Гимназија „Урош Предиќ“ - Панчево
Гимназијата „Урош Предиќ“ во Панчево е една од најстарите образовни институции во Србија. Постои од 1863 година. Училиштето неколку пати го менувало своето името, а од 1958 година до денес го носи името на големиот српски сликар Урош Предиќ. Зградата на Гимназијата „Урош Предиќ“ е и споменик на културата.
Историјата[уреди | уреди извор]
XIX век[уреди | уреди извор]
Идејата за формирање српска гимназија во Панчево иницирана од српското државјанство во триесеттите години на 19 век. Двајца од Панчево оставиле во аманет дел од својот имот за културни цели. Со дарежливиот гест на берберот и трговецот со жито Томо Сандуловиќ во 1835 година започнало создавањето на фонд за основање на гимназија во Една година подоцна, трговецот со жито Игњат Барајевац оставил во аманет имот што се состоел од голема зграда, гостилницата „Кај ѕвездата“, за основање интернат. Но, и покрај овие наследства, средствата не биле доволни, а надлежните не биле расположени финансиски да помогнат, па формирањето на гимназијата било одложено.[1]
По наредба на Судскиот воен совет во Виена во 1851 година била отворена царско-кралската Долна Реалка. Во 1863 година години се претворила во Царско-кралска гимназија. Оваа година ја земаме како година на основање на гимназијата. Во тоа време, ученик во оваа германска гимназија во две учебни години бил Лаза Костиќ, најголемиот поет на српскиот романтизам.
Локацијата на училиштето се менувало неколку пати. Прво се наоѓала во куќата на Карл Вајферт (агол на улиците Ѓуре Јакшица и Никола Ѓурковиќа), потоа во денешната улица Његошева бр.8, а потоа и на местото на воен магацин. Изградбата на нова, т.е. денешната зграда била завршена во 1888 година. Зградата е еднокатна во класицистички стил, има главна фасада и две испакнати странични крила. Во дворот има вежбалница. Церемонијата на отворање започнало со миса во соседната римокатоличка црква на малцинскиот манастир.
Од левата страна на скалите била поставена гранитна плоча со натпис „Завршен камен-темелник на 19 ноември 1888 година“, зад која во шуплината се наоѓа споменик. Во тоа време, тоа било едно од најдобро опремените училишта во Војводина и најпрестижното во Австроунгарија, бидејќи таму предавале виенски професори. На Париската изложба во 1867 година, нејзините студенти и професори добиле пофалби и награда за нивната работа.
Главната задача на гимназијата била да обезбеди општо образование и добро познавање на класичните јазици и историјата на литературата, со цел да ги подготви студентите за студии на универзитетот. До распадот на Австроунгарија, тоа било училиште за побогатите слоеви на општеството.
Михаило Пупин (1870-1872) бил ученик во Панчевската гимназија. Тој морал да го напушти училиштето, за да не биде избркан, поради учеството во поворката со факели како дел од пристигнувањето на Светозар Милетиќ во Панчево.
Големиот сликар Урош Предиќ ги завршил сите седум одделенија гимназија, од каде во 1876 година заминал во Виена на Академијата за уметности.
XX век[уреди | уреди извор]
За време на Првата светска војна, гимназијата била привремено затворена и претворена во воена болница. По завршувањето на војната, средношколците се соочиле со тешкотии: недостиг од наставници, учебници, греење...
Училиштето продолжило да се развива и модернизира. Големо внимание било посветено на образованието и дисциплината: забрана децата да одат во кино со три лоши оценки; престилки најмалку 10 см под коленото; затвор како казна за одредени дела.
Гимназијата отсекогаш имала посебна културна улога во Панчево. Биле одржани бројни предавања за студенти и граѓани од различни научни области. Училиштето имало одличен хор кој освојувал награди, за време на диригентот Јован Бандур (1927-1931). Успешен бил и гудачкиот оркестар, но и фолклорната група. Не изостанале ниту спортските успеси.
Нашиот познат писател Милош Црњански бил гимназиски професор во 1921 година и 1922 година. Предавал гимнастика и часови по српски јазик, историја и географија.
За време на Втората светска војна окупаторските власти ја преселиле гимназијата од оваа зграда. Наставата се одвивала во различни простории во градот. Дури работеле во четири смени. Училишниот имот бил ограбен, училиштата биле уништени, а библиотеката била делумно уништена. Некои професори заминале во пензија, отпуштени, а некои професори и студенти ги загубиле животите.
По завршувањето на војната се менувале плановите и програмите, се воведувале нови предмети, се подобрувал наставата со отворање кабинети, лаборатории, збогатување на книжниот фонд, организирање екскурзии, стручно усовршување на професорите, основање секции и научни група...
Од 1958 година училиштето го добило името Гимназија „Урош Предиќ“, кое во 1977 година било променето во „Центар за едукација на стручни работници во општествените дејности“. Училиште 1990-1991 годинa името на Гимназијата „Урош Предиќ“ било обновено во два правци, општествено-јазичен и природно-математички.
Многу поранешни студенти биле или се денес угледни и познати академски граѓани, уметници, доктори, професори, спортисти. Меѓу познатите имиња веќе се споменуваат електроинженерот, физичарот и пронаоѓач Михаило Пупин, сликарот Урош Предиќ, писателот Милош Црњански, прота Васа Живковиќ, композиторот Димитрија Мита Топаловиќ. Учениците биле, исто така, сликарот Стојан Трумич, академик Димитрије Стефановиќ, поетот Душан Вукајловиќ, архитектот Небојша Мароевиќ, математичарот Стево Тодорчевиќ, одбојкарот Зоран Гајиќ, ракометарот Жикица Милосављевиќ, глумецот Небојша Глоговац, пливачката Наѓа Хигл...
XXI век[уреди | уреди извор]
Гимназијата и денес е препознатлива по својот дух. Сè уште има многу секции и клубови што ги сакаат студентите. Средношколците редовно освојуваат награди на сите нивоа на натпревари. Драмскиот дел прераснал во драмски клуб. Студентите се членови на лингвистичката, литературната, ликовната секција и бројни спортски секции. Средношколски бенд од студенти и професори, како и одличен хор и маскенбал, се гаранција за нивно добро расположение. Студентите имаат свои списанија „Хаос“ и „Декадент“. Училиштето има одлична соработка со Регионалниот центар за таленти „Михајло Пупин“ и Истражувачката станица во Петница. Студентите се многу општествено ангажирани и вклучени во бројни активности на локалната заедница.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Коцић, Ката; Недељковић, Урош (2019-03-20). „КРИТИЧКИ ОСВРТ НА ЛИТЕРАТУРУ О ЧИТКОСТИ ТЕКСТА НА ЕКРАНУ“. Zbornik radova Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu. 34 (04): 677–680. doi:10.24867/02ef01kocic. ISSN 2560-5925.