TRAPPIST-1
Податоци од набљудување Епоха J2000 Рамноденица J2000 | |
---|---|
Соѕвездие | Водолија |
Ректасцензија | 23ч 06м [1] | 29,368с
Деклинација | −05° 02′ [1] | 29,04″
Прив. величина (V) | 18,798 ± 0,082[2] |
Characteristics | |
Evolutionary stage | Main sequence |
Spectral type | M8V[3] |
Apparent magnitude (R) | 16,466 ± 0,065[2] |
Apparent magnitude (I) | 14,024 ± 0,115[2] |
Apparent magnitude (J) | 11,354 ± 0,022[4] |
Apparent magnitude (H) | 10,718 ± 0,021[4] |
Apparent magnitude (K) | 10,296 ± 0,023[4] |
V−R color index | 2.332 |
R−I color index | 2.442 |
J−H color index | 0.636 |
J−K color index | 1.058 |
Астрометрија | |
Сопствено движење (μ) | Рект: 930,788[1] млс/г Дек.: −479,038[1] млс/г |
Паралакса (π) | 80.2123 ± 0.0716[1] млс |
Оддалеченост | 40,66 ± 0,04 сг (12,47 ± 0,01 пс) |
Податоци | |
Маса | 0.0898±0.0023[5] M☉ |
Полупречник | 0.1192±0.0013[5] R☉ |
Површ. грав. (log g) | 5,2396+0,0056 0,0073[б 1][5] |
Сјајност (болометриска) | 0.000553±0.000018[5] L☉ |
Температура | 2.566 ± 26[5] K |
Вртење | 3,295 ± 0,003 days[6] |
Вртежна брзина (v sin i) | 6[7] км/с |
Старост | 7,6 ± 2,2[8] Гг. |
Други ознаки | |
Наводи во бази | |
SIMBAD | — податоци |
Архив на вонсончеви планети | — податоци |
Енциклопедија на вонсончеви планети | податоци |
TRAPPIST-1 — студена црвена џуџеста ѕвезда [б 3] со седум познати вонсончеви планети. Се наоѓа во соѕвездието Водолија оддалечено околу 40,66 светлосни години од Земјата и има температура на површината од околу 2,566 K (2,293 °C; 4,159 °F). Неговиот полупречник е малку поголем од Јупитер и има маса од околу 9% од Сонцето. Се проценува дека е стара 7,6 милијарди години, што ја прави постара од Сончевиот Систем. Откритието на ѕвездата првпат било објавено во 2000 година.
Набљудувањата во 2016 година од Малиот телескоп на премински планети и планетезимали (TRAPPIST) во опсерваторијата „Ла Сила“ во Чиле и други телескопи довеле до откривање на две земјовидни планети во орбитата околу TRAPPIST-1. Во 2017 година, понатамошната анализа на оригиналните набљудувања идентификувала уште пет земјовидни планети. На седумте планети им се потребни помеѓу околу 1,5 и 19 денови да орбитираат околу ѕвездата во кружни орбити. Тие се најверојатно плимно заклучени на TRAPPIST-1, така што едната страна од секоја планета секогаш е свртена кон ѕвездата, што доведува до постојан ден од едната страна и постојана ноќ од друга страна. Нивните маси се споредливи со масата на Земјата и сите се наоѓаат во иста рамнина; од Земјата се смета дека се движат покрај дискот на ѕвездата.
До четири од планетите, кои се означени како d, e, f and g, орбитираат на растојанија каде што температурите се погодни за постоење на течна вода, а со тоа се потенцијално гостопримливи за животот. Нема докази за атмосфера на ниту една од планетите, а набљудувањата на TRAPPIST-1 b го отфрлиле постоењето на атмосфера. Не е познато дали радиоактивноста од TRAPPIST-1 би овозможила таква атмосфера. Планетите имаат мала густина; тие може да се состојат од големи количини испарливи материјали. Поради можноста неколку од планетите да бидат погодни за живеење, системот привлекол интерес од истражувачите и се појавил во популарната култура.
Откритие
[уреди | уреди извор]Ѕвездата која денес е позната како TRAPPIST-1, била откриена во 1999 година од астрономот Џон Гизис и неговите колеги [15] за време на истражување на блиски ултра-студени џуџести ѕвезди. [16] [15] Се појавила во примерокот C [15] [16] од испитуваните ѕвезди, кој бил добиен во јуни 1999 година. Објавувањето на откритието се случило во 2000 година. [15] Името е наводот на проектот „Transiting Planets and PlanetesImals Small Telescope“ (TRAPPIST) [17] [б 4] или во превод „Мал телескоп за Премински планети и планетезимали“ кој ги открил првите две вонсончеви планети околу ѕвездата. [21]
Нејзиниот планетарен систем бил откриен од тим предводен од Михаел Гилон, белгиски астроном [22] на Универзитетот во Лиеж, [23] во 2016 година [23] за време на набљудувањата направени во опсерваторијата „Ла Сила“, Чиле, [24] [25] користејќи го телескопот TRAPPIST. Откритието се заснова на аномалии во светлинските кривини [б 5] измерени со телескопот во 2015 година. Тие првично биле толкувани како укажување на постоење на три планети. Во 2016 година, одделни набљудувања откриле дека третата планета се всушност повеќекратни планети. Вселенските телескопи и опсерватории биле вселенскиот телескоп „Спицер“; копнениот TRAPPIST и TRAPPIST-North во опсерваторијата Укајмеден, Мароко; Јужноафриканска астрономска опсерваторија; и телескопите „Ливерпул“ и телескопите Вилијам Хершел во Шпанија. [27]
Набљудувањата на TRAPPIST-1 се сметаат за едни од најважните истражувачки наоди на вселенскиот телескоп „Спицер“. [28] Надополнување на наодите биле набљудувањата на телескопот на Хималаите „Чандра“, Инфрацрвениот телескоп на Обединетото Кралство и Многу голем телескоп. [16] Оттогаш, истражувањата го потврдиле постоењето на најмалку седум планети во системот, [17] чии орбити се пресметани со помош на мерењата од телескопите „Спицер“ и „Кеплер“. [29] Некои новински извештаи погрешно го припишуваат откривањето на планетите TRAPPIST-1 на НАСА; всушност проектот TRAPPIST што довел до нивното откритие добил финансирање и од НАСА и од Европскиот совет за истражување на Европската Унија (ЕУ). [22]
Опис
[уреди | уреди извор]
TRAPPIST-1 се наоѓа во соѕвездието Водолија, [23] пет степени јужно од небесниот екватор. [б 6] [1] [31] Таа е релативно блиска ѕвезда [32] која се наоѓа на 40,66 ± 0,04 светлосни години од Земјата, [б 7] [1] со големо сопствено движење [б 8] [32] и без придружни ѕвезди. [32]
Тоа е црвено џуџе од спектрална класа M 8,0 ± 0,5, [б 9] [16] [37] што значи дека е релативно мало и студено. [38] Со полупречник од 12% од Сонцето, TRAPPIST-1 е само малку поголемо од планетата Јупитер (иако многу помасивна). [16] Нејзината маса е приближно 9% од масата на Сонцето, [38] што е доволно за да се овозможи јадрено соединување. [21] [39] Густината на TRAPPIST-1 е невообичаено мала за црвено џуџе. [40] Има ниска делотворна температура [б 10] од 2,566 K (2,293 °C) правејќи ја, според податоци од 2002 година, најстудената позната ѕвезда која е домаќин на планети. [42] TRAPPIST-1 е доволно студена за да се формираат кондензати во нејзината фотосфера; [б 11] тие се откриени преку поларизацијата што ја предизвикуваат во нејзиното зрачење за време на преминот на нејзините планети. [44]
Нема докази дека има ѕвезден циклус. [б 12] [46] Нејзината сјајност, емитирана главно како инфрацрвено зрачење, е околу 0,055% онаа на Сонцето. [38] [47] Мерењата со мала прецизност [48] од сателитот XMM-Њутн [48] и други објекти [48] покажуваат дека ѕвездата емитува слабо зрачење на кратки бранови должини како што се рендгенските зраци и ултравиолетовото зрачење. [б 13] [48] Нема емисии на радио бранови што може да се детектираат. [50]
Период на вртење и возраст
[уреди | уреди извор]Мерењата на вртењето на TRAPPIST-1 дале период од 3,3 дена; се смета дека претходните мерења од 1,4 дена биле предизвикани од промените во распределбата на нејзините ѕвездени дамки. [51] Нејзината вртежна оска може да биде малку поместена од онаа на нејзините планети. [52]
Користејќи комбинација на техники, староста на TRAPPIST-1 е проценета на околу 7,6 ± 2,2 милијарди години, [53] што ја прави постара од Сончевиот Систем, кој е стар околу 4,5 милијарди години. [54] Се очекува да блесне за десет трилиони години - околу 700 пати [55] подолго од сегашната возраст на вселената[54] – додека Сонцето ќе снема водород и ќе ја напушти главната низа [б 14] за неколку милијарди години. [55]
Активност
[уреди | уреди извор]Фотосферични карактеристики биле откриени на TRAPPIST-1. [57] Вселенските телескопи „Кеплер“ и „Спицер“ забележале можни сјајни точки, кои може да бидат факули, [б 15] [59] [25] иако некои од нив можеби се премногу големи за да се квалификуваат како такви. [59] Светлите дамки се во сооднос со појавата на некои ѕвездени блесоци. [б 16] [40]
Ѕвездата има силно магнетно поле [61] со среден интензитет од околу 600 гауси. [б 17] [63] Магнетното поле поттикнува висока хромосферска [б 18] [61] активност и може да биде способно да ги зароби короналните масовни исфрлања. [б 19] [65] [66]
Според Гарафо и неговите соработници (2017), TRAPPIST-1 губи околу 3×10−14 сончеви маси годишно [67] од ѕвездениот ветер, стапка која е околу 1,5 пати поголема од онаа на Сонцето. [25] Донг и неговите соработници (2018) ги симулирале набљудуваните својства на TRAPPIST-1 со загуба на маса од 4.1×10−15 сончеви маси годишно. [67] Симулациите за проценка на загубата на маса се комплицирани бидејќи, од 2019 година, поголемиот број параметри што управуваат со ѕвездениот ветер на TRAPPIST-1 не се познати од директното набљудување. [39]
Планетарен систем
[уреди | уреди извор]
TRAPPIST-1 орбитира од седум планети, означени како TRAPPIST-1b, 1c, 1d, 1e, 1f, 1g и 1h [68] по азбучен ред што излегуваат од ѕвездата. [б 20] [71] Овие планети имаат орбитални периоди кои се движат од 1,5 до 19 денови, [29] [72] [73] на растојанија од 0,011-0,059 астрономски единици [б 21] (1,700,000-8,900,000 километри). [21]
Сите планети се многу поблиску до нивната ѕвезда отколку Меркур до Сонцето, [23] што го прави системот TRAPPIST-1 многу компактен. [17] Крал и неговите соработници (2018) не откриле никакви комети околу TRAPPIST-1, [75] и Марино и неговите соработници (2020) не пронашле докази за Кајперовиот Појас, [76] иако не е сигурно дали појас сличен на Сончевиот Систем околу TRAPPIST-1 би можел да се набљудува од Земјата. [77] Набљудувањата со големата милиметарска низа „Атакама“ не откриле докази за околуѕвездена прашина. [78]
Наклонетоста на планетарните орбити во однос на еклиптиката на системот се помали од 0,1 степени, [б 22] [29] што го прави TRAPPIST-1 најрамниот планетарен систем во Архивата за вонсончеви планети на НАСА. [80] Орбитите се многу кружни, со минимално занесување [б 23] [17] и се добро усогласени со оската на вртење на TRAPPIST-1. [82] Планетите орбитираат во иста рамнина и, од перспектива на Сончевиот Систем, преминуваат со TRAPPIST-1 за време на нивната орбита [83] и често минуваат една пред друга. [84]
Големина и состав
[уреди | уреди извор]Се проценува дека полупречниците на планетите се движат помеѓу 77,5 +1.4
−1.4 и 112,9 +1.5
−1.3% од пречникот на Земјата. [85] Односот на масата планета/ѕвезда на системот TRAPPIST-1 наликува на односот месечина/планета на гасните џинови на Сончевиот Систем. [86]
Се очекува планетите на TRAPPIST-1 да имаат композиции кои наликуваат една на друга [87] како и на Земјата. [25] Проценетата густина на планетите е помала од земјината [29] што може да значи дека тие имаат големи количини на испарливи хемикалии. [б 24] Алтернативно, нивните јадра може да бидат помали од она на Земјата и затоа тие може да бидат земјовидни планети со помалку железо од она на Земјата, [29] [40] да вклучуваат големи количини на елементи освен железо, [89] или нивното железо може да постои во оксидирана форма наместо како јадро. [40] Нивната густина е премногу ниска за составот на чист магнезиум силикат, [б 25] бара присуство на соединенија со помала густина како што е водата. [91] [92] Планетите b, d, f, g и h се очекува да содржат големи количини испарливи хемикалии. [72] Планетите може да имаат длабоки атмосфери и океани и да содржат огромни количества мраз. [93] На постудените планети ќе се формираат подповршински океани, закопани под ледените школки. [94] Можни се неколку композиции со оглед на големите несигурности во нивните густини. [95] Фотосферските карактеристики на ѕвездата може да внесат неточности во мерењата на својствата на планетите на TRAPPIST-1, [57] вклучувајќи ја и нивната густина која е проценета за 8+20
-7 проценти, [25] и неточни проценки за нивната содржина на вода. [25]
Резонанца, плима и осека
[уреди | уреди извор]Планетите се во орбитална резонанца. [96] Времетраењето на нивните орбити има сооднос од 8:5, 5:3, 3:2, 3:2, 4:3 и 3:2 помеѓу соседните парови на планети, [72] и секое множество од три е во Лапласова резонанца. [б 26] [17] Симулациите покажале дека таквите резонанции можат да останат стабилни во текот на милијарди години, но дека нивната стабилност е силно зависна од почетните услови. Голем број на конфигурации стануваат нестабилни по помалку од милион години. Резонанците ја подобруваат размената на моментот на импулсот помеѓу планетите, што резултира со мерливи варијации – порано или подоцна – во нивните премински времиња пред TRAPPIST-1. Овие варијации даваат информации за планетарниот систем, [72] како што се масите на планетите, кога други техники не се достапни. [28] Резонансите и близината до ѕвездата домаќин довеле до споредби помеѓу системот TRAPPIST-1 и галилеевите месечини на Јупитер. [83] Кеплер-223 е уште еден вонсончев систем со долга резонанца слична на TRAPPIST-1. [98]
