Преглед на кодот на Елафитски Острови

{{Infobox islands
| name             = Елафитски Острови
| image_name       = Pogled s utvrde Sutvrač.JPG
| image_caption    = Поглед од тврдината Сутврач [[Лопуд]]
| image_size       = 
| map_image        = Croatia - Elafit Islands.PNG
| map_caption      = 
| native_name      = 
| native_name_link = 
| nickname         = 
| location         = [[Јадранско Море]]
| coordinates      = 
| archipelago      = Елафитски Острови
| total_islands    = 13
| major_islands    = [[Шипан]], [[Лопуд]], [[Колочеп]]
| area_km2         = 30
| highest_mount    = 
| elevation_m      = 
| country          = {{знаме|Croatia}}
| country_admin_divisions_title     = [[Жупании во Хрватска|Жупанија]]
| country_admin_divisions           = [[Дубровничко-неретванска жупанија|Дубровник-Неретва]]
| country_largest_city              = [[Шипан]]
| country_largest_city_population   = 436
| population       = 850
| population_as_of = 
| density_km2      = 
| ethnic_groups    = 
| additional_info  =
}}
[[Податотека:Pogled s utvrde Sutvrač.JPG|мини|265x265пкс|Поглед од тврдината Сутврач]]
[[Податотека:Ruda_Island_Elafiti_Islands_Croatia.JPG|мини|400x400пкс|Поглед на островот Руда од Лопуд|алт=]]'''Елафитите''' се група на острови во [[Јадранско Море]] кои се наоѓаат западно од [[Дубровник]]. Името на островите е изведено од грчкиот збор ἔλαφος, elaphos, што значи [[Елени|елен]],<ref>{{Наведена книга|title=Toponimija Dubrovačkog područja do doseljenja Slavena|last=Lučić|first=J.|publisher=Zbornik PAD, Aheološka istraživanja u Dubrovniku i dubrovačkom području|year=1988|isbn=|location=Zagreb|pages=170}}</ref> иако на островите нема повеќе елени. Под ова име, Елафатските или Еленските Острови, за првпат се споменуваат од римскиот историчар [[Плиниј Постариот]] во [[1 век]], во неговато дело ''Naturalis Historia''. Најголемиот остров на овој [[архипелаг]] е островот [[Шипан]], а други острови се: [[Лопуд]], [[Колочеп]] (Каламота), [[Јакљан]], [[Руда (остров)|Руда]], [[Голеч]], [[Црквина]] и уште неколку помали островчиња и карпи во морето познати како [[Гребени (Дубровник)|Гребени]]. Островите со својот прекрасен пејзаж и песокливи плажи привлекуваат бројни туристи. Тие се поврзани со Дубровник преку бродски линии кои сообраќаат секојдневно. На трите поголеми острови постојат голем број на културни и историски споменици, како на пример: многу цркви, капели и вили на дубровничката аристократија. Денес, многу од нив, иако се во приватна сопственост, се во запуштена состојба.

Најголеми острови се:

*[[Шипан]] – е најголемиот остров на Елафитските Острови и истовремено и најоддалечен од Дубровник. На островот се наоѓаат две населби: [[Шипанска Лука]] и [[Суѓураѓ]], кои се сместени во два спротивна залива, кои се одделени само со поле.
*[[Колочеп]] (Каламота) – е најблиску до Дубровник и поради тоа е често излетиште на жителите на овој град. Суптропската вегетација, свежиот морски воздух, пространите борови шуми и маслинови дрва го прават овој остров многу привлечен.
*[[Лопуд]] се наоѓа меѓу Шипан и Колочеп и е стопански најразвиен од сите острови на овој архипелаг. Најпозната плажа на островот е песокливата плажа [[Шуњ]].

