Преглед на кодот на Прстеноопашест лемур

{{Speciesbox
| name = Прстеноопашест лемур
| taxon = Lemur catta
| parent authority = [[Карл Линеј|Линеј]], 1758
| authority = [[Карл Линеј|Линеј]], 1758
| status = EN
| status_system = iucn3.1
| status_ref = {{r|IUCN}}
| status2 = CITES_A1
| status2_system = CITES
| status2_ref = {{r|CITES}}
| image = Lemur_catta_001.jpg
| image_width = 250px
| range_map = Lemur_catta_range_map.svg
| range_map_caption = Распространетост на прстеноопашестиот лемур во [[Мадагаскар]]{{r|IUCN}}
| synonyms = 
}}
'''Прстеноопашест лемур''' или '''ката''' ({{науч|Lemur catta}}) — најпознат вид од семејството на [[лемури]]те (''Lemuridae'') и единствен член на родот лемур (''Lemur''). Му припаѓа на подредот [[влажноносни примати|влажноносни]] (''Strepsirrhini'') од редот на [[примати]]те. На [[малгашки јазик|малгашки]], животното се нарекува '''маќ''' или '''маки''' (''{{јаз|mg|maky}}'').

Примероци од ова животно можат да се видат во [[Зоолошка градина Скопје|Скопската]]<ref>{{наведена мрежна страница|url=http://www.zooskopje.com.mk/lemur.html|title=Лемури|publisher=Зоо Скопје|accessdate=27 мај 2015|archive-date=2015-05-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20150504012417/http://www.zooskopje.com.mk/lemur.html|url-status=dead}}</ref> и [[Зоолошка градина Битола|Битолската зоолошка градина]]<ref>{{наведена мрежна страница|url=http://www.zoobitola.mk/resources/images/map_mk.jpg|title=Карта на Зоо Битола|accessdate=7 септември 2015|archive-date=2016-03-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307072330/http://www.zoobitola.mk/resources/images/map_mk.jpg|url-status=dead}}</ref>.

== Распространетост ==
Овој лемур се среќава на југот и југозападот на [[Мадагаскар]], во суви и отворени предели, како и во шумите. Застапени се од Толанаро на запад и на север до Монрадова на западното кражбрејже. Помала група живее и на масивот [[Андрингитра]] на југоисточната висорамнина.

== Изглед ==
Прстеноопашестиот лемур е витко животно, со големина колку [[мачка]]. Телото им е долго 38-45&nbsp;см, а црно-белата [[опашка]] е прстенесто обоена и долга 55-62&nbsp;см . Како правило, горниот дел од опашката го држат во свиена положба. [[Крзно]]то на грбот им е сиво, понекогаш розикаво-кафеаво, рацете и нозете им се сиви, а главата и вратот се темносиви. Стомакот и внатрешната страна на шепите им се бели, муцката им е исто така бела. Околу очите имаат триаголни дамки околу очите, а носот им е црн. На опашката се забележуваат 13 црни и бели пруги налик на прстени. Долгата опашка им служи за сигнализирање, за размафтување и ширење на миризба, како и за одржување рамнотежа кога се јазат или скокаат. Достигнуваат тежина од 3,5&nbsp;кг, при што само опашката може да тежи преку 1,5&nbsp;кг.

== Поведение ==
Од сите лемури, прстеноопашестиот проведува највеќе време на земја, што претставува прилагодување на делумно супната околина. Активни се ноќе и имаат мошне друштвен начин на живот. Се среќаваат во групи од 20 до 30 единки, во кои владее строга хиерархија, и каде предводат женки-старешини. Тие имаат предност во изборот на храна и мажјаци. Женките обично остануваат во своите родни групи, додека пак мажјаците постојано одат во нови групи. Семејната група зазема територија од 6 до 33 [[хектар]]и. Мажјаците имаат заострени краеви на прстите, со кои гребат по кората на младите дрва; на шепите имаат жлезди што испуштаат остра миризба, која се пренесува на кората, така одбележувајќи ја територијалната граница<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://seasonvar.ru/serial-751-ZHizn__BBC.html |title=Сериал Жизнь BBC. Приматы |accessdate=2015-05-27 |archive-date=2011-09-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110902001541/http://www.seasonvar.ru/serial-751-ZHizn__BBC.html }}</ref>. Лемурите секој ден прават обиколки по својата територја во потрага по грана и покажуваат агресија кога ќе сретнат единки од други групи.