Меѓусебните заемни дејства на планетите би можеле да ги спречат да достигнат целосна синхронизација, што би имало важни последици за климата на планетите. Овие последици би можеле да принудат периодични или епизодни целосни вртења на површините на планетите во однос на ѕвездата во временски размери од неколку Земјини години. [17] Винсон, Тамајо и Хансен (2019) откриле дека планетите TRAPPIST-1d, e и f најверојатно имаат хаотични вртежи поради меѓусебните заемни дејствија, спречувајќи ги да се синхронизираат со нивната ѕвезда. Недостатокот на синхронизација потенцијално ги прави планетите попогодни за живеење. [99] Други процеси кои можат да го спречат синхроното вртење се вртежните моменти предизвикани од стабилна елипсовидна деформација на планетите, [б 27] што би им овозможило да влезат во резонанца 3:2. [101]
Блискоста на планетите до TRAPPIST-1 резултира со плимни взаемни дејствија [102]посилни од оние на Земјата. [93] Сите планети достигнале рамнотежа со бавни планетарни вртења и синхроно вртење, [17] што може да доведе до синхронизација на вртењето на планетата со нејзината револуција околу нејзината ѕвезда. [б 28] [104]
Планетите најверојатно ќе претрпат значително плимско загревање [105] поради деформациите кои произлегуваат од нивните орбитални ексцентрицитети и гравитационите заемни дејствија една со друга. [106] Таквото загревање би го олеснило вулканизмот и дегасирањето [б 29] особено на највнатрешните планети, а дегасирањето го олеснува создавањето на атмосфери. [108] Според Лугер и неговите соработници (2017), плимното загревање на четирите највнатрешни планети се очекува да биде поголемо од внатрешниот топлински флукс на Земјата. [109] За надворешните планети, Квик и неговите соработници (2020) забележале дека нивното плимско загревање може да биде споредливо со она во телата на Сончевиот Систем како Европа, Енцелад и Тритон, [110] и може да биде доволно за да се поттикне забележливата криовулканска активност. [94]
Плимното загревање може да влијае на температурите на ноќните страни и студените области каде што може да се заробат испарливи материи и се очекува да се акумулираат гасови; тоа исто така би влијаело на својствата на сите подповршински океани [105] каде што би можеле да се појават криовулканизам, [б 30] [94] вулканизам и хидротоплинско проветрување [б 31]. [113] Понатаму може да биде доволно да се стопат обвивките на четирите највнатрешни планети, целосно или делумно, [108] што потенцијално формирајќи подповршински океани со магма. [106] Овој извор на топлина е веројатно доминантен над радиоактивното распаѓање, и двете имаат значителни несигурности и се значително помали од добиеното зрачење на ѕвездите. [17] Интензивните плими би можеле да ја скршат кората на планетите дури и доколку тие не се доволно силни за да предизвикаат почеток на тектониката на плочите. [114] Плимата и осеката може да се појават и во планетарните атмосфери. [115]
Небо и влијание на ѕвездената светлина
[уреди | уреди извор]Бидејќи најголемиот дел од зрачењето на TRAPPIST-1 е во инфрацрвеното подрајче, може да има многу малку видлива светлина на површините на планетите; Амори Трио, еден од ко-откривачите на системот, изјавил дека небото никогаш нема да биде посјајно од небото на Земјата на зајдисонце [85] и само малку посјајно од ноќта со полна месечина. Занемарувајќи ги атмосферските ефекти, осветлувањето би било портокалово-црвено. [116] Сите планети би биле видливи една од друга и, во многу случаи, би изгледале поголеми од земјината Месечина на небото на Земјата; [23] набљудувачите на TRAPPIST-1e, f и g, сепак, никогаш не можеле да доживеат целосно затемнување на ѕвездите. [б 32] [71] Претпоставувајќи го постоењето на атмосфери, зрачењето на ѕвездата со долга бранова должина би се впила во поголем степен од вода и јаглерод диоксид отколку сончевата светлина на Земјата; тоа, исто така, би било помалку расеано од атмосферата [118] и помалку одбивно од мразот, [119] иако развојот на високоодбивен хидрохалитен мраз може да го негира овој ефект. [120] Истата количина на зрачење резултира со потопла планета во споредба со зрачењето слично на Сонцето; [118] повеќе зрачење би се добило од горната атмосфера на планетите отколку од долните слоеви, правејќи ја атмосферата постабилна и помалку подложна на струење. [121]
Животопогоден појас
[уреди | уреди извор]
За слаба ѕвезда како TRAPPIST-1, животопогодниот појас [б 33]се наоѓа поблиску до ѕвездата отколку до Сонцето. [118] Три или четири [48] планети може да се наоѓаат во животопогодниот појас; тие се e, f и g ; [118] или d, e и f. [61] Според податоци од 2017 година, ова е најголемиот познат број на планети во животопогодниот појас на која било позната ѕвезда или ѕвезден систем. [123] Присуството на течна вода на која било од планетите зависи од неколку други фактори, како што се албедо (рефлексивност), [65] присуство на атмосфера [124] и каков било ефект на стаклена градина. [31] Тешко е да се ограничат површинските услови без подобро познавање на атмосферата на планетите. [124] Синхроно вртежната планета можеби нема целосно да се замрзне доколку прими премалку зрачење од својата ѕвезда бидејќи дневната страна може да биде доволно загреана за да го запре напредокот на глацијацијата. [125] Други фактори за појава на течна вода вклучуваат присуство на океани и вегетација; [75] рефлектирачките својства на површината на земјата; конфигурацијата на континентите и океаните; [126] присуство на облаци; [127] и динамиката на морскиот мраз. [128] Ефектите од вулканската активност може да го прошират животопогодниот појас на системот до TRAPPIST-1h. [129] Дури и доколку надворешните планети се премногу студени за да бидат погодни за живеење, тие може да имаат подповршински океани покриени со мраз [94] во кои може да има живот. [94]
Интензивното екстремно ултравиолетово и рендгенско зрачење [119] може да ја подели водата на нејзините составни делови од водород и кислород и да ја загрее горната атмосфера додека не побегнаат од планетата. Се сметало дека ова било особено важно во почетокот на историјата на ѕвездата, кога зрачењето било поинтензивно и можело да ја загрее водата на секоја планета до нејзината точка на вриење. [119] Се верува дека овој процес ја отстранил водата од Венера. [130] Во случајот на TRAPPIST-1, различни иследувања со различни претпоставки за кинетиката, енергетиката и емисиите на ултравиолетовото зрачење дошле до различни заклучоци за тоа дали некоја планета TRAPPIST-1 може да задржи значителни количини вода. Бидејќи планетите најверојатно се синхронизирани со нивната ѕвезда домаќин, секоја присутна вода би можела да се зароби на ноќните страни на планетите и би била недостапна за живот, освен доколку пренесувањето на топлина преку атмосферата [130] или плимното загревање не се доволно интензивни за да се стопи мразот. [130]
Во системот TRAPPIST-1 не биле откриени месечини со големина споредлива со Земјата, [131] и тие се малку веројатни во толку густо збиен планетарен систем. Тоа е затоа што месечините најверојатно или би биле уништени од гравитацијата на нивната планета откако ќе влезат во нивната Рошова граница [б 34] или ќе бидат одземени од планетата оставајќи ја нивата Хилова сфера [б 35] [131] Иако се појавуваат планетите TRAPPIST-1 во анализата на потенцијалните домаќини на вонсончева месечината, тие не се појавуваат во списокот на вонсончеви планети во животопогодниот појас кои би можеле да бидат домаќини на месечина барем едно Хаблово време, [134] временска рамка малку подолга од сегашната возраст на вселената. [134] И покрај овие фактори, можно е планетите да бидат домаќини на месечини. [135]
Магнетни ефекти
[уреди | уреди извор]Планетите на TRAPPIST-1 се очекува да бидат во рамките на Алфвеновата површина на нивната ѕвезда домаќин, [136] областа околу ѕвездата во која која било планета директно магнетно ќе комуницира со короната на ѕвездата, веројатно дестабилизирајќи ја атмосферата што ја има планетата. [136] Ѕвездените енергетски честички нема да создадат значителна опасност од радијација за организмите на планетите TRAPPIST-1 доколку атмосферите достигнат притисок од околу 1 бар. [61] Проценките на флуксот на зрачење имаат значителни несигурности поради недостатокот на знаење за структурата на магнетното поле на TRAPPIST-1. [137] Индукциското загревање од временските променливи електрични и магнетни полиња на ѕвездата [108] [138] може да се појави на нејзините планети [139] но тоа нема да има значителен придонес во нивната енергетска рамнотежа [17] и е многу надминато со плимното загревање. [110]
Историја на формирање
[уреди | уреди извор]Планетите TRAPPIST-1 најверојатно се формирале подалеку од ѕвездата и мигрирале навнатре, [17] иако е можно да се формирале на нивните денешни местоположби. [17] Според најпопуларната теорија за формирањето на планетите TRAPPIST-1 (Ормел и неговите соработници (2017)), [140] планетите се формирале кога нестабилноста на проток [б 36] на линијата вода-мраз довел доформирање на претходни тела, кои акумулирале дополнителни фрагменти и мигрирале навнатре, што на крајот довело до појава на планети. [142] Миграцијата можеби првично била брза, а подоцна забавена, [143] и плимните ефекти може дополнително да влијаеле на процесите на формирање. [144] Распределбата на фрагментите би ја контролирала конечната маса на планетите, која би се состоела од приближно 10% вода во согласност со набљудувачките заклучоци. [142] Резонантните ланци на планети како оние на TRAPPIST-1 обично стануваат нестабилни кога гасниот диск од кој настанале се распаѓа, но во овој случај, планетите останале во резонанција. [145] Резонанцата можеби била или присутна од формирањето на системот и била зачувана кога планетите истовремено се движеле навнатре, [72] или можеби се формирала подоцна кога планетите кои мигрираат навнатре се акумулирале на надворешниот раб на гасниот диск и комуницирале една со друга. [17] Планетите кои мигрираат навнатре ќе содржат значителни количини вода – премногу за целосно да избегаат – додека планетите кои се формирале на нивната денешна местоположба најверојатно ќе ја изгубат целата вода. [78] [17] Според Флок и неговите соработници (2019), орбиталното растојание на највнатрешната планета TRAPPIST-1b е во согласност со очекуваниот полупречник на планетата што се движи навнатре околу ѕвезда која била за еден ред по светлина посветла во минатото, [146] и со празнината во протопланетарен диск создаден од магнетното поле на TRAPPIST-1. [80] Алтернативно, TRAPPIST-1h може да се формирал во или блиску до неговата моментална местоположба. [147]
Присуството на други тела и планетезимали во почетокот на историјата на системот би ја дестабилизирало резонанцијата на планетите TRAPPIST-1 доколку телата биле доволно масивни. [148] Рејмонд и неговите соработници (2021) заклучиле дека планетите TRAPPIST-1 се собрале за 1-2 милиони години, по кое време се насобрала мала дополнителна маса. [148] Ова би ја ограничило секоја доцна испорака на вода до планетите [148] и исто така покажува дека планетите го исчистиле соседството [б 37] од каков било дополнителен материјал. [148] Недостатокот на судирни џиновски настани (брзото формирање на планетите брзо би го исцрпило предпланетарниот материјал) ќе им помогне на планетите да ги зачуваат своите испарливи материјали, [150] единствено откако ќе заврши процесот на формирање на планетите. [140]
Поради комбинацијата на високо излагање на сонце, ефектот на стаклена градина на атмосферите на водена пареа и преостанатата топлина од процесот на склопување на планетите, планетите TRAPPIST-1 најверојатно првично би имале стопени површини. На крајот, површините ќе се оладат додека океаните со магма не се зацврстат, што во случајот со TRAPPIST-1b можеби траело помеѓу неколку милијарди години или неколку милиони години. Надворешните планети тогаш би станале доволно студени за водената пареа да се кондензира. [151]
Список на планети
[уреди | уреди извор]TRAPPIST-1b
[уреди | уреди извор]TRAPPIST-1b има полу-главна оска од 0.0115 астрономски единици (1.720.000 километри) [72] и орбитален период од 1,51 денови. Плимно е заклучена за својата ѕвезда. Планетата е надвор од животопогодниот појас; [16] нејзиното очекувано зрачење е повеќе од четири пати повеќе од Земјата [16] и вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ (ВТЏВ) измерил температура на осветленоста од 508+26
27на дневната страна. [152] TRAPPIST-1b има малку поголем измерен полупречник и маса од Земјата, но проценките за нејзината густина укажуваат дека таа не се состои исклучиво од карпи. [17] Поради температурата на црното тело од 124 °C (397 K), TRAPPIST-1b можеби имала ефект на стаклена градина сличен на оној на Венера; [61] Набљудувањата на вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ покажуваат дека или воопшто нема атмосфера или речиси без CO2. [153] Врз основа на неколку климатски модели, планетата би била исушена од ѕвездениот ветер и радијацијата на TRAPPIST-1; [25] [17] може брзо да го губи водородот и затоа секоја атмосфера во која доминира водород. [б 38] Водата, доколку постои, би можела да опстојува единствено во одредени поставки на планетата, [17] чија површинска температура би можела да биде висока до 1,200 °C (1,470 K), со што TRAPPIST-1b е кандидат за магматска океанска планета. [155] Според набљудувањата на вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“, планетата има албедо од околу нула. [152]