Во помали острови се вбројуваат:

*[[Дакса (остров)|Дакса]] – се наоѓа пред дубровничката лука Груж.
*[[Свети Андрија]] – денес е ненаселен карпест остров на кој се наоѓа светилник.
*[[Руда (остров)|Руда]]
*[[Мишњак]]
*[[Јакљан]] – тука се наоѓа детско одморалиште и рекреационен центар
*[[Космеч]]
*[[Голеч]]
*[[Црквина]]
*[[Тајан (Јакљан)|Тајан]]
*[[Олипа]] – најзападниот остров во архипелагот.

Според некои во склоп на Елафитските Острови се вбојува и островот [[Локрум]].

На островот Дакса, во октомври 1944 година се случил масакр над 697 угледни Хрвати, од кои 369 биле цивили, а 327 воени заробеници, кои биле убиени од страна на партизаните.

== Име ==
[[Податотека:Koločep_-_Gornje_Čelo_4703990480.jpg|мини|256x256пкс|алт=]]
Познатиот римски писател и историчар [[Плиниј Постариот]] во своето дело ''Naturalis Historia'' ги спомнува островите под име Елафити. Постојат две теории околу потеклото на името на островите. Според едната теорија, името на островите е изведено од грчкиот збор ''ἔλαφος'', elaphos (елени), поради присуството на елени во античко време, а според друга теорија островите, гледани од [[Срѓ]], потсетуваат на елени по кои тие го добиле ова име.

Колочеп е еден од ретките, ако не и единствениот јадрански остров, кој има две имиња. Месното население речиси исклучиво го користи неформалното име Каламота, а себеси се нарекуваат Каламотези. Во минатото, овој остров секогаш се нарекувал ''Calamotta''. Во најстарите записи од парохиската архива на островот, кои датираат од [[1497]] година, овој остров се нарекувал ''Calamotta''. Се претпоставува дека името е од грчко потекло, бидејќи грчкиот збор ''Kalamos'' значи трска за риболов, а жителите на островот и ден денес трската за риболов ја нарекуваат каламуќа.

== Сообраќај ==
Сѐ до крајот на 20 век, Елафитски Острови имале слабо развиен поморски сообраќај со копното. Бродските линии биле два или трипати неделно и тоа еднаш на ден. Од независноста на Хрватска па наваму, сообраќајот со копното е драстично подобрен. На [[18 декември|18. Декември]] [[1997|1997 година]] завршила изградбата на ферибот терминалот во Суѓураѓ на Шипан, и бил финансиран од  Министерството за обнова и развој и Фондот за развој на островот. За време изведувањето на градежните работи, бил пронајден антички брод на кој имало делови од [[Амфора|амфори]] и други бродски садови. Денес, бродови пловат до островите [[Колочеп]], [[Лопуд]] и [[Суѓураѓ]] четири пати на ден. До јули [[2011|2011 година]] бродови пловеле до пристаништето во Шипан, но поради неисплативоста и за да се намалат трошоците, било решено тие да почнуваат и завршуваат со пловење до Суѓураѓ. На Колочеп и Лопуд нема автомобили, но на Шипан има, поради тоа што растојанието меѓу двете населби изнесува 4 км. На [[22 октомври|22. октомври]] [[1998|1998 година]] автобуска компанија ''Libertas'' отворила редовна автобуска линија Шипанска Лука - Суѓураѓ. Линијата се користи за транспорт на децата на училишна возраст.

