглед на морфот.[14] Повторно, што покажува дека составот на секретите се однесуваат на функцијата. Фураноните се наоѓаат во повисоки концентрации во бели морфи, проследени со жолти, потоа црвени морфи.[14]

Кај женките, репродуктивните стратегии најмногу се разликуваат по морф; Жолтите женки кои произведуваат многу помали јајца во нивната спојка, што би им овозможило да се создадат бројни потомци и да се размножуваат во помали популации со помала конкуренција.[16] Белите женки се К стратези, кои произведуваат помалку, поголеми јајца, што ги прави потомците поверојатно и да преживеат во построги, поконкурентни средини.[16] Црвените женки можат да бидат R или K стратези врз основа на средината во која се наоѓаат.[16] Постоењето на алтернативни стратегии ни укажува на тоа како морфите се приспособиле на различни средини и навестува за одржување на полиморфизмот на бојата и бидејќи со флуктуации во средини секоја морфна форма на крајот ќе биде најсоодветна и како таква нема да биде избрана од популацијата.

Разликите забележани помеѓу морфите се многу уникатни еволутивни замени што ги користи секоја морф за да промовира опстанок во различните средини со кои се соочуваат и во светлината на ограничената способност совршено да можат да се прилагодат на секој притисок. Ваквата размена најмногу се гледа кога се споредуваат портокаловите морфи со бели морфи: морфите, во просек, имаат поголеми димензии на телото во споредба со белите морфи, но, во замена, тие се повеќе склони кон паразитски инфекции.[13] Во портокаловите морфи, поголем акцент е ставен на тоа да се биде поголем и да се има способност физички да се натпреварува и да се заштити од потенцијални закани, но кај белите морфи, метаболичкиот акцент е ставен на поцврстиот имунолошки систем за да може да се спротивстави на инфекцијата. Повторно, овие компромиси може и да се појават бидејќи има селективни разлики во околината што секоја морф ја претпочита. Разликите во релативните пропорции на морфите се во однос на локацијата покажуваат дека притисоците на животната средина се разликуваат и дека размените на некои морфи се поуспешни во специфични средини од другите.[3]

Дистрибуција и статус[уреди | уреди извор]

Природниот опсег опфаќа поголем дел од копното на Европа, освен од север и многу југ и се протега и до Турција.[1][4] Се јавува како воведени популации во јужна Британија,[1][17] каде што,едно такво население во приморскиот град Вентор на островот Вајт станало донекаде познато, а исто така и во Северна Америка.[1] Имало одредена научна дебата за тоа дали популациите во Јужна Англија го претставувале северниот раб на нивниот роден опсег.[18]

Северна Америка[уреди | уреди извор]

Podarcis muralis е воведен во САД и се шири најмногу низ градското подрачје на Синсинати. Вообичаено е многу забележано дека живее во варовнички изданоци, карпи ѕидови и урнатини долж сливот на реката Охајо.[19]

Муралис на Подарцис фотографиран во Синсинати, Охајо - 2015 година.

Месно во областа Синсинати/Северен Кентаки се нарекува и „Лазарски гуштер“,[20] како што бил воведен во областа околу 1950 година од Џорџ Рау, момче кое било член на семејството кое ја поседувало стоковната куќа Лазарус, синџир (сега се апсорбира во Мејси). Откако се вратил од семеен одмор во северна Италија, тој ослободил дури околу 10 влекачи во близината на неговиот дом во Синсинати.[21] Генетското тестирање открил дека само три од овие гуштери преживеале доволно долго за да се репродуцираат, што значело дека биле предмет на екстремно генетско тесно грло.[22] Овој плоден гуштер се репродуцирал експоненцијално; продолжувал да го проширува својот опсег на дистрибуција годишно, и се етаблира толку добро во југозападниот дел на Охајо, што сега се смета за натурализиран вид од Одделот за природни ресурси во Охајо и е заштитен според државниот закон (незаконски е да се повреди, фати или поседува ова животно без соодветна дозвола).[23]

Покрај Охајо, P. muralis е воведен дури и во други американски држави. Населението има и во окрузите Кентон и Кембел во Кентаки и во делови од Индијана.