TRAPPIST-1c
[уреди | уреди извор]
TRAPPIST-1c има полуглавна оска од 0.0158 АЕ (2,360,000 километри) [72] и орбитира околу својата ѕвезда на секои 2,42 земјини денови. Доволно е блиску до TRAPPIST-1 за да биде плимно заклучена. [16] Набљудувањата на вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ го отфрлиле постоењето на атмосфери богати со CO2, [152] атмосфери слични на Венера, но можни се атмосфери богати со водена пареа или кислород или сценарија без атмосфера. [156] Овие податоци покажуваат дека во однос на Земјата или Венера, TRAPPIST-1 c има помала содржина на јаглерод. [157] TRAPPIST-1c е надвор од животопогодниот појас [16] бидејќи прима околу двојно повеќе ѕвездено зрачење од Земјата [29] и затоа или има или имала ефект на бегање на стаклена градина. [61] Врз основа на неколку климатски модели, планетата би била исушена од ѕвездениот ветер и радијацијата на TRAPPIST-1. [25] TRAPPIST-1c можела да прими вода само во одредени поставки на нејзината површина. [17] Набљудувањата во 2017 година покажале дека нема водород кој се ослободува, [48] но набљудувањата на вселенскиот телескоп „Хабл“ во 2020 година покажале дека водородот може да се ослободува со брзина од 1.4×107 g/s. [155]
TRAPPIST-1d
[уреди | уреди извор]TRAPPIST-1d има полуглавна оска од 0.022 АЕ (3,300,000 километри) и орбитален период од 4,05 земјини денови. Таа е помасивна, но помалку густа од Марс. [158] Врз основа на флуидни динамички аргументи, се очекува TRAPPIST-1d да има слаби температурни градиенти на нејзината површина доколку е плимно заклучена, [159] и може да има значително различна стратосферска динамика од онаа на Земјата. [127] Неколку климатски модели сугерираат дека планетата можеби [25] или не била исушена од ѕвездениот ветер и радијацијата на TRAPPIST-1; [25] проценките на густината, доколку се потврдат, покажуваат дека не е доволно густа за да се состои само од карпи. [17] Моменталната состојба на TRAPPIST-1d зависи од нејзиното вртење и климатските фактори како што се повратните информации од облакот; [б 39] [105] таа е блиску до внатрешниот раб на животопогодниот појас, но постоењето или на течна вода или алтернативно на ефектот на бегање на стаклена градина (кој би го направил непогоден за живеење) зависи од деталните атмосферски услови. [17] Водата би можела да опстојува во одредени слоеви на планетата. [17]
TRAPPIST-1e има полуглавна оска од 0.029 АЕ (4,300,000 километри) [72] и орбитира околу својата ѕвезда на секои 6,10 земјини денови. [29] Има густина слична на онаа на Земјата. [158] Врз основа на неколку климатски модели, планетата е најверојатната од системот која ја задржала својата вода, [25] и најверојатно да има течна вода за многу климатски состојби. Наменски проект за климатски модел наречен TRAPPIST-1 Habitable Atmosphere Intercomparison (THAI) започнал со проучување на нејзините потенцијални климатски состојби. [17] Врз основа на набљудувањата на нејзините емисии на зрачење Лајман-алфа, TRAPPIST-1e може да губи водород со брзина од 0.6×107 g/s. [155]
TRAPPIST-1e е во споредлива местоположба во животопогодниот појас со онаа на Проксима Кентаур b, [б 40] [162] [163] која исто така има густина слична на Земјата. [158] TRAPPIST-1e можела да задржи маси на вода еднакви на неколку земјини океани. [61] Умерени количини на јаглерод диоксид може да го загреат TRAPPIST-1e на температури погодни за присуство на течна вода. [17]
TRAPPIST-1f
[уреди | уреди извор]TRAPPIST-1g има полуглавна оска од 0.047 АЕ (7,000,000 километри) [72] и орбитира околу својата ѕвезда на секои 12,4 земјини денови. [29] Веројатно е премногу оддалечена од својата ѕвезда-домаќин за да одржува течна вода, наместо тоа е замрзната планета [25] која може да биде домаќин на подземен океан. [94] Умерени количини на CO2 [17] или внатрешна топлина од радиоактивното распаѓање и плимното загревање може да ја загреат нејзината површина до над точката на топење на водата. [61] [94] TRAPPIST-1g можеби задржала маси на вода еквивалентни на неколку земјини океани; [61] проценките за густината на планетата, доколку се потврдат, покажуваат дека таа не е доволно густа за да се состои само од карпи. [17] До половина од нејзината маса може да биде вода. [164]
TRAPPIST-1g
[уреди | уреди извор]TRAPPIST-1h има полуглавна оска од 0,062 АЕ (9,300,000 километри); таа е најмалку масивната позната планета на системот [72] и орбитира околу својата ѕвезда на секои 18,9 земјини денови. [29] Веројатно е премногу оддалечена од својата ѕвезда-домаќин за да одржува течна вода и можеби е замрзната планета, [25] [94] или има атмосфера на метан/азот слична на онаа на Титан. [105] Може да биде домаќин на подземен океан. [94] Големи количества CO2, водород или метан, [17] или внатрешна топлина од радиоактивното распаѓање и плимното загревање, [61] би биле потребни за да се загрее TRAPPIST-1h до точка каде што би можела да постои течна вода. [17] TRAPPIST-1h би можела да задржи маси на вода еднакви на неколку земјини океани. [61]
TRAPPIST-1h
[уреди | уреди извор]TRAPPIST-1h има полуглавна оска од 0,062 АЕ (9,300,000 километри); таа е најмалку масивната позната планета на системот [72] и орбитира околу својата ѕвезда на секои 18,9 земјини денови. [29] Веројатно е премногу оддалечена од својата ѕвезда-домаќин за да одржува течна вода и можеби е замрзната планета, [25] [94] или има атмосфера на метан/азот слична на онаа на Титан. [105] Може да биде домаќин на подземен океан. [94] Големи количества CO2, водород или метан, [17] или внатрешна топлина од радиоактивното распаѓање и плимното загревање, [61] би биле потребни за да се загрее TRAPPIST-1h до точка каде што би можела да постои течна вода. [17] TRAPPIST-1h би можела да има задржани маси на вода еднакви на неколку земјини океани. [61]
Табела со податоци
[уреди | уреди извор]Планета | Маса (M🜨 | Орбитален период (денови) | Орбитално занесување[72] | Наклон[29] | Полупречник (R🜨) | Зрачен тек[29] | Температура [72] | Површинска гравитација (g)[29] | ПОРт [б 41] |
ПОРвп [б 42] | |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
b | 1.374 ±0.069 |
0.01154 ±0.0001 |
1.510826 ±0.000006 |
0.00622 ±0.00304 |
89.728 ±0.165° |
1.116 +0.014 −0.012 |
4.153 ±0.160 |
397.6±3.8K (124.5 ± 3.8 °C; 256.0 ± 6.8 °F)[б 43] |
1.102 ±0.052 |
— | — |
c | 1.308 ±0.056 |
0.01580 ±0.00013 |
2.421937 ±0.000018 |
0.00654 ±0.00188 |
89.778 ±0.118° |
1.097 +0.014 −0.012 |
2.214 ±0.085 |
339.7±3.3K (66.6 ± 3.3 °C; 151.8 ± 5.9 °F) |
1.086 ±0.043 |
5:8 | 5:8 |
d | 0.388 ±0.012 |
0.02227 ±0.00019 |
4.049219 ±0.000026 |
0.00837 ±0.00093 |
89.896 ±0.077° |
0.770 +0.011 −0.010 |
1.115 ±0.04 |
286.2±2.8K (13.1 ± 2.8 °C; 55.5 ± 5.0 °F) |
0.624 ±0.019 |
3:8 | 3:5 |
e | 0.692 ±0.022 |
0.02925 ±0.00025 |
6.101013 ±0.000035 |
0.00510 ±0.00058 |
89.793 ±0.048° |
0.920 +0.013 −0.012 |
0.646 ±0.025 |
249.7±2.4K (−23.5 ± 2.4 °C; −10.2 ± 4.3 °F) |
0.817 ±0.024 |
1:4 | 2:3 |
f | 1.039 ±0.031 |
0.03849 ±0.00033 |
9.207540 ±0.000032 |
0.01007 ±0.00068 |
89.740 ±0.019° |
1.045 +0.013 −0.012 |
0.373 ±0.014 |
217.7±2.1K (−55.5 ± 2.1 °C; −67.8 ± 3.8 °F) |
0.951 ±0.024 |
1:6 | 2:3 |
g | 1.321 ±0.038 |
0.04683 ±0.0004 |
12.352446 ±0.000054 |
0.00208 ±0.00058 |
89.742 ±0.012° |
1.129 +0.015 −0.013 |
0.252 ±0.010 |
197.3±1.9K (−75.8 ± 1.9 °C; −104.5 ± 3.4 °F) |
1.035 ±0.026 |
1:8 | 3:4 |
h | 0.326 ±0.020 |
0.06189 ±0.00053 |
18.772866 ±0.000214 |
0.00567 ±0.00121 |
89.805 ±0.013° |
0.775 +0.014 −0.014 |
0.144 ±0.006 |
171.7±1.7K (−101.5 ± 1.7 °C; −150.6 ± 3.1 °F) |
0.570 ±0.038 |
1:12 | 2:3 |
Потенцијални планетарни атмосфери
[уреди | уреди извор]
Според податоци од 2023 година, постоењето на атмосфера околу TRAPPIST-1b било отфрлено од набљудувањата на вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“, а нема докази за другите планети во системот,[б 44][153] но не е исклучено и постоење на атмосферите [152][б 45] и може да се открие во иднина.[168] Надворешните планети имаат поголема веројатност да имаат атмосфери отколку внатрешните планети.[17] Неколку испитувања симулирале како различните атмосферски сценарија би изгледале за набљудувачите и хемиските процеси кои ги поткрепуваат овие атмосферски состави.[169] Видливоста на вонсончева планета и нејзината скала на атмосферата со обратен квадрат на полупречникот на нејзината ѕвезда домаќин.[168]Откривање на поединечни компоненти на атмосферите - особено CO2, озон и вода[170] – исто така би било можно, иако за различни компоненти би биле потребни различни услови и различен број на премини.[17] Контаминација на атмосферските сигнали преку модели во ѕвездената фотосфера е дополнителна пречка за откривање.[171][172]
Постоењето на атмосфери околу планетите на TRAPPIST-1 зависи од рамнотежата помеѓу количината на првично присутна атмосфера, нејзината стапка на испарување и брзината со која таа е изградена од ударите на метеоритите [б 46], [17] дојдовни материјал од протопланетарен диск [б 47], [175] и испуштање гасови и вулканска активност. [176] Ударните настани може да бидат особено важни за надворешните планети бидејќи тие можат и да додаваат и отстрануваат испарливи материи; додавањето е веројатно доминантно кај најоддалечените планети каде брзините на ударот се побавни. [17] [75] Условите за формирање на планетите би им дале големи почетни количества испарливи материјали, [17] вклучувајќи океани над 100 пати поголеми од оние на Земјата. [177]
Доколку планетите се плимно заклучени на TRAPPIST-1, површините кои трајно се свртени подалеку од ѕвездата може да се изладат доволно за секоја атмосфера да замрзне на ноќната страна. [105] Оваа замрзната атмосфера може да се рециклира преку текови слични на глечер до дневната страна со помош на плима или геотермално загревање одоздола, или може да се раздвижи од удари. Овие процеси би можеле да овозможат опстојување на атмосферата. [105] Во атмосферата со јаглерод диоксид (CO2), мразот со јаглерод диоксид е погуст од водениот мраз, под кој има тенденција да биде закопан. Може да се формираат CO2 -водни соединенија наречени клатрати [б 48]. Дополнителни компликации се потенцијално бегство на повратна врска помеѓу топењето на мразот и испарувањето и ефектот на стаклена градина. [105]
Сметачкото моделирање и набљудувањата ги ограничуваат својствата на хипотетичките атмосфери околу планетите TRAPPIST-1: [17]
- Теоретските пресметки [17] и набљудувањата ја отфрлиле можноста планетите TRAPPIST-1 да имаат атмосфери богати со водород [164] [40] или со хелиум. [147] Егзосферите богати со водород [б 49] може да се детектираат [180] но не се со сигурност откриени, [40] освен можеби за TRAPPIST-1b и 1c од Бурие и неговите соработници (2017). [147] [181]
- Атмосферите во кои доминира вода, иако предлагаат некои проценки за густината, се неверојатни за планетите бидејќи се очекува тие да бидат нестабилни во условите околу TRAPPIST-1, особено во почетокот на животот на ѕвездата. [17] Спектралните својства на планетите покажуваат дека тие немаат атмосфера без облаци, богата со вода. [182]
- Атмосферите во кои доминира кислород може да се формираат кога зрачењето ја дели водата на водород и кислород, а водородот бега поради неговата полесна маса. Постоењето на таква атмосфера и нејзината маса зависи од почетната водена маса, од тоа дали кислородот се извлекува од атмосферата со бегство на водород и од состојбата на површината на планетата; делумно стопената површина може да задржи доволно количество кислород за да ја отстрани атмосферата. [17] [157]
- Атмосферите формирани од амонијак и/или метан во близина на TRAPPIST-1 би биле уништени од зрачењето на ѕвездата со доволна брзина за брзо отстранување на атмосферата. Стапката со која се произведуваат амонијак или метан, веројатно од организми, би требало да биде значително поголема од онаа на Земјата за да се одржи таква атмосфера. Можно е развојот на органски замаглувања од фотолизата на амонијак или метан може да ги заштити преостанатите молекули од деградација предизвикана од зрачење. [17] Дукро и неговите соработници (2020) ги толкуваат набљудувачките податоци и покажуваат дека атмосферата во која доминира метан е малку веројатна околу планетите TRAPPIST-1.[171]
- Атмосферите во кои доминира азот се особено нестабилни во однос на атмосферското бегство, особено на највнатрешните планети, иако присуството на CO2 може да го забави испарувањето. [17] Освен доколку планетите TRAPPIST-1 првично содржеле многу повеќе азот од Земјата, тие веројатно нема да задржале таква атмосфера. [17]
- Атмосферите во кои доминира CO2 полека бегаат бидејќи CO2 ефикасно зрачи со енергија и на тој начин не ја достигнува лесно брзината на бегство; на планета што синхроно се врти, сепак, CO2 може да замрзне на ноќната страна на телото, особено доколку нема други гасови во атмосферата. Распаѓањето на CO2 предизвикано од зрачење може да даде значителни количини на кислород, јаглерод моноксид (CO), [17] и озон. [169]