== Стопанство ==
[[Податотека:Šipansko_lovačko_područje.JPG|мини|Знак за ловечко подрачје на Шипан|алт=]]
[[Податотека:ŠIPANSKO_POLJE.JPG|мини|Поглед од Пакљене на Шипанско поле|алт=]]
[[Податотека:Hotel_Lafodia.JPG|мини|Лопудскиот хотел ''Lafodia'', изграден во 1968 година|алт=]]
Бројот на жителите на островите е мал и тие главно се занимаваат со [[земјоделство]], [[сточарство]], [[риболов]] и [[лов]]. Од домашните животни се одгледуваат [[Свиња|свињи]], [[Домашно говедо|крави]] и [[Кокошка|кокошки]], а д земјоделските култури најзастапени се [[Маслинка|маслиновите дрва]] и [[лоза|виновата лоза]]. Шипан е познат како островот со најмногу маслинови дрва во светот (пропорционално на површината). Во [[1999|1999 година]] имало рекордна берба на шипански маслинки. Биле преработени 115.930 килограми, од кои на Суѓураѓ 39.600 килограми, а во Шипанска Лука 76.330 килограми. Во близина на Шипанска Лука се наоѓа ловно подрачје каде најмногу се ловат [[Дива свиња|диви свињи]]. Туристичката сезона на островите е во летниот период, додека во зима островите се главно празни. На островот Лопуд има луксузен хотел ''Lafodia'', на островот Колочеп има истоимен хотел, во Шипанската Лука има мал хотел наречен Шипан, а во Суѓураѓ има мал, семеен хотел наречен ''Божица''. На островот на Лопуд има голема песочна плажа Шуњ, која е идеална за [[пицигин]] и [[Одбојка на песок|одбојка на плажа]]. Дубровничките туристички агенции во текот на летото организираат еднодневни, пикник патувања на Елафитските Острови за туристите. На островите постојат продавници, кои редовно се снабдуваат со основни намирници. Во јули [[1999|1999 година]], во Суѓураѓ е отворен преработувачки капацитет за маслиново масло, а на местото на шипанскиот млин е отворена коноба. На островите постои регионално основно училиште. Во [[2000]] година започнало реновирањето на училишната зграда и парохијата во Шипанска Лука. Следната година, почнала изградбата на амбулантата. Поради ретката населеност и релативната непристапност на островите, тие се поштедени од загадување и бучавост, а долго време биле и слабо поврзани со современата технологија, на пример, шипанското село Дол добило електрична енергија дури во [[2012]] година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.portaloko.hr/clanak/u-selo-do-na-sipanu-struja-stize-za-mjesec-dana/0/29645/|title=U Selo Do na Šipanu struja stiže za mjesec dana|work=www.portaloko.hr|accessdate=2018-12-14|archive-date=2016-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160406110712/http://www.portaloko.hr/clanak/u-selo-do-na-sipanu-struja-stize-za-mjesec-dana/0/29645/|url-status=dead}}</ref>