Поради потребата од топлина, прстеноопашестиот лемур седнуваат на сончевина за да се загрејат, ширејќи ги рацете и нозете.

== Исхрана ==
Прстеноопашестиот лемур се храни претежно со [[плод]]ови, помимо этого в их меню входят [[лист (ботаника)|листови]], [[цвет]]ови, [[треви|травести растенија]], [[кактус]]и, а повремено и со [[инсект]]и.

== Размножување ==
Женките раѓаат по едно младо, или поретко по две, меѓу август и октомври, на почетокот на влажната сезона. Се размножуваат секоја година, а бременоста трае околу 222 дена. Кога ќе се роди, младото тежи од 80 до 120&nbsp;грама. Новороденчињата се фаќаат за крзното на мајката и така висат на неа, но по некое врме се префрлаат на грбот. На возраст од 1–2 месеца младото почнува да се симнува од мајката и самостојно да шета, враќајќи се на неа за спиење и цицање. На возраст од 5–6 месеци младите веќе се остамостојуваат и се одвикнуваат од млеко. Потоа животниот век им трае 34 до 37 години.

== Закани ==
Во споредба со другите лемури, прстеноопашестиот лемур е прилично чест. [[Меѓународен сојуз за заштита на природата|Меѓународниот сојуз за заштита на природата]] сепак го смета за [[загрозен вид]] поради опаѓањето на неговата бројност. Постојното население на овие лемури се проценува на 10.000—100.000 единки. Главни закани по видот е уништувањето на [[живеалиште (екологија)|живеалиштата]] и [[лов]]от, кој се одвива делумно и од стопански причини.

== Галерија ==
<gallery>
Податотека:Прстеноопашест лемур - Зоо Скопје.jpg|Лемур во [[Зоолошка градина Скопје|Зоо Скопје]]
Податотека:Lemur walking.jpg
Податотека:LemurZSLWhipsnade.JPG
Податотека:Ringstaartmakis - Ring-tailed Lemur.jpg
Податотека:Ring.tailed.lemur.situp.arp.jpg
Податотека:Кошачий лемур1.jpg
</gallery>

== Наводи ==
{{наводи|refs=
<ref name="CITES">{{нмс | url = http://checklist.cites.org/#/en/search/scientific_name=Lemur+catta | title = Checklist of CITES Species | website = CITES | publisher = UNEP-WCMC | accessdate = 18 March 2015}}</ref>

<ref name="IUCN">{{IUCN | id = 11496 | taxon = Lemur catta | assessors = Andriaholinirina, N.|display-authors= ''et al''. | assessment_year = 2014 | version = 2014.1 | accessdate = 12 June 2014}}</ref>
}}

== Литература ==
* Ronald M. Nowak: ''Walker’s Mammals of the World''. Johns Hopkins University Press, 1999. — ISBN 0-8018-5789-9
* Alison Jolly: ''Ringtailed lemur biology — lemur catta in madagascar.'' Springer-Verlag 2006. — ISBN 0-387-32669-3

== Надворешни врски ==
{{ризница|Lemur catta}}
{{викивидови-ред|Lemur catta|Прстеноопашест лемур}}
* {{EOL|326533}}

{{Нормативна контрола}}

[[Категорија:Лемури]]
[[Категорија:Цицачи на Мадагаскар]]
[[Категорија:Национални симболи на Мадагаскар]]
[[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]]
[[Категорија:Зоолошка градина Скопје]]