Теоретското моделирање од Крисансен-Тотон и Фортни (2022) сугерира дека внатрешните планети најверојатно имаат атмосфери богати со кислород и CO2. [151] Доколку планетите имаат атмосфера, количината на врнежи, неговата форма и местоположба би се определувале со присуството и положбата на планините и океаните и периодот на вртење. [158] Планетите во животопогодниот појас се очекува да имаат режим на атмосферско кружно движење што наликува на тропските подрачја на Земјата со главно униформни температури. [183] Дали стакленички гасови може да се акумулираат на надворешните планети TRAPPIST-1 во доволни количини за да ги загреат до точката на топење на водата е спорно; на синхроно вртежлива планета, CO2 може да замрзне и да таложи на ноќната страна, а амонијакот и метанот ќе бидат уништени од УВ зрачењето од TRAPPIST-1. [61] Замрзнувањето на јаглерод диоксид може да се случи само на најоддалечените планети, освен доколку не се исполнети посебни услови, а другите испарливи материи не се замрзнуваат. [17]
Стабилност
[уреди | уреди извор]
Емисијата на екстремно ултравиолетово (XUV) зрачење од ѕвезда има важно влијание врз стабилноста на атмосферата на нејзините планети, нивниот состав и населливоста на нивните површини. [17] Тоа може да предизвика моментално отстранување на атмосферите од планетите. [17] Атмосферското бегство предизвикано од XUV зрачење било забележано на гасните џинови. [184] М џуџињата испуштаат големи количини на XUV зрачење; [17] TRAPPIST-1 и Сонцето емитуваат приближно иста количина на XUV зрачење [б 50] и бидејќи планетите на TRAPPIST-1 се многу поблиску до ѕвездата од Сонцето, тие добиваат многу поинтензивно зрачење. [47] TRAPPIST-1 емитира зрачење многу подолго од Сонцето. [54] Процесот на атмосферско бегство е моделирано главно во контекст на атмосфери богати со водород и малку квантитативни истражувања се направени за оние од други состави како што се водата и CO2. [40]
TRAPPIST-1 има умерена до висока ѕвездена активност [б 51], [16] и ова може да биде уште една тешкотија за опстојувањето на атмосферите и водата на планетите: [24]
- Џуџињата од спектралната класа М имаат интензивни блесоци; [17] TRAPPIST-1 просечно изнесува околу 0,38 блесоци дневно [61] и четири до шест суперблесоци [б 52] годишно. [46] Ваквите блесоци би имале само мали влијанија врз атмосферските температури, но суштински би влијаеле на стабилноста и хемијата на атмосферите. [17] Според Самара, Пацуракос и Георгулис (2021), планетите TRAPPIST-1 веројатно нема да можат да задржат атмосфери против короналните масовни исфрлања. [189]
- Ѕвездениот ветер од TRAPPIST-1 може да има притисок 1.000 пати поголем од оној на Сонцето во орбитата на Земјата, што може да ја дестабилизира атмосферата на планетите на ѕвездата [25] до планетата f. Притисокот би го турнал ветрот длабоко во атмосферите, [25] олеснувајќи го губењето на водата и испарувањето на атмосферите. [17] [105] Бегството на ѕвездениот ветер во Сончевиот Систем е во голема мера независно од планетарните својства како што е масата, [190] скалирање наместо тоа со флуксот на масата на ѕвездениот ветер кој влијае на планетата. [157] Ѕвездениот ветер од TRAPPIST-1 може да ја отстрани атмосферата на неговите планети на временска скала од 100 милиони до 10 милијарди години. [190]
- Омското загревање [б 53] на атмосферата на TRAPPIST-1e, f и g изнесува 5-15 пати повеќе од загревањето од XUV зрачењето; доколку топлината ефективно се собира, може да ја дестабилизира атмосферата. [25]
Историјата на ѕвездата влијае и на атмосферата на нејзините планети. [17] Веднаш по нејзиното формирање, TRAPPIST-1 би била во состојба на пред главната низа, која можеби траела помеѓу стотици милиони [17] и две милијарди години. [171] Додека се наоѓала во оваа состојба, таа била значително посјајна отколку што е денес и интензивното зрачење на ѕвездата влијаело на атмосферата на околните планети, испарувајќи ги сите вообичаени испарливи материи како што се амонијак, CO2, сулфур диоксид и вода. [17] Така, сите планети на системот би биле загреани во стаклената градина [б 54] барем дел од нивното постоење. [17] Зрачењето XUV би било уште поголемо за време на фазата предглавната низа. [17]
Можен живот
[уреди | уреди извор]Можеби животот е возможен во системот TRAPPIST-1, а некои од планетите на ѕвездата се сметаат за ветувачки цели за нејзино откривање. [24] Врз основа на атмосферската стабилност, TRAPPIST-1e теоретски е планетата со најголема веројатност да има живот; веројатноста дека тоа го прави е значително помала од онаа на Земјата. Постојат низа фактори во игра: [193] [194]
- Поради повеќекратните заемни дејствија, се очекува планетите TRAPPIST-1 да имаат интензивни плими. [195] Доколку се присутни океани, [б 55] плимата и осеката би можеле: да доведат до алтернативни поплави и сушење на крајбрежните предели што предизвикуваат хемиски реакции кои придонесуваат за развој на животот; [195] го фаворизираат развојот на биолошките ритми како што е циклусот ден-ноќ кој инаку не би се развивал во синхроно вртежна планета; [195] се мешаат океаните, со што се снабдуваат и пренесуваат хранливите материи; [195] и стимулира периодични експанзии на морските организми слични на црвените плими на Земјата. [195]
- TRAPPIST-1 можеби нема да произведе доволно количество на зрачење за фотосинтеза за поддршка на биосфера слична на Земјата. [177] [197] [93] Мулан и Бајс (2018) теоретизирале дека зрачењето од блесокот може да го зголеми фотосинтетичкиот потенцијал на TRAPPIST-1, [198] но според Лингам и Лоеб (2019), потенцијалот сепак би бил мал. [199]
- Поради близината на планетите TRAPPIST-1, можно е микроорганизмите обвиткани со карпи искинати [б 56] од една планета можат да пристигнат на друга планета додека сè уште се остварливи во карпата, дозволувајќи животот да се шири меѓу планетите. [21]
- Премногу УВ зрачење од ѕвезда може да ја уништи површината на планетата [92] [118] но премалку може да не дозволи формирање на хемиски соединенија кои предизвикуваат живот. [181] [201] Несоодветното производство на хидроксилни радикали со ниска ѕвездена-УВ емисија може да дозволи гасовите како јаглерод моноксид кои се отровни за повисокиот живот да се акумулираат во атмосферите на планетите. [202] Можностите се движат од УВ флуксот од TRAPPIST-1 кој веројатно нема да биде многу поголем од оние на раната Земја – дури и во случај кога емисиите на УВ зрачење на TRAPPIST-1 се високи [118] – да бидат доволни за уништување на планетите доколку немаат заштитна атмосфера. [203] Од 2020 непознато е кој ефект би доминирал околу TRAPPIST-1, [171] иако набљудувањата со вселенскиот телескоп „Кеплер“ и телескопите „Еврископ“ покажуваат дека УВ флуксот може да биде недоволен за формирање на живот или негово уништување. [46]
- Надворешните планети во системот TRAPPIST-1 би можеле да бидат домаќини на подповршински океани слични на оние на Енкелад и Европа во Сончевиот Систем. [204] [94] Хемолитотрофијата, растот на организмите базирани на неоргански редуцирани соединенија, [65] би можела да го одржи животот во таквите океани. [113] Многу длабоките океани може да бидат непријателски на развојот на животот. [92]
- Некои планети од системот TRAPPIST-1 можеби имаат доволно вода за целосно да ги потопат нивните површини. [205] Доколку тоа е така, ова би имало важни ефекти врз можноста за развој на живот на планетите и на нивната клима, [205] бидејќи временските услови би се намалиле, изгладнувајќи ги океаните од хранливи материи како фосфор, како и потенцијално да доведе до акумулација на јаглерод диоксид во нивната атмосфера. [206]
Во 2017 година, потрагата по технопотписи кои би укажале на постоењето на мината или сегашната технологија во системот TRAPPIST-1, откриле само сигнали кои доаѓаат од Земјата. [207] За помалку од два милениуми, Земјата ќе премине пред Сонцето од гледна точка на TRAPPIST-1, што ќе го овозможи откривање на животот на Земјата од TRAPPIST-1. [208]
Прием и научно значење
[уреди | уреди извор]
Јавна реакција и културно влијание
[уреди | уреди извор]
Откривањето на планетите TRAPPIST-1 привлекло големо внимание во големите светски весници, социјалните медиуми, инттернет-телевизија имрежните местае. [209] [210] Од 2017 година, откривањето на TRAPPIST-1 довело до најголемиот еднодневен мрежен сообраќај до мрежното место на НАСА. [209] НАСА започнала јавна кампања на Твитер за пронаоѓање имиња на планетите, што наишло на одговори со различна сериозност, иако за имињата на планетите ќе одлучува Меѓународниот астрономски сојуз. [211] Динамиката на планетарниот систем TRAPPIST-1 е претставена како музика, како што се Trappist Transits на Тим Пајл, [212] во синглот Trappist-1 (A Space Anthem)(Вселенска химна) [213] и клавирското дело на Леа Ашер TRAPPIST-1. [214] Наводното откритие на SOS сигнал од TRAPPIST-1 била првоаприлска шега на истражувачите од високоенергетскиот стереоскопски систем во Намибија. [162] Во 2018 година, Алдо Спадон создал giclée (дигитално уметничко дело) наречено „Планетарен систем TRAPPIST-1 гледано од вселената“. [215] Мрежното место било посветено на системот TRAPPIST-1. [216]
Вонсончевите планети често се прикажани во научно-фантастичните дела; книгите, стриповите и видео игрите го прикажуваат системот TRAPPIST-1, од кои најраниот е Терминаторот, расказ на швајцарската авторка Лоренс Зунер објавена во академското списание кое го објавила откривањето на системот. [217] Била организирана најмалку една конференција за да се препознаат фантастичните дела со TRAPPIST-1. [218] Планетите се користени како основа на натпревари за научно образование [219] и училишни проекти. [220] [221] Постојат мрежни места кои нудат планети слични на TRAPPIST-1 како поставки за симулации за виртуелна реалност, [222] како што се „Exoplanet Travel Bureau“ [223] и „Exoplanets Excursion“ – и двете од НАСА. [224] Научната точност била точка на расправа за ваквите културни прикази на планетите TRAPPIST-1. [225]
Научно значење
[уреди | уреди извор]TRAPPIST-1 привлечкла бурен научен интерес. [226] Нејзините планети се најлесно проучуваните вонсончеви планети во животопогодниот појас на нивната ѕвезда поради нивната релативна блискост, малата големина на нивната ѕвезда домаќин и затоа што од перспектива на Земјата тие често минуваат пред својата ѕвезда домаќин. [17] Идните набљудувања со вселенски опсерватории и објекти на земја може да овозможат дополнителни увиди во нивните својства како што се густината, атмосферите и биопотписите. [б 57] TRAPPIST-1 планетите [228] [17] се сметаат за важна цел за набљудување за вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ [б 58] [226] и другите телескопи во изградба; [75] Вселенскиот телескоп „Џејмс Веб“ започнал со истражување на планетите TRAPPIST-1 во 2023 година. [153] Заедно со откривањето на Проксима Кентаур b, откривањето на планетите TRAPPIST-1 и фактот дека три од планетите се во животопогодниот појас, довело до зголемување на изучувањата за планетарната населливост. [193] Планетите се сметаат за прототипни за истражување на населливоста на џуџињата М. [86] Ѕвездата е предмет на детални проучувања [25] за нејзините различни аспекти [42] вклучувајќи ги и можните ефекти на вегетацијата на нејзините планети; можноста за откривање океани на нејзините планети со помош на ѕвездената светлина што се рефлектира од нивните површини; [231] можни напори за земјообликување на нејзините планети; [232] и тешкотии со кои би се соочиле сите жители на планетите при откривањето на законот за гравитација [233] и со меѓуѕвезденото патување. [234]
Улогата што ја одиграла финансирањето на ЕУ во откривањето на TRAPPIST-1 е наведена како пример за важноста на проектите на ЕУ, [22] и вклучувањето на мароканска опсерваторија како показател за улогата на арапскиот свет во науката. Оригиналните откривачи биле поврзани со универзитети кои ги опфаќаат Африка, Европа и Северна Америка, [235] и откривањето на TRAPPIST-1 се смета за пример за важноста на соработката помеѓу опсерваториите. [236] Тоа е исто така едно од главните астрономски откритија од чилеанските опсерватории. [237]
Истражување
[уреди | уреди извор]TRAPPIST-1 е премногу оддалечена од Земјата за да може луѓето да стигнат со денешната или очекуваната технологија. [238] Дизајнот на мисијата на вселенски летала со користење на денешни ракети и гравитациони помагала би требало да поминат стотици милениуми за да стигнат до TRAPPIST-1; дури и на теоретска меѓуѕвездена сонда која патува со брзина на светлината би и требале децении за да стигне до ѕвездата. На шпекулативниот предлог Breakthrough Starshot за испраќање мали, ласерски забрзани сонди без екипаж ќе бидат потребни околу два века за да се достигне TRAPPIST-1. [85]
Поврзано
[уреди | уреди извор]- HD 10180, ѕвезда со најмалку шест познати планети и уште три кандидати за вонсончеви планети
- HD 110067, ѕвезда со шест познати планети кои сите орбитираат во ритмичка резонанца
- LHS 1140, друга ѕвезда со планетарен систем погодна за атмосферски испитувања
- Список на потенцијално населиви вонсончеви планети
- LP 890-9, уште една студена ѕвезда со планетарен систем
- Табиева Ѕвезда, уште една ѕвезда со забележителни податоци за преминот
Белешки
[уреди | уреди извор]- ↑ A log(g) of 2.992 for the Earth indicates that TRAPPIST-1 has a surface gravity approximately 177 times stronger than Earth's.
- ↑ An internal name of the star used by the SPECULOOS project, as this planetary system was its first discovery.