Европскиот ѕиден гуштер бил претставен и на островот Ванкувер, Британска Колумбија, Канада во 1970 година, кога десетина единки биле пуштени во дивината од мала приватна зоолошка градина.[24]

Овој гуштер е присутен дури и во окрузите Лос Анџелес и Сан Диего во Калифорнија и може да постои на друго место во Калифорнија.

Поврзано[уреди | уреди извор]

  • Список на влекачи на Италија
  • Список на влекачи на Шпанија
  • Список на влекачи на Канада

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Wolfgang Böhme, Valentin Pérez-Mellado, Marc Cheylan, Hans Konrad Nettmann, László Krecsák, Bogoljub Sterijovski, Benedikt Schmidt, Petros Lymberakis, Richard Podloucky, Roberto Sindaco, Aziz Avci (2009). "Podarcis muralis". IUCN Red List of Threatened Species. 2009: e.T61550A12514105. doi:10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T61550A12514105.en. Retrieved 19 November 2021.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. ↑ P. Uetz (ed.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Sacchi, Roberto; и др. (4 June 2013). „Colour variation in the polymorphic common wall lizard (Podarcis muralis): An analysis using the RGB colour system“. Zoologischer Anzeiger. 252 (4): 431–439. doi:10.1016/j.jcz.2013.03.001.
  4. ↑ 4,0 4,1 Arnold, Nicholas; Ovenden, Denys (2002). A field guide to the reptiles and amphibians of Britain and Europe (2. изд.). London: HarperCollins. стр. 145–147. ISBN 9780002199643.
  5. ↑ Pérez i de Lanuza, Guillem; Carazo, Pau; Font, Enrique (2014-04-01). „Colours of quality: structural (but not pigment) coloration informs about male quality in a polychromatic lizard“. Animal Behaviour (англиски). 90: 73–81. doi:10.1016/j.anbehav.2014.01.017. ISSN 0003-3472.
  6. ↑ Font, Enrique; Carazo, Pau; Pérez i de Lanuza, Guillem; Kramer, Matthew (2012). „Predator-elicited foot shakes in wall lizards (Podarcis muralis): Evidence for a pursuit-deterrent function“. Journal of Comparative Psychology (англиски). 126 (1): 87–96. doi:10.1037/a0025446. ISSN 1939-2087. PMID 22352886.
  7. ↑ Font, Enrique; Barbosa, Diana; Sampedro, Carlos; Carazo, Pau (May 2012). „Social behavior, chemical communication, and adult neurogenesis: Studies of scent mark function in Podarcis wall lizards“. General and Comparative Endocrinology (англиски). 177 (1): 9–17. doi:10.1016/j.ygcen.2012.02.015. PMID 22406138.
  8. ↑ Heathcote, Robert J. P.; Bell, Emily; d’Ettorre, Patrizia; While, Geoffrey M.; Uller, Tobias (May 2014). „The scent of sun worship: basking experience alters scent mark composition in male lizards“. Behavioral Ecology and Sociobiology (англиски). 68 (5): 861–870. doi:10.1007/s00265-014-1700-4. ISSN 0340-5443.
  9. ↑ MacGregor, Hannah E. A.; Lewandowsky, Rachel A. M.; d'Ettorre, Patrizia; Leroy, Chloé; Davies, Noel W.; While, Geoffrey M.; Uller, Tobias (October 2017). „Chemical communication, sexual selection, and introgression in wall lizards: CHEMICAL INTROGRESSION IN WALL LIZARDS“. Evolution (англиски). 71 (10): 2327–2343. doi:10.1111/evo.13317. PMID 28745028.
  10. ↑ Mangiacotti, Marco; Gaggiani, Sofia; Coladonato, Alan Jioele; Scali, Stefano; Zuffi, Marco Alberto Luca; Sacchi, Roberto (February 2019). „First experimental evidence that proteins from femoral glands convey identity-related information in a lizard“. Acta Ethologica (англиски). 22 (1): 57–65. doi:10.1007/s10211-018-00307-1. ISSN 0873-9749.