== Култура ==
[[Податотека:Ljetnikovac_Suđurađ.JPG|мини|Летниковецот на Вице Стјепановиќ Скочибуха на Шипан|алт=]]
[[Податотека:Franciscan_monastery_Lopud.JPG|мини|Манастир на Лопуд|алт=]]
Сите населени острови има бројно културното-историско наследство, цркви, капели и благороднички вили од времето на [[Дубровничка Република (1358-1808)|Дубровничката република]]. Многу од нив се во лоша состојба и во приватна сопственост. На почетокот на [[21 век]] бил реконструиран летниковецот на Вице Стјепановиќ Скочибуха на Шипан, која била изградена во [[1563]] година. На Колочеп има околу 17 вредни споменици на културата, претежно мали цркви и капели од периодот пред [[16 век]]. Покрај тоа, повеќето куќи и утврдувања се привлечни примери на старата архитектура. Горниот дел на Каштиа бил целосно уништен, но биле сочувани визби долги 30 метри и широки 3 метри. Над црквата има кула Торета, висока 14 метри и широка околу 4 метри. Над влезот од кулата има мал прозорец преку кој на напаѓачите им истурале врело масло или смола. На Лопуд се наоѓа жупаниската црква на Госпа од Шуњ (од 13 век, доградувана во 17 век), црковен музеј, кој има вредни предмети (слики, реликвии од 8 - 9 век и литургиски предмети), црквата на Светото Тројство (од 15 -17 век), фрањевски манастир (основан 1483 година, а напуштен 1808 година) и доминикански манастир (основан [[1482]] година, а денес напуштен). Можат да се најдат и остатоци од црква од ранохристијанскиот период, како и летниковци на познати стари семејства, на пример, куќата на бродовласникот Миха Працат, епископот Никола Браутиќ и семејството Ѓурѓевиќ (од 16 -17 век) и урнатините од Кнежевиот двор.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://proleksis.lzmk.hr/35055/|title=Lopud {{!}} Proleksis enciklopedija|work=proleksis.lzmk.hr|accessdate=2018-12-14|archive-date=2013-12-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214072337/http://proleksis.lzmk.hr/35055/|url-status=dead}}</ref> Реставрацијата на шпанската тврдина Сутврач (1563 година) е во план на Друштвото на пријателите на дубровничките старини. На Шипан се наоѓаат 42 стари летниковци, 34 цркви и црквички, како и бројни капели.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sipan.info/o-sipanu.asp|title=Otok Šipan: Saznajte Više O Našem Predivnom Otoku|last=|first=|date=|work=www.sipan.info|archive-url=https://web.archive.org/web/20150512150838/http://www.sipan.info/o-sipanu.asp|archive-date=2015-05-12|dead-url=|accessdate=2018-12-14|url-status=dead}}</ref> Раносредновековната црква од предроманискиот период во Суѓураѓ е посветена на [[Свети Стефан (светец)|Св.]] [[Свети Стефан (светец)|Стефан]], а ја изградил хрватскиот крал Степан Мирослав, а е обновена во  2012 година. На ридот Пакљена се наоѓа црква со многу убав поглед на целиот остров. Од неговиот врв можат да се види сртовите на брдата на Дубровничкото приморје, островите [[Јакљан]] и [[Млет]], полуостровот [[Пељешац]], брдата над [[Ријека дубровничка]], грушките облакодери и дубровничкото брдо [[Срѓ]]. На островот Шипан се наоѓа Кнезовиот двор од времето на Дубровничката република.

== Спорт ==
На островите не постојат фудбалски и кошаркаски терени. Во текот на летото се игра [[ватерполо]]. Од [[2007]] година се одржува Куп на Елафити во ватерполо, а се натпреваруваат аматерските клубови од населените острови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dance.hr/novosti/2065-7-kup-elafita-u-vaterpolu.html|title=7. kup Elafita u vaterpolu|last=Andrija|work=Danče|language=hr-hr|accessdate=2018-12-14|archive-date=2013-12-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215160230/http://www.dance.hr/novosti/2065-7-kup-elafita-u-vaterpolu.html|url-status=dead}}</ref>

== Познати личности ==
Двајца членови на екипажот на бродот [[Санта Марија (брод)|Санта Марија]] на [[Кристофер Колумбо|Колумбо]] биле од Колочеп.

* Паско Бабурица (Колочеп)
* Михо Працат (Лопуд)
* Трајан Лалиќ (Лопуд)
* Вице Стјеповиќ-Скочибуха (Шипан)
* Балдо Главиќ (Шипан)

== Надворешни врски ==
{{Братскиврски|commons=}}

* http://www.dubrovnik-area.com/Cro/otoci.asp {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070929071001/http://www.dubrovnik-area.com/Cro/otoci.asp |date=2007-09-29 }}
* [http://www.glosk.com/HR/Otok_Sipan/-139831/aerial_en.htm glosk.com: Elaphiti, сателитски слики] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070930155346/http://www.glosk.com/HR/Otok_Sipan/-139831/aerial_en.htm |date=2007-09-30 }}

== Литература ==
1. Zbornik Dubrovačkog primorja i otoka IX., "Kulturno-prosvjetno društvo Primorac", Dubrovnik, 2006.

== Наводи ==
<references />

{{Острови во Хрватска}}

[[Категорија:Острови во Хрватска]]
[[Категорија:Далмација]]
[[Категорија:Острови во Јадранското Море]]