- ↑ Црвеното џуџе е многу мала и студена ѕвезда. Тие се најчестиот тип на ѕвезди во Млечниот пат.[14]
- ↑ TRAPPIST претставува 60-см телескоп [10] наменет да биде прототип за проектот "Search for habitable Planets EClipsing ULtra-cOOl Stars" (SPECULOOS), кој има за цел да ги идентификува планетите околу блиски, ладни ѕвезди.[18][19] TRAPPIST се користи за пронаоѓање на вонсончеви планети и е повластен на ѕвезди постудени од 3,000 K (2,730 °C; 4,940 °F).[20]
- ↑ Кога планетата се движи пред својата ѕвезда, таа впива дел од зрачењето на ѕвездата, кое може да се набљудува преку телескопи.[26]
- ↑ Небесниот екватор е проекција на екваторот на небото.[30]
- ↑ Врз основа на мерењата на паралакса;[1] паралаксата е положбата на небесниот објект во однос на другите небесни објекти за дадена положба на Земјата. Може да се користи за да се заклучи оддалеченоста на објектот од Земјата.[33]
- ↑ Движењето на ѕвездата на небото, во однос на позадинските ѕвезди.[34]
- ↑ Црвените џуџиња ги вклучуваат спектралниот тип М и К.[35] Спектралните типови се користат за категоризација на ѕвездите според нивната температура.[36]
- ↑ Параметар за небесно тело како ѕвезда или планета кој ја претставува температурата на црно тело кои би израчило исто вкупно количество на електромагнетно зрачење.[41]
- ↑ Фотосфера е надворешната обвивка на ѕвезда од која тоа зрачи светлина.[43]
- ↑ Сончев циклус претставува 11-годишна промена во активноста на Сонцето (вклучувајќи ги промените во нивоата на сончевото зрачење и исфрлањето на сончевата материја) и за него поврзаните појави (промена на бројот на сончеви дамки и другите појави).[45]
- ↑ Вклучувајќи [[Лиман-алфа зрачење ]][49]
- ↑ Главната низа е најдолгата фаза од животниот век на ѕвездата, кога таа се спојува водород.[56]
- ↑ Факулите се светли точки на фотосферата.[58]
- ↑ Блесоците се веројатно магнетни феномени кои траат неколку минути или часови во кои делови од ѕвездата испуштаат повеќе зрачење од вообичаеното.[58] Во случајот со TRAPPIST-1, тие достигнуваат температури не повеќе од 9,000 K (8,730 °C; 15,740 °F).[60]
- ↑ За споредба, силен магнет кој се поставува на фрижидер има јачина од околу 100 гауси и Земјиното магнетно поле околу 0,5 гаус.[62]
- ↑ Хромосферата е надворешен слој на ѕвезда.[58]
- ↑ Короналните масовни исфрлања претставуваат ерупција на коронален материјал во надворешноста на ѕвездата.[58][64]
- ↑ Вонсончевите планети се именувани по редослед на откривање како „b“, „c“ и така натаму; ако се откријат повеќе планети одеднаш, тие се именувани по редослед според зголемувањето на орбиталниот период.[69] Терминот „TRAPPIST-1a“ се употребува за да се идентификува самата ѕвезда.[70]
- ↑ Една астрономска единица (АЕ) е средното растојание помеѓу Земјата и Сонцето.[74]
- ↑ За споредба, орбитата на Земјата околу Сонцето е наклонета за околу 1,578 степени.[79]
- ↑ Орбитите на внатрешните две планети може да бидат кружни; другите би можеле да имаат мала ексцентричност.[81]
- ↑ Тоа е елемент или соединение со ниска точка на вриење, како што се амонијак, јаглерод диоксид, метан, азот, сулфур диоксид или вода.[88]
- ↑ Составот на обвивката на земјовидните планети е типично приближен како магнезиум силикат.[90]
- ↑ Лапласовата резонанца е орбитална резонанца која се состои од три тела, слични на Галилеевите месечини Европа, Ганимед и Ија околу Јупитер.[97]
- ↑ Каде што планетата, наместо да биде симетрична сфера, има различен полупречник за секоја од трите главни оски.[100]
- ↑ Ова предизвикува една половина од планетата постојано да биде свртена кон ѕвездата во постојан ден, а другата половина постојано да биде свртена настрана од ѕвездата во постојана ноќ..[103]
- ↑ Дегасирањето е ослободување на гасови, кои можат да завршат со формирање на атмосфера, од обвивката или од магмата.[107]
- ↑ Криовулканизмот се јавува кога пареа или течна вода или водени течности еруптираат на површината на планетата вообичаено премногу студена за да биде домаќин на течна вода.[111]
- ↑ Хидротоплинските отвори се топли извори кои се појавуваат под вода и се претпоставува дека се места каде што би можел да потекнува животот.[112]
- ↑ Односно, внатрешните планети никогаш не би можеле да го покријат целиот диск на TRAPPIST-1 од гледна точка на овие планети.[117]
- ↑ Животопогодниот појас е подрачје околу ѕвезда каде температурите не се ниту премногу жешки, ниту премногу студени за постоење на течна вода; тоа е исто така наречено зона „Златокосата и трите мечки".[26][122]
- ↑ Рошовата граница е растојанието во кое некое небесно тело е стабилно благодарение само на сопствената гравитација и ќе се распадне во присуство на второ небесно тело со плимна сила поголема од гравитациската сила која го држи стабилно второто тело.[132]
- ↑ Хиловиот полупречник или сфера е максималното растојание на кое гравитацијата на планетата може да држи месечина без гравитацијата на ѕвездата да ја откине Месечината.[133]
- ↑ Нестабилноста на проток е процес каде што заемното дејство помеѓу гасот и цврстите честички предизвикува цврстите честички да се здружат во нишки. Овие нишки можат да доведат до тела претходници на планетите.[141]
- ↑ Според критериумите на Меѓународниот астрономски сојуз, телото треба да го исчисти соседството за да се квалификува како планета во Сончевиот Систем.[149]
- ↑ Врз основа на емисиите на зрачење Лиман-алфа, TRAPPIST-1b може да губи водород со брзина од 46.000.000 g/s.[154]
- ↑ Облаците од дневната страна што ја рефлектираат ѕвездената светлина може да ја оладат TRAPPIST-1d до температури што овозможуваат присуство на течна вода.[160]
- ↑ Вонсончевата планета Проксима Кентаур b се наоѓа во животопогодниот појас на најблиската ѕвезда до Сончевиот Систем.[161]
- ↑ Приближна орбитална резонанца со TRAPPIST-1b
- ↑ Приближна орбитална резонанца со внатрешна планета
- ↑ Measured surface temperature of 503 K (230 °C; 446 °F).[166]
- ↑ Бурие и соработниците (2017) ги толкувале податоците за собирање на УВ-зраци од Вселенскиот телескоп „Хабл“ и заклучиле дека надворешните планети TRAPPIST-1 сè уште немаат атмосфера.[13]
- ↑ Компјутерското моделирање покажува дека непостоењето на атмосфера околу TRAPPIST-1 b и c не значи недостаток на истата околу другите планети.[167]
- ↑ Ударните настани исто така можат да ја отстранат атмосферата, но високата стапка на таква „ударна ерозија“ подразбира маса метеорити што не е компатибилна со својствата на системот TRAPPIST-1 .[173]
- ↑ Протопланетарен диск е диск од материја што опкружува ѕвезда. Се смета дека во такви дискови се формираат планети.[174]
- ↑ Клатратот е хемиско соединение каде што едно соединение (или хемиски елемент) на пр. јаглерод диоксид (или ксенон), е заробен во склоп на молекули од друго соединение.[178]
- ↑ Егзосферата е област на атмосфера каде што густината е толку мала што атомите или молекулите повеќе не се судираат. Се формира со атмосферско бегство и присуството на егзосфера богата со водород подразбира присуство на вода.[179]
- ↑ Различни извори проценуваат дека TRAPPIST-1 емитира исто колку и Сонцето на сончев минимум,[13] иста количина [185] или повеќе од Сонцето.[186]
- ↑ Ѕвездената активност е појава на промени во сјајноста, главно во појасите на Х-зраците, предизвикани од магнетното поле на ѕвездата.[187]
- ↑ Запаливо со енергија од над 1×1034 ergs (1.0×1027 J).[188]
- ↑ Омското загревање се случува кога електричните струи возбудени од ѕвездениот ветер течат низ делови од атмосферата, загревајќи ја.[191]
- ↑ Во ефектот на бегање во стаклена градина, целата вода на планетата е во форма на пареа.[192]
- ↑ Планетите кои не се океански носители, исто така, може да бидат предмет на плимно загревање што резултира со структурна деформација.[196]
- ↑ На пример, ударите на метеоритите би можеле да ги отцепат карпите од планетите со доволна брзина за да ја избегнат неговата гравитација.[200]
- ↑ Биопотписите се својства на планета што може да се детектираат од далеку и кои сугерираат постоење на живот, како што се атмосферските гасови кои се произведуваат со биолошки процеси.[227]
- ↑ Од 2017 година, тие биле меѓу најмалите планети познати каде што телескопот ќе може да открие атмосфери.[229]Можно е телескопот да нема време со сигурност да открие одредени биопотписи како што се метанот и озонот.[230]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Gaia EDR3 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Costa и др. 2006, стр. 1240.
- ↑ Costa и др. 2006, стр. 1234.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Cutri и др. 2003, стр. II/246.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Agol и др. 2021, стр. 1.
- ↑ Vida и др. 2017, стр. 7.
- ↑ Barnes и др. 2014, стр. 3094–3113.
- ↑ Burgasser & Mamajek 2017, стр. 7.
- ↑ Martínez-Rodríguez и др. 2019, стр. 3.
- ↑ 10,0 10,1 Turbet и др. 2020, стр. 2.
- ↑ Meadows & Schmidt 2020, стр. 727.
- ↑ Delrez и др. 2022, стр. 2.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Harbach и др. 2021, стр. 3.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Red Dwarf.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Gizis и др. 2000.
- ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 Gillon и др. 2016.
- ↑ 17,00 17,01 17,02 17,03 17,04 17,05 17,06 17,07 17,08 17,09 17,10 17,11 17,12 17,13 17,14 17,15 17,16 17,17 17,18 17,19 17,20 17,21 17,22 17,23 17,24 17,25 17,26 17,27 17,28 17,29 17,30 17,31 17,32 17,33 17,34 17,35 17,36 17,37 17,38 17,39 17,40 17,41 17,42 17,43 17,44 17,45 17,46 17,47 17,48 17,49 17,50 17,51 17,52 17,53 17,54 Turbet и др. 2020.
- ↑ Barstow & Irwin 2016, стр. 95.
- ↑ Gillon и др. 2013, стр. 1.
- ↑ Shields, Ballard & Johnson 2016, стр. 7.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Goldsmith 2018.
- ↑ 22,0 22,1 22,2 Rinaldi & Núñez Ferrer 2017.
- ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 Angosto, Zaragoza & Melón 2017.
- ↑ 24,0 24,1 24,2 Marov & Shevchenko 2020.
- ↑ 25,00 25,01 25,02 25,03 25,04 25,05 25,06 25,07 25,08 25,09 25,10 25,11 25,12 25,13 25,14 25,15 25,16 25,17 Linsky 2019.
- ↑ 26,0 26,1 Cisewski 2017, стр. 23.
- ↑ Gillon и др. 2017.
- ↑ 28,0 28,1 Ducrot 2021.
- ↑ 29,00 29,01 29,02 29,03 29,04 29,05 29,06 29,07 29,08 29,09 29,10 29,11 29,12 29,13 Agol и др. 2021.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Celestial Equator.
- ↑ 31,0 31,1 Barstow & Irwin 2016.
- ↑ 32,0 32,1 32,2 Howell и др. 2016.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Parallax.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Proper Motion.
- ↑ The SAO Encyclopedia of Astronomy 2022, Red Dwarf.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Spectral Type.
- ↑ Cloutier & Triaud 2016.
- ↑ 38,0 38,1 38,2 Lienhard и др. 2020.
- ↑ 39,0 39,1 Fischer & Saur 2019.
- ↑ 40,0 40,1 40,2 40,3 40,4 40,5 40,6 Gillon и др. 2020.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Effective Temperature.
- ↑ 42,0 42,1 Delrez и др. 2022.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Photosphere.
- ↑ Miles-Páez и др. 2019.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Variability (Stellar).
- ↑ 46,0 46,1 46,2 Glazier и др. 2020.
- ↑ 47,0 47,1 Fabbian и др. 2017.
- ↑ 48,0 48,1 48,2 48,3 48,4 48,5 Wilson и др. 2021.
- ↑ Pineda & Hallinan 2018, стр. 2.
- ↑ Pineda & Hallinan 2018.
- ↑ Roettenbacher & Kane 2017.
- ↑ Günther и др. 2022.
- ↑ Burgasser & Mamajek 2017.
- ↑ 54,0 54,1 54,2 Acton и др. 2017.
- ↑ 55,0 55,1 Snellen 2017.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Main Sequence.
- ↑ 57,0 57,1 Morris и др. 2018.
- ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 Gargaud и др. 2011, Sun (and Young Sun).
- ↑ 59,0 59,1 Morris и др. 2018.
- ↑ Howard и др. 2023, стр. 17.
- ↑ 61,00 61,01 61,02 61,03 61,04 61,05 61,06 61,07 61,08 61,09 61,10 61,11 61,12 61,13 61,14 Airapetian и др. 2020.
- ↑ MagLab 2022.
- ↑ Kochukhov 2021.
- ↑ Mullan & Paudel 2019, стр. 2.
- ↑ 65,0 65,1 65,2 Gargaud и др. 2011.
- ↑ Mullan & Paudel 2019.
- ↑ 67,0 67,1 Sakaue & Shibata 2021.
- ↑ Gonzales и др. 2019.
- ↑ Schneider и др. 2011, стр. 8.
- ↑ Harbach и др. 2021, стр. 2.
- ↑ 71,0 71,1 Veras & Breedt 2017.
- ↑ 72,00 72,01 72,02 72,03 72,04 72,05 72,06 72,07 72,08 72,09 72,10 72,11 72,12 72,13 Grimm и др. 2018.
- ↑ Delrez и др. 2018.
- ↑ Fraire и др. 2019, стр. 1657.
- ↑ 75,0 75,1 75,2 75,3 Kral и др. 2018.
- ↑ Childs, Martin & Livio 2022.
- ↑ Martin & Livio 2022.
- ↑ 78,0 78,1 Marino и др. 2020.
- ↑ Handbook of Scientific Tables 2022, стр. 2.
- ↑ 80,0 80,1 Heising и др. 2021.
- ↑ Brasser и др. 2022, стр. 2373.
- ↑ Demory и др. 2020.
- ↑ 83,0 83,1 Maltagliati 2017.
- ↑ Kane и др. 2021.
- ↑ 85,0 85,1 85,2 Srinivas 2017.
- ↑ 86,0 86,1 Madhusudhan 2020.
- ↑ McDonough & Yoshizaki 2021.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Volatile.
- ↑ Schlichting & Young 2022.
- ↑ Hakim и др. 2018, стр. 3.
- ↑ Hakim и др. 2018.
- ↑ 92,0 92,1 92,2 Barth и др. 2021.
- ↑ 93,0 93,1 93,2 Lingam & Loeb 2021.
- ↑ 94,00 94,01 94,02 94,03 94,04 94,05 94,06 94,07 94,08 94,09 94,10 94,11 Quick и др. 2023.
- ↑ Van Hoolst, Noack & Rivoldini 2019.
- ↑ Aschwanden и др. 2018.
- ↑ Madhusudhan 2020, p. 11-2.
- ↑ Meadows & Schmidt 2020.
- ↑ Vinson, Tamayo & Hansen 2019.
- ↑ Elshaboury и др. 2016, стр. 5.
- ↑ Zanazzi & Lai 2017.
- ↑ Turbet и др. 2020, стр. 12–13.
- ↑ Goldsmith 2018, стр. 123.
- ↑ Wolf 2017.
- ↑ 105,0 105,1 105,2 105,3 105,4 105,5 105,6 105,7 105,8 Turbet и др. 2018.
- ↑ 106,0 106,1 Barr, Dobos & Kiss 2018.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Degassing.
- ↑ 108,0 108,1 108,2 Kislyakova и др. 2017.
- ↑ Luger и др. 2017.
- ↑ 110,0 110,1 Quick и др. 2020.
- ↑ Quick и др. 2023, стр. 2.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Hot Vent Microbiology.
- ↑ 113,0 113,1 Kendall & Byrne 2020.
- ↑ Zanazzi & Triaud 2019.
- ↑ Radnóti 2021.
- ↑ Veras & Breedt 2017, стр. 2677.
- ↑ 118,0 118,1 118,2 118,3 118,4 118,5 O'Malley-James & Kaltenegger 2017.
- ↑ 119,0 119,1 119,2 Bourrier и др. 2017.
- ↑ Shields & Carns 2018.
- ↑ Eager и др. 2020.
- ↑ Airapetian и др. 2020, стр. 159.
- ↑ Awiphan 2018.
- ↑ 124,0 124,1 Alberti и др. 2017.
- ↑ Checlair, Menou & Abbot 2017.
- ↑ Rushby и др. 2020.
- ↑ 127,0 127,1 Carone и др. 2018.
- ↑ Yang & Ji 2018.
- ↑ O'Malley-James & Kaltenegger 2019.
- ↑ 130,0 130,1 130,2 Bolmont и др. 2017.
- ↑ 131,0 131,1 Kane 2017.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Roche Limit.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Hill Radius/Sphere.
- ↑ 134,0 134,1 Martínez-Rodríguez и др. 2019.
- ↑ Allen, Becker & Fuse 2018.
- ↑ 136,0 136,1 Farrish и др. 2019.
- ↑ Fraschetti и др. 2019.
- ↑ Grayver и др. 2022.