  11. ↑ Mangiacotti, Marco; Fumagalli, Marco; Cagnone, Maddalena; Viglio, Simona; Bardoni, Anna Maria; Scali, Stefano; Sacchi, Roberto (December 2019). „Morph-specific protein patterns in the femoral gland secretions of a colour polymorphic lizard“. Scientific Reports (англиски). 9 (1): 8412. Bibcode:2019NatSR...9.8412M. doi:10.1038/s41598-019-44889-7. ISSN 2045-2322. PMC 6557888. PMID 31182789.
  12. ↑ Bagnara, Joseph (1 July 1968). „The Dermal Chromatophore Unit“. Journal of Cell Biology. 38 (1): 67–79. doi:10.1083/jcb.38.1.67. PMC 2107474. PMID 5691979.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 Calsbeek, B (6 April 2010). „Multivariate phenotypes and the potential for alternative phenotypic optima in wall lizard (Podarcis muralis) ventral colour morphs“. Journal of Evolutionary Biology. 23 (6): 1138–1147. doi:10.1111/j.1420-9101.2010.01978.x. PMID 20406342.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Pellitteri-Rosa, D. (5 February 2014). „Chemical polymorphism in male femoral gland secretions matches polymorphic coloration in common wall lizards (Podarcis muralis)“. Chemoecology. 24 (2): 67–78. doi:10.1007/s00049-014-0148-3.
  15. ↑ Kopena, Renata (27 February 2009). „Lipophlic compounds from the femoral gland secretions of male Hungarian green lizards, Lacerta viridis“ (PDF). Zeitschrift für Naturforschung. 64 (5–6): 434–440. doi:10.1515/znc-2009-5-622. PMID 19678551. Посетено на 20 October 2015.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Galeotti, Paleo (6 January 2013). „Colour polymorphism and alternative breeding strategies: effects of parent's colour morph on fitness traits in the common wall lizard“. Evolutionary Biology. 40 (3): 385–394. doi:10.1007/s11692-012-9222-3.
  17. ↑ „Common Wall Lizard“. Surrey Amphibian and Reptile Group (SARG). Архивирано од изворникот на 5 January 2017. Посетено на 16 February 2016.
  18. ↑ „Meet the Wall Lizards“. Ventnor Botanic Garden.
  19. ↑ „4-inch-long visitors liked Cincinnati so much, they stayed“. Cincinnati Business Courier. Nov 10, 2003. Посетено на 9 October 2015.
  20. ↑ Dennis, Spencer (May 23, 2011). „Lazarus lizards now part of our culture“. Архивирано од изворникот на May 25, 2011. Посетено на May 26, 2011.
  21. ↑ G. Deichsel; D. H. Gist (2001). „On the origin of the common wall lizards Podarcis muralis (Reptilia: Lacertidae) in Cincinnati, Ohio“. Herpetological Review. 32: 230–232. Архивирано од изворникот на 2009-09-09. Посетено на 2007-08-22.
  22. ↑ „Bottlenecks and Microhabitat Preference in Invasive Wall Lizard, Podarcis muralis“. Master's thesis, University of Cincinnati. Архивирано од изворникот на 2021-08-30. Посетено на 2022-04-10 – преку OhioLINK Electronic Theses and Dissertations Center.
  23. ↑ „Laws: Wild Animal Propagation and Related Activities“ (PDF). Division of Wildlife, Ohio Department of Natural Resources. Publication 306 (R304). Посетено на May 9, 2012.[мртва врска]
  24. ↑ G. Deichsel; S. Schweiger (2004). „Geographic distribution: Podarcis muralis“. Herpetological Review. 35 (3): 289–290.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Таксонски назнаки
Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Ѕидна_гуштерица&oldid=5089505“