- ↑ Chao и др. 2021.
- ↑ 140,0 140,1 Childs и др. 2023.
- ↑ Ormel, Liu & Schoonenberg 2017, стр. 3.
- ↑ 142,0 142,1 Liu & Ji 2020.
- ↑ Ogihara и др. 2022.
- ↑ Brasser и др. 2022.
- ↑ Bean, Raymond & Owen 2021.
- ↑ Flock и др. 2019.
- ↑ 147,0 147,1 147,2 Gressier и др. 2022.
- ↑ 148,0 148,1 148,2 148,3 Raymond и др. 2021.
- ↑ Raymond и др. 2021, стр. 4.
- ↑ Gabriel & Horn 2021.
- ↑ 151,0 151,1 Krissansen-Totton & Fortney 2022.
- ↑ 152,0 152,1 152,2 152,3 Lim и др. 2023.
- ↑ 153,0 153,1 153,2 Ih и др. 2023.
- ↑ Grenfell и др. 2020, стр. 11.
- ↑ 155,0 155,1 155,2 Grenfell и др. 2020.
- ↑ Lincowski и др. 2023.
- ↑ 157,0 157,1 157,2 Teixeira и др. 2023.
- ↑ 158,0 158,1 158,2 158,3 Stevenson 2019.
- ↑ Pierrehumbert & Hammond 2019.
- ↑ Turbet и др. 2018, стр. 17.
- ↑ Meadows и др. 2018, стр. 133.
- ↑ 162,0 162,1 Janjic 2017.
- ↑ Meadows и др. 2018.
- ↑ 164,0 164,1 Kane и др. 2021.
- ↑ Delrez и др. 2018, стр. 3577–3597.
- ↑ Greene и др. 2023.
- ↑ Teixeira и др. 2023, стр. 8,9.
- ↑ 168,0 168,1 Fortney 2018.
- ↑ 169,0 169,1 Wunderlich и др. 2020.
- ↑ Zhang и др. 2018, стр. 1.
- ↑ 171,0 171,1 171,2 171,3 Ducrot и др. 2020.
- ↑ Howard и др. 2023.
- ↑ Teixeira и др. 2023, стр. 10.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Protoplanetary Disk.
- ↑ Kral, Davoult & Charnay 2020.
- ↑ Hori & Ogihara 2020.
- ↑ 177,0 177,1 Lingam & Loeb 2019a.
- ↑ Turbet и др. 2018, стр. 14.
- ↑ dos Santos и др. 2019, стр. 1.
- ↑ dos Santos и др. 2019.
- ↑ 181,0 181,1 Harbach и др. 2021.
- ↑ Edwards и др. 2020.
- ↑ Zhang 2020.
- ↑ Wheatley и др. 2017.
- ↑ Ducrot и др. 2020, стр. 2.
- ↑ Turbet и др. 2020, стр. 7–8.
- ↑ Gargaud и др. 2011, Activity (Magnetic).
- ↑ Glazier и др. 2020, стр. 1.
- ↑ Samara, Patsourakos & Georgoulis 2021.
- ↑ 190,0 190,1 Dong и др. 2018.
- ↑ Cohen и др. 2018, стр. 1.
- ↑ Turbet и др. 2020, стр. 5.
- ↑ 193,0 193,1 Lingam & Loeb 2018a.
- ↑ Pidhorodetska и др. 2020.
- ↑ 195,0 195,1 195,2 195,3 195,4 Lingam & Loeb 2018b.
- ↑ Barr, Dobos & Kiss 2018, стр. 6.
- ↑ Covone и др. 2021.
- ↑ Mullan & Bais 2018.
- ↑ Lingam & Loeb 2019b.
- ↑ Goldsmith 2018, стр. 124.
- ↑ Ranjan, Wordsworth & Sasselov 2017.
- ↑ Schwieterman и др. 2019.
- ↑ Valio и др. 2018.
- ↑ Lingam & Loeb 2019c.
- ↑ 205,0 205,1 Guimond, Rudge & Shorttle 2022.
- ↑ Glaser и др. 2020.
- ↑ Pinchuk и др. 2019.
- ↑ Kaltenegger & Faherty 2021.
- ↑ 209,0 209,1 Short & Stapelfeldt 2017.
- ↑ Díaz 2017.
- ↑ Physics World 2017.
- ↑ Riber 2018.
- ↑ Howell 2020.
- ↑ McKay 2021.
- ↑ Kanas 2019.
- ↑ Gibb 2022.
- ↑ Gillon 2020a.
- ↑ Gillon 2020b.
- ↑ Sein и др. 2021.
- ↑ Hughes 2022.
- ↑ Lane и др. 2022.
- ↑ Paladini 2019.
- ↑ Exoplanet Travel Bureau 2021.
- ↑ AAS 2020.
- ↑ Fidrick и др. 2020.
- ↑ 226,0 226,1 Deming & Knutson 2020.
- ↑ Grenfell 2017, стр. 2.
- ↑ Madhusudhan 2019.
- ↑ Morley и др. 2017, стр. 1.
- ↑ Chiao 2019, стр. 880.
- ↑ Kopparla и др. 2018.
- ↑ Sleator & Smith 2017.
- ↑ Wang 2022.
- ↑ Lingam & Loeb 2018c.
- ↑ Determann 2019.
- ↑ Gutiérrez и др. 2019.
- ↑ Guridi, Pertuze & Pfotenhauer 2020.
- ↑ Euroschool 2018.
Извори
[уреди | уреди извор]- „Special Session 001“ (PDF). Abstracts of the 235th AAS Meeting. Honolulu, Hawaii: American Astronomical Society. January 2020.
- Acton, C.; Slavney, S.; Arvidson, R. E.; Gaddis, L. R.; Gordon, M.; Lavoie, S. (2017). „The planetary data system“ (PDF). Lunar Planet. Inf. Bull. 150: 2–11.
- Agol, Eric; Dorn, Caroline; Grimm, Simon L.; Turbet, Martin; Ducrot, Elsa; Delrez, Laetitia; Gillon, Michaël; Demory, Brice-Olivier; Burdanov, Artem; Barkaoui, Khalid; Benkhaldoun, Zouhair; Bolmont, Emeline; Burgasser, Adam; Carey, Sean; de Wit, Julien; Fabrycky, Daniel; Foreman-Mackey, Daniel; Haldemann, Jonas; Hernandez, David M.; Ingalls, James; Jehin, Emmanuel; Langford, Zachary; Leconte, Jérémy; Lederer, Susan M.; Luger, Rodrigo; Malhotra, Renu; Meadows, Victoria S.; Morris, Brett M.; Pozuelos, Francisco J.; Queloz, Didier; Raymond, Sean N.; Selsis, Franck; Sestovic, Marko; Triaud, Amaury H. M. J.; Van Grootel, Valérie (1 February 2021). „Refining the Transit-timing and Photometric Analysis of TRAPPIST-1: Masses, Radii, Densities, Dynamics, and Ephemerides“. The Planetary Science Journal (англиски). 2 (1): 1. arXiv:2010.01074. Bibcode:2021PSJ.....2....1A. doi:10.3847/psj/abd022. ISSN 2632-3338. S2CID 222125312.
- Airapetian, V. S.; Barnes, R.; Cohen, O.; Collinson, G. A.; Danchi, W. C.; Dong, C. F.; Del Genio, A. D.; France, K.; Garcia-Sage, K.; Glocer, A.; Gopalswamy, N.; Grenfell, J. L.; Gronoff, G.; Güdel, M.; Herbst, K.; Henning, W. G.; Jackman, C. H.; Jin, M.; Johnstone, C. P.; Kaltenegger, L.; Kay, C. D.; Kobayashi, K.; Kuang, W.; Li, G.; Lynch, B. J.; Lüftinger, T.; Luhmann, J. G.; Maehara, H.; Mlynczak, M. G.; Notsu, Y.; Osten, R. A.; Ramirez, R. M.; Rugheimer, S.; Scheucher, M.; Schlieder, J. E.; Shibata, K.; Sousa-Silva, C.; Stamenković, V.; Strangeway, R. J.; Usmanov, A. V.; Vergados, P.; Verkhoglyadova, O. P.; Vidotto, A. A.; Voytek, M.; Way, M. J.; Zank, G. P.; Yamashiki, Y. (April 2020). „Impact of space weather on climate and habitability of terrestrial-type exoplanets“. International Journal of Astrobiology. 19 (2): 136–194. arXiv:1905.05093. Bibcode:2020IJAsB..19..136A. doi:10.1017/S1473550419000132. ISSN 1475-3006. S2CID 152282234.
- Alberti, Tommaso; Carbone, Vincenzo; Lepreti, Fabio; Vecchio, Antonio (18 July 2017). „Comparative Climates of the Trappist-1 Planetary System: Results from a Simple Climate-vegetation Model“. The Astrophysical Journal (англиски). 844 (1): 19. arXiv:1706.06005. Bibcode:2017ApJ...844...19A. doi:10.3847/1538-4357/aa78a2. S2CID 118972556.
- Allen, John; Becker, Christopher; Fuse, Christopher (1 January 2018). Stability of Moons in the Trappist-1 System. American Astronomical Society, AAS Meeting #231. American Astronomical Society Meeting Abstracts #231. 231. National Harbor, Maryland. стр. 148.21. Bibcode:2018AAS...23114821A.
- Angosto, María Cascales; Zaragoza, Federico Mayor; Melón, José Miguel Ortiz (2017). Premios Nobel 2016 [Nobel Prizes 2016] (PDF) (Report) (шпански). Centro de Estudios Ramón Areces.
- Aschwanden, Markus J.; Scholkmann, Felix; Béthune, William; Schmutz, Werner; Abramenko, Valentina; Cheung, Mark C. M.; Müller, Daniel; Benz, Arnold; Chernov, Guennadi; Kritsuk, Alexei G.; Scargle, Jeffrey D.; Melatos, Andrew; Wagoner, Robert V.; Trimble, Virginia; Green, William H. (March 2018). „Order out of Randomness: Self-Organization Processes in Astrophysics“. Space Science Reviews. 214 (2): 55. arXiv:1708.03394. Bibcode:2018SSRv..214...55A. doi:10.1007/s11214-018-0489-2. ISSN 1572-9672. S2CID 119064521.
- Awiphan, Supachai (2018). Exomoons to Galactic Structure. Springer Theses (англиски). doi:10.1007/978-3-319-90957-8. ISBN 978-3-319-90956-1.
- Barnes, J. R.; Jenkins, J. S.; Jones, H. R. A.; Jeffers, S. V.; Rojo, P.; Arriagada, P.; Jordán, A.; Minniti, D.; Tuomi, M.; Pinfield, D.; Anglada-Escudé, G. (11 April 2014). „Precision radial velocities of 15 M5–M9 dwarfs“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 439 (3): 3094–3113. arXiv:1401.5350. Bibcode:2014MNRAS.439.3094B. doi:10.1093/mnras/stu172. S2CID 16005221.
- Barr, Amy C.; Dobos, Vera; Kiss, László L. (1 May 2018). „Interior structures and tidal heating in the TRAPPIST-1 planets“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 613: A37. arXiv:1712.05641. Bibcode:2018A&A...613A..37B. doi:10.1051/0004-6361/201731992. ISSN 0004-6361. S2CID 119516532.
- Barstow, J. K.; Irwin, P. G. J. (1 September 2016). „Habitable worlds with JWST: transit spectroscopy of the TRAPPIST-1 system?“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 461 (1): L92–L96. arXiv:1605.07352. Bibcode:2016MNRAS.461L..92B. doi:10.1093/mnrasl/slw109. ISSN 1745-3933. S2CID 17058804.
- Barth, Patrick; Carone, Ludmila; Barnes, Rory; Noack, Lena; Mollière, Paul; Henning, Thomas (1 November 2021). „Magma Ocean Evolution of the TRAPPIST-1 Planets“. Astrobiology. 21 (11): 1325–1349. arXiv:2008.09599. Bibcode:2021AsBio..21.1325B. doi:10.1089/ast.2020.2277. ISSN 1531-1074. PMID 34314604 Проверете ја вредноста
|pmid=
(help). S2CID 221246323. - Bean, Jacob L.; Raymond, Sean N.; Owen, James E. (2021). „The Nature and Origins of Sub-Neptune Size Planets“. Journal of Geophysical Research: Planets (англиски). 126 (1): e2020JE006639. arXiv:2010.11867. Bibcode:2021JGRE..12606639B. doi:10.1029/2020JE006639. ISSN 2169-9100. PMC 7900964 Проверете ја вредноста
|pmc=
(help). PMID 33680689 Проверете ја вредноста|pmid=
(help). - Bolmont, E.; Selsis, F.; Owen, J. E.; Ribas, I.; Raymond, S. N.; Leconte, J.; Gillon, M. (21 January 2017). „Water loss from terrestrial planets orbiting ultracool dwarfs: implications for the planets of TRAPPIST-1“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 464 (3): 3728–3741. arXiv:1605.00616. Bibcode:2017MNRAS.464.3728B. doi:10.1093/mnras/stw2578. ISSN 1365-2966. S2CID 53687987.
- Bourrier, V.; de Wit, J.; Bolmont, E.; Stamenković, V.; Wheatley, P. J.; Burgasser, A. J.; Delrez, L.; Demory, B.-O.; Ehrenreich, D.; Gillon, M.; Jehin, E.; Leconte, J.; Lederer, S. M.; Lewis, N.; Triaud, A. H. M. J.; Van Grootel, V. (31 August 2017). „Temporal Evolution of the High-energy Irradiation and Water Content of TRAPPIST-1 Exoplanets“. The Astronomical Journal (англиски). 154 (3): 121. arXiv:1708.09484. Bibcode:2017AJ....154..121B. doi:10.3847/1538-3881/aa859c. hdl:1721.1/112267. S2CID 44398519.
- Brasser, R.; Pichierri, G.; Dobos, V.; Barr, A. C. (29 July 2022). „Long-term tidal evolution of the TRAPPIST-1 system“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 515 (2): 2373–2385. arXiv:2207.05336. doi:10.1093/mnras/stac1907. ISSN 1365-2966.
- Burgasser, Adam J.; Mamajek, Eric E. (17 August 2017). „On the Age of the TRAPPIST-1 System“. The Astrophysical Journal (англиски). 845 (2): 110. arXiv:1706.02018. Bibcode:2017ApJ...845..110B. doi:10.3847/1538-4357/aa7fea. S2CID 119464994.
- Carone, L.; Keppens, R.; Decin, L.; Henning, Th. (1 February 2018). „Stratosphere circulation on tidally locked ExoEarths“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 473 (4): 4672–4685. arXiv:1711.11446. Bibcode:2018MNRAS.473.4672C. doi:10.1093/mnras/stx2732. ISSN 1365-2966. S2CID 119049536.
- Chao, Keng-Hsien; deGraffenried, Rebecca; Lach, Mackenzie; Nelson, William; Truax, Kelly; Gaidos, Eric (1 May 2021). „Lava worlds: From early earth to exoplanets“. Geochemistry (англиски). 81 (2): 125735. arXiv:2012.07337. Bibcode:2021ChEG...81l5735C. doi:10.1016/j.chemer.2020.125735. ISSN 0009-2819. S2CID 229153893.
- Checlair, Jade; Menou, Kristen; Abbot, Dorian S. (18 August 2017). „No Snowball on Habitable Tidally Locked Planets“. The Astrophysical Journal. 845 (2): 132. arXiv:1705.08904. Bibcode:2017ApJ...845..132C. doi:10.3847/1538-4357/aa80e1. S2CID 13719958.
- Chiao, May (October 2019). „An infrared selfie“. Nature Astronomy (англиски). 3 (10): 880. Bibcode:2019NatAs...3..880C. doi:10.1038/s41550-019-0919-4. ISSN 2397-3366. S2CID 204718432.
- Childs, Anna C.; Martin, Rebecca G.; Livio, Mario (1 October 2022). „Life on Exoplanets in the Habitable Zone of M Dwarfs?“. The Astrophysical Journal Letters. 937 (2): L41. arXiv:2209.02860. Bibcode:2022ApJ...937L..41C. doi:10.3847/2041-8213/ac9052. S2CID 252110686 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Childs, Anna C.; Shakespeare, Cody; Rice, David R.; Yang, Chao-Chin; Steffen, Jason H. (24 July 2023). „Composition constraints of the TRAPPIST-1 planets from their formation“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (англиски). 524 (3): 3749–3768. arXiv:2307.04989. doi:10.1093/mnras/stad2110.
- Cisewski, Jessi (2017). „In search of Earth analogues“. Significance (англиски). 14 (2): 22–25. doi:10.1111/j.1740-9713.2017.01017.x. ISSN 1740-9713. S2CID 157345539.
- Cloutier, Ryan; Triaud, Amaury H. M. J. (11 November 2016). „Prospects for detecting the Rossiter–McLaughlin effect of Earth-like planets: the test case of TRAPPIST-1b and c“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (англиски). 462 (4): 4018–4027. arXiv:1608.01334. Bibcode:2016MNRAS.462.4018C. doi:10.1093/mnras/stw1953. ISSN 0035-8711. S2CID 16147394.
- Cohen, Ofer; Glocer, Alex; Garraffo, Cecilia; Drake, Jeremy J.; Bell, Jared M. (23 March 2018). „Energy Dissipation in the Upper Atmospheres of TRAPPIST-1 Planets“. The Astrophysical Journal (англиски). 856 (1): L11. arXiv:1803.05089. Bibcode:2018ApJ...856L..11C. doi:10.3847/2041-8213/aab5b5. PMC 7493050. PMID 32944211.
- Costa, E.; Méndez, R. A.; Jao, W.-C.; Henry, T. J.; Subasavage, J. P.; Ianna, P. A. (4 August 2006). „The Solar Neighborhood. XVI. Parallaxes from CTIOPI: Final Results from the 1.5 m Telescope Program“. The Astronomical Journal. 132 (3): 1234. Bibcode:2006AJ....132.1234C. CiteSeerX 10.1.1.622.2310. doi:10.1086/505706. S2CID 18952940.
- Covone, Giovanni; Ienco, Riccardo M.; Cacciapuoti, Luca; Inno, Laura (11 August 2021). „Efficiency of the oxygenic photosynthesis on Earth-like planets in the habitable zone“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 505 (3): 3329–3335. arXiv:2104.01425. Bibcode:2021MNRAS.505.3329C. doi:10.1093/mnras/stab1357. ISSN 1365-2966. S2CID 233025250 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Cutri, R. M.; Skrutskie, M. F.; Van Dyk, S.; Beichman, C. A.; Carpenter, J. M.; Chester, T.; Cambresy, L.; Evans, T.; Fowler, J.; Gizis, J.; Howard, E.; Huchra, J.; Jarrett, T.; Kopan, E. L.; Kirkpatrick, J. D.; Light, R. M.; Marsh, K. A.; McCallon, H.; Schneider, S.; Stiening, R.; Sykes, M.; Weinberg, M.; Wheaton, W. A.; Wheelock, S.; Zacarias, N. (June 2003). „VizieR Online Data Catalog: 2MASS All-Sky Catalog of Point Sources (Cutri+ 2003)“. CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues (2246): II/246. Bibcode:2003yCat.2246....0C.
- Delrez, L.; Gillon, M.; Triaud, A. H. M. J.; Demory, B-O.; de Wit, J.; Ingalls, J. G.; Agol, E.; Bolmont, E.; Burdanov, A.; Burgasser, A. J.; Carey, S. J.; Jehin, E.; Leconte, J.; Lederer, S.; Queloz, D.; Selsis, F.; Van Grootel, V. (11 April 2018). „Early 2017 observations of TRAPPIST-1 with Spitzer“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 475 (3): 3577–3597. arXiv:1801.02554. Bibcode:2018MNRAS.475.3577D. doi:10.1093/mnras/sty051. ISSN 1365-2966. S2CID 54649681.
- Delrez, L.; Murray, C. A.; Pozuelos, F. J.; Narita, N.; Ducrot, E.; Timmermans, M.; Watanabe, N.; Burgasser, A. J.; Hirano, T.; Rackham, B. V.; Stassun, K. G.; Van Grootel, V.; Aganze, C.; Cointepas, M.; Howell, S.; Kaltenegger, L.; Niraula, P.; Sebastian, D.; Almenara, J. M.; Barkaoui, K.; Baycroft, T. A.; Bonfils, X.; Bouchy, F.; Burdanov, A.; Caldwell, D. A.; Charbonneau, D.; Ciardi, D. R.; Collins, K. A.; Daylan, T.; Demory, B.-O.; de Wit, J.; Dransfield, G.; Fajardo-Acosta, S. B.; Fausnaugh, M.; Fukui, A.; Furlan, E.; Garcia, L. J.; Gnilka, C. L.; Gómez Maqueo Chew, Y.; Gómez-Muñoz, M. A.; Günther, M. N.; Harakawa, H.; Heng, K.; Hooton, M. J.; Hori, Y.; Ikoma, M.; Jehin, E.; Jenkins, J. M.; Kagetani, T.; Kawauchi, K.; Kimura, T.; Kodama, T.; Kotani, T.; Krishnamurthy, V.; Kudo, T.; Kunovac, V.; Kusakabe, N.; Latham, D. W.; Littlefield, C.; McCormac, J.; Melis, C.; Mori, M.; Murgas, F.; Palle, E.; Pedersen, P. P.; Queloz, D.; Ricker, G.; Sabin, L.; Schanche, N.; Schroffenegger, U.; Seager, S.; Shiao, B.; Sohy, S.; Standing, M. R.; Tamura, M.; Theissen, C. A.; Thompson, S. J.; Triaud, A. H. M. J.; Vanderspek, R.; Vievard, S.; Wells, R. D.; Winn, J. N.; Zou, Y.; Zúñiga-Fernández, S.; Gillon, M. (8 September 2022). „Two temperate super-Earths transiting a nearby late-type M dwarf“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 667: A59. arXiv:2209.02831. Bibcode:2022A&A...667A..59D. doi:10.1051/0004-6361/202244041. ISSN 0004-6361. S2CID 252110654 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help) – преку arXiv. - Deming, Drake; Knutson, Heather A. (May 2020). „Highlights of exoplanetary science from Spitzer“. Nature Astronomy (англиски). 4 (5): 453–466. arXiv:2005.11331. Bibcode:2020NatAs...4..453D. doi:10.1038/s41550-020-1100-9. ISSN 2397-3366. S2CID 218870017.
- Demory, B.-O.; Pozuelos, F. J.; Chew, Y. Gómez Maqueo; Sabin, L.; Petrucci, R.; Schroffenegger, U.; Grimm, S. L.; Sestovic, M.; Gillon, M.; McCormac, J.; Barkaoui, K.; Benz, W.; Bieryla, A.; Bouchy, F.; Burdanov, A.; Collins, K. A.; Wit, J. de; Dressing, C. D.; Garcia, L. J.; Giacalone, S.; Guerra, P.; Haldemann, J.; Heng, K.; Jehin, E.; Jofré, E.; Kane, S. R.; Lillo-Box, J.; Maigné, V.; Mordasini, C.; Morris, B. M.; Niraula, P.; Queloz, D.; Rackham, B. V.; Savel, A. B.; Soubkiou, A.; Srdoc, G.; Stassun, K. G.; Triaud, A. H. M. J.; Zambelli, R.; Ricker, G.; Latham, D. W.; Seager, S.; Winn, J. N.; Jenkins, J. M.; Calvario-Velásquez, T.; Herrera, J. A. Franco; Colorado, E.; Zepeda, E. O. Cadena; Figueroa, L.; Watson, A. M.; Lugo-Ibarra, E. E.; Carigi, L.; Guisa, G.; Herrera, J.; Díaz, G. Sierra; Suárez, J. C.; Barrado, D.; Batalha, N. M.; Benkhaldoun, Z.; Chontos, A.; Dai, F.; Essack, Z.; Ghachoui, M.; Huang, C. X.; Huber, D.; Isaacson, H.; Lissauer, J. J.; Morales-Calderón, M.; Robertson, P.; Roy, A.; Twicken, J. D.; Vanderburg, A.; Weiss, L. M. (1 October 2020). „A super-Earth and a sub-Neptune orbiting the bright, quiet M3 dwarf TOI-1266“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 642: A49. arXiv:2009.04317. Bibcode:2020A&A...642A..49D. doi:10.1051/0004-6361/202038616. ISSN 0004-6361. S2CID 221554586.
- Determann, Jörg Matthias (2019). Space science and the Arab world: astronauts, observatories and nationalism in the Middle East. Bloomsbury Publishing. ISBN 978-1-83860-015-0. OCLC 1122719747.
- Díaz, R. F. (2017). „Exploring new worlds. A review on extrasolar planet observations“. Boletin de la Asociacion Argentina de Astronomia la Plata Argentina. 59: 183–189. Bibcode:2017BAAA...59..183D.
- Dong, Chuanfei; Jin, Meng; Lingam, Manasvi; Airapetian, Vladimir S.; Ma, Yingjuan; van der Holst, Bart (9 January 2018). „Atmospheric escape from the TRAPPIST-1 planets and implications for habitability“. Proceedings of the National Academy of Sciences (англиски). 115 (2): 260–265. arXiv:1705.05535. Bibcode:2018PNAS..115..260D. doi:10.1073/pnas.1708010115. ISSN 0027-8424. PMC 5777028. PMID 29284746. S2CID 31195274.
- dos Santos, Leonardo A.; Bourrier, Vincent; Ehrenreich, David; Kameda, Shingo (1 February 2019). „Observability of hydrogen-rich exospheres in Earth-like exoplanets“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 622: A46. arXiv:1812.02145. Bibcode:2019A&A...622A..46D. doi:10.1051/0004-6361/201833392. ISSN 0004-6361. S2CID 119013251.
- Ducrot, E.; Gillon, M.; Delrez, L.; Agol, E.; Rimmer, P.; Turbet, M.; Günther, M. N.; Demory, B.-O.; Triaud, A. H. M. J.; Bolmont, E.; Burgasser, A.; Carey, S. J.; Ingalls, J. G.; Jehin, E.; Leconte, J.; Lederer, S. M.; Queloz, D.; Raymond, S. N.; Selsis, F.; Van Grootel, V.; Wit, J. de (1 August 2020). „TRAPPIST-1: Global results of the Spitzer Exploration Science Program Red Worlds“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 640: A112. arXiv:2006.13826. Bibcode:2020A&A...640A.112D. doi:10.1051/0004-6361/201937392. ISSN 0004-6361. S2CID 220041987.
- Ducrot, Elsa (2 April 2021). „A brief history of the TRAPPIST-1 system Article sur invitation – Invited paper“. Bulletin de la Société Royale des Sciences de Liège (англиски). 90. doi:10.25518/0037-9565.10277. ISSN 0037-9565. S2CID 246354436 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Eager, Jake K.; Reichelt, David J.; Mayne, Nathan J.; Lambert, F. Hugo; Sergeev, Denis E.; Ridgway, Robert J.; Manners, James; Boutle, Ian A.; Lenton, Timothy M.; Kohary, Krisztian (1 July 2020). „Implications of different stellar spectra for the climate of tidally locked Earth-like exoplanets“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 639: A99. arXiv:2005.13002. Bibcode:2020A&A...639A..99E. doi:10.1051/0004-6361/202038089. ISSN 0004-6361. S2CID 218900900.
- Edwards, Billy; Changeat, Quentin; Mori, Mayuko; Anisman, Lara O.; Morvan, Mario; Yip, Kai Hou; Tsiaras, Angelos; Al-Refaie, Ahmed; Waldmann, Ingo; Tinetti, Giovanna (24 December 2020). „Hubble WFC3 Spectroscopy of the Habitable-zone Super-Earth LHS 1140 b“. The Astronomical Journal (англиски). 161 (1): 44. arXiv:2011.08815. Bibcode:2021AJ....161...44E. doi:10.3847/1538-3881/abc6a5. S2CID 226975730.
- Elshaboury, S. M.; Abouelmagd, Elbaz I.; Kalantonis, V. S.; Perdios, E. A. (25 August 2016). „The planar restricted three-body problem when both primaries are triaxial rigid bodies: Equilibrium points and periodic orbits“. Astrophysics and Space Science (англиски). 361 (9): 315. Bibcode:2016Ap&SS.361..315E. doi:10.1007/s10509-016-2894-x. ISSN 1572-946X. S2CID 254252200 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - „Explore the Surface – TRAPPIST 1d“. Exoplanet Travel Bureau. NASA. Посетено на 16 November 2021.
- Fabbian, D.; Simoniello, R.; Collet, R.; Criscuoli, S.; Korhonen, H.; Krivova, N. A.; Oláh, K.; Jouve, L.; Solanki, S. K.; Alvarado-Gómez, J. D.; Booth, R.; García, R. A.; Lehtinen, J.; See, V. (2017). „The variability of magnetic activity in solar-type stars“. Astronomische Nachrichten (англиски). 338 (7): 753–772. Bibcode:2017AN....338..753F. doi:10.1002/asna.201713403. ISSN 1521-3994. S2CID 53572712.
- Farrish, Alison O.; Alexander, David; Maruo, Mei; DeRosa, Marc; Toffoletto, Frank; Sciola, Anthony M. (30 October 2019). „Characterizing the Magnetic Environment of Exoplanet Stellar Systems“. The Astrophysical Journal (англиски). 885 (1): 51. Bibcode:2019ApJ...885...51F. doi:10.3847/1538-4357/ab4652. S2CID 209907654.
- Fidrick, Dawn; Yeung, Gee; Niemack, Bob; Dixon, Don (17 August 2020). The Art and Science of Imaging Worlds: Griffith Observatory's planetarium show Signs of Life. ACM SIGGRAPH 2020 Talks. стр. 1–2. doi:10.1145/3388767.3411060. ISBN 9781450379717. S2CID 221178064.
- Fischer, Christian; Saur, Joachim (14 February 2019). „Time-variable Electromagnetic Star–Planet Interaction: The TRAPPIST-1 System as an Exemplary Case“. The Astrophysical Journal (англиски). 872 (1): 113. arXiv:1901.02747. Bibcode:2019ApJ...872..113F. doi:10.3847/1538-4357/aafaf2. S2CID 119326120.
- Flock, Mario; Turner, Neal J.; Mulders, Gijs D.; Hasegawa, Yasuhiro; Nelson, Richard P.; Bitsch, Bertram (1 October 2019). „Planet formation and migration near the silicate sublimation front in protoplanetary disks“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 630: A147. arXiv:1910.03901. Bibcode:2019A&A...630A.147F. doi:10.1051/0004-6361/201935806. ISSN 0004-6361. S2CID 203027318.
- Fortney, Jonathan J. (2018). „Modeling Exoplanetary Atmospheres: An Overview“. Во Bozza, Valerio; Mancini, Luigi; Sozzetti, Alessandro (уред.). Astrophysics of Exoplanetary Atmospheres. Astrophysics and Space Science Library. 450. Cham: Springer International Publishing. стр. 51–88. arXiv:1804.08149. doi:10.1007/978-3-319-89701-1_2. ISBN 978-3-319-89700-4. S2CID 59406383.
- Fraire, Juan Andres; Feldmann, Marius; Walter, Felix; Fantino, Elena; Burleigh, Scott C. (August 2019). „Networking in Interstellar Dimensions: Communicating With TRAPPIST-1“. IEEE Transactions on Aerospace and Electronic Systems. 55 (4): 1656–1665. Bibcode:2019ITAES..55.1656F. doi:10.1109/TAES.2018.2874149. hdl:11336/105240. ISSN 1557-9603. S2CID 117702090.
- Fraschetti, F.; Drake, J. J.; Alvarado-Gómez, J. D.; Moschou, S. P.; Garraffo, C.; Cohen, O. (18 March 2019). „Stellar Energetic Particles in the Magnetically Turbulent Habitable Zones of TRAPPIST-1-like Planetary Systems“. The Astrophysical Journal (англиски). 874 (1): 21. arXiv:1902.03732. Bibcode:2019ApJ...874...21F. doi:10.3847/1538-4357/ab05e4. hdl:10150/633277. S2CID 119081355.
- Gabriel, Travis S. J.; Horn, Harrison W. (1 July 2021). „Dependencies of Mantle Shock Heating in Pairwise Accretion“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 915 (2): L32. Bibcode:2021ApJ...915L..32G. doi:10.3847/2041-8213/abffd1. S2CID 235817461 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - „Gaia Early Data Release 3 (EDR3)“. ESA Gaia Archive. European Space Agency. 2021. Посетено на 1 September 2023.
- Gargaud, Muriel; Amils, Ricardo; Quintanilla, José Cernicharo; Cleaves, Henderson James; Irvine, William M.; Pinti, Daniele L.; Viso, Michel, уред. (2011). Encyclopedia of Astrobiology (англиски). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. Bibcode:2011eab..book.....G. doi:10.1007/978-3-642-11274-4. ISBN 978-3-642-11271-3. S2CID 90186988.
- Gibb, Bruce C. (27 October 2022). „Beyond Hubble“. Nature Chemistry (англиски). 14 (11): 1207–1209. Bibcode:2022NatCh..14.1207G. doi:10.1038/s41557-022-01080-2. ISSN 1755-4349. PMID 36302866 Проверете ја вредноста
|pmid=
(help). S2CID 253184326 Проверете ја вредноста|s2cid=
(help). - Gillon, Michaël (February 2020). „Life under another Sun: From Science Fiction to Science“. European Review (англиски). 28 (1): 18–39. doi:10.1017/S1062798719000267. hdl:2268/254712. ISSN 1062-7987. S2CID 210575064.
- Gillon, Michaël (2020). TRAPPIST-1: Toward the Comparative Study of Temperate Terrestrial Worlds (Report). стр. 49–52.
- Gillon, M.; Jehin, E.; Delrez, L.; Magain, P.; Opitom, C.; Sohy, S. (July 2013). SPECULOOS: search for habitable planets eclipsing ULtra-cOOl stars (PDF). Protostars and Planets VI. Heidelberg. hdl:2268/159868.
- Gillon, Michaël; Jehin, Emmanuël; Lederer, Susan M.; Delrez, Laetitia; de Wit, Julien; Burdanov, Artem; Van Grootel, Valérie; Burgasser, Adam J.; Triaud, Amaury H. M. J.; Opitom, Cyrielle; Demory, Brice-Olivier; Sahu, Devendra K.; Bardalez Gagliuffi, Daniella; Magain, Pierre; Queloz, Didier (May 2016). „Temperate Earth-sized planets transiting a nearby ultracool dwarf star“. Nature (англиски). 533 (7602): 221–224. arXiv:1605.07211. Bibcode:2016Natur.533..221G. doi:10.1038/nature17448. ISSN 1476-4687. PMC 5321506. PMID 27135924.
- Gillon, Michaël; Triaud, Amaury H. M. J.; Demory, Brice-Olivier; Jehin, Emmanuël; Agol, Eric; Deck, Katherine M.; Lederer, Susan M.; de Wit, Julien; Burdanov, Artem; Ingalls, James G.; Bolmont, Emeline; Leconte, Jeremy; Raymond, Sean N.; Selsis, Franck; Turbet, Martin; Barkaoui, Khalid; Burgasser, Adam; Burleigh, Matthew R.; Carey, Sean J.; Chaushev, Aleksander; Copperwheat, Chris M.; Delrez, Laetitia; Fernandes, Catarina S.; Holdsworth, Daniel L.; Kotze, Enrico J.; Van Grootel, Valérie; Almleaky, Yaseen; Benkhaldoun, Zouhair; Magain, Pierre; Queloz, Didier (February 2017). „Seven temperate terrestrial planets around the nearby ultracool dwarf star TRAPPIST-1“. Nature (англиски). 542 (7642): 456–460. arXiv:1703.01424. Bibcode:2017Natur.542..456G. doi:10.1038/nature21360. ISSN 1476-4687. PMC 5330437. PMID 28230125. S2CID 4391722.
- Gillon, Michaël; Meadows, Victoria; Agol, Eric; Burgasser, Adam J.; Deming, Drake; Doyon, René; Fortney, Jonathan; Kreidberg, Laura; Owen, James; Selsis, Franck; de Wit, Julien; Lustig-Yaeger, Jacob; Rackham, Benjamin V. (2 December 2020). „The TRAPPIST-1 JWST Community Initiative“. Bulletin of the AAS (англиски). 52 (2): 0208. arXiv:2002.04798. Bibcode:2020BAAS...52.0208G. doi:10.3847/25c2cfeb.afbf0205. S2CID 211082517.
- Gizis, John E.; Monet, David G.; Reid, I. Neill; Kirkpatrick, J. Davy; Liebert, James; Williams, Rik J. (August 2000). „New Neighbors from 2MASS: Activity and Kinematics at the Bottom of the Main Sequence“. The Astronomical Journal. 120 (2): 1085–1099. arXiv:astro-ph/0004361. Bibcode:2000AJ....120.1085G. doi:10.1086/301456. S2CID 18819321.
- Glaser, Donald M.; Hartnett, Hilairy Ellen; Desch, Steven J.; Unterborn, Cayman T.; Anbar, Ariel; Buessecker, Steffen; Fisher, Theresa; Glaser, Steven; Kane, Stephen R.; Lisse, Carey M.; Millsaps, Camerian; Neuer, Susanne; O’Rourke, Joseph G.; Santos, Nuno; Walker, Sara Imari; Zolotov, Mikhail (April 2020). „Detectability of Life Using Oxygen on Pelagic Planets and Water Worlds“. The Astrophysical Journal (англиски). 893 (2): 163. arXiv:2004.03631. Bibcode:2020ApJ...893..163G. doi:10.3847/1538-4357/ab822d. ISSN 0004-637X.
- Glazier, Amy L.; Howard, Ward S.; Corbett, Hank; Law, Nicholas M.; Ratzloff, Jeffrey K.; Fors, Octavi; del Ser, Daniel (27 August 2020). „Evryscope and K2 Constraints on TRAPPIST-1 Superflare Occurrence and Planetary Habitability“. The Astrophysical Journal (англиски). 900 (1): 27. arXiv:2006.14712. Bibcode:2020ApJ...900...27G. doi:10.3847/1538-4357/aba4a6. S2CID 220128346.
- Goldsmith, Donald (10 September 2018). Exoplanets: Hidden Worlds and the Quest for Extraterrestrial Life. Harvard University Press. Bibcode:2018ehwq.book.....G. doi:10.4159/9780674988897. ISBN 978-0-674-98889-7. S2CID 240182683 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Gonzales, Eileen C.; Faherty, Jacqueline K.; Gagné, Jonathan; Teske, Johanna; McWilliam, Andrew; Cruz, Kelle (29 November 2019). „A Reanalysis of the Fundamental Parameters and Age of TRAPPIST-1“. The Astrophysical Journal (англиски). 886 (2): 131. arXiv:1909.13859. Bibcode:2019ApJ...886..131G. doi:10.3847/1538-4357/ab48fc. S2CID 203594024.
- Grayver, Alexander; Bower, Dan J.; Saur, Joachim; Dorn, Caroline; Morris, Brett M. (7 December 2022). „Interior Heating of Rocky Exoplanets from Stellar Flares with Application to TRAPPIST-1“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 941 (1): L7. arXiv:2211.06140. Bibcode:2022ApJ...941L...7G. doi:10.3847/2041-8213/aca287. S2CID 253499175 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Grenfell, John Lee (13 November 2017). „A review of exoplanetary biosignatures“. Physics Reports (англиски). 713: 1–17. arXiv:1710.03976. Bibcode:2017PhR...713....1G. doi:10.1016/j.physrep.2017.08.003. ISSN 0370-1573. S2CID 119400674.
- Grenfell, John Lee; Leconte, Jeremy; Forget, François; Godolt, Mareike; Carrión-González, Óscar; Noack, Lena; Tian, Feng; Rauer, Heike; Gaillard, Fabrice; Bolmont, Émeline; Charnay, Benjamin; Turbet, Martin (August 2020). „Possible Atmospheric Diversity of Low Mass Exoplanets – Some Central Aspects“. Space Science Reviews. 216 (5): 98. arXiv:2101.01277. Bibcode:2020SSRv..216...98G. doi:10.1007/s11214-020-00716-4. ISSN 1572-9672. S2CID 225473867.
- Gressier, A.; Mori, M.; Changeat, Q.; Edwards, B.; Beaulieu, J.-P.; Marcq, E.; Charnay, B. (2022). „Near-infrared transmission spectrum of TRAPPIST-1 h using Hubble WFC3 G141 observations“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 658: A133. arXiv:2112.05510. Bibcode:2022A&A...658A.133G. doi:10.1051/0004-6361/202142140. ISSN 0004-6361. S2CID 245091619 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help) – преку arXiv. - Grimm, Simon L.; Demory, Brice-Olivier; Gillon, Michaël; Dorn, Caroline; Agol, Eric; Burdanov, Artem; Delrez, Laetitia; Sestovic, Marko; Triaud, Amaury H. M. J.; Turbet, Martin; Bolmont, Émeline; Caldas, Anthony; Wit, Julien de; Jehin, Emmanuël; Leconte, Jérémy; Raymond, Sean N.; Van Grootel, Valérie; Burgasser, Adam J.; Carey, Sean; Fabrycky, Daniel; Heng, Kevin; Hernandez, David M.; Ingalls, James G.; Lederer, Susan; Selsis, Franck; Queloz, Didier (1 May 2018). „The nature of the TRAPPIST-1 exoplanets“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 613: A68. arXiv:1802.01377. Bibcode:2018A&A...613A..68G. doi:10.1051/0004-6361/201732233. ISSN 0004-6361. S2CID 3441829.
- Guimond, Claire Marie; Rudge, John F.; Shorttle, Oliver (1 March 2022). „Blue Marble, Stagnant Lid: Could Dynamic Topography Avert a Waterworld?“. The Planetary Science Journal. 3 (3): 66. arXiv:2201.05636. Bibcode:2022PSJ.....3...66G. doi:10.3847/psj/ac562e. ISSN 2632-3338. S2CID 246015582 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Guridi, Jose A.; Pertuze, Julio A.; Pfotenhauer, Sebastian M. (1 March 2020). „Natural laboratories as policy instruments for technological learning and institutional capacity building: The case of Chile's astronomy cluster“. Research Policy (англиски). 49 (2): 103899. doi:10.1016/j.respol.2019.103899. ISSN 0048-7333. S2CID 197453914.
- Günther, Maximilian N.; Berardo, David A.; Ducrot, Elsa; Murray, Catriona A.; Stassun, Keivan G.; Olah, Katalin; Bouma, L. G.; Rappaport, Saul; Winn, Joshua N.; Feinstein, Adina D.; Matthews, Elisabeth C.; Sebastian, Daniel; Rackham, Benjamin V.; Seli, Bálint; J. Triaud, Amaury H. M.; Gillen, Edward; Levine, Alan M.; Demory, Brice-Olivier; Gillon, Michaël; Queloz, Didier; Ricker, George R.; Vanderspek, Roland K.; Seager, Sara; Latham, David W.; Jenkins, Jon M.; Brasseur, C. E.; Colón, Knicole D.; Daylan, Tansu; Delrez, Laetitia; Fausnaugh, Michael; Garcia, Lionel J.; Jayaraman, Rahul; Jehin, Emmanuel; Kristiansen, Martti H.; Kruijssen, J. M. Diederik; Pedersen, Peter Pihlmann; Pozuelos, Francisco J.; Rodriguez, Joseph E.; Wohler, Bill; Zhan, Zhuchang (1 April 2022). „Complex Modulation of Rapidly Rotating Young M Dwarfs: Adding Pieces to the Puzzle“. The Astronomical Journal (англиски). 163 (4): 144. arXiv:2008.11681. Bibcode:2022AJ....163..144G. doi:10.3847/1538-3881/ac503c. S2CID 221319588.
- Gutiérrez, C. M.; Arnold, D.; Copley, D.; Copperwheat, C. M.; Harvey, E.; Jermak, H.; Knapen, J.; McGrath, A.; Oria, A.; Rebolo, R.; Steele, I. A.; Torres, M. (2019). „The new 4-m robotic telescope“. Astronomische Nachrichten (англиски). 340 (1–3): 40–45. Bibcode:2019AN....340...40G. doi:10.1002/asna.201913556. ISSN 1521-3994. S2CID 133136386.
- Hakim, Kaustubh; Rivoldini, Attilio; Van Hoolst, Tim; Cottenier, Stefaan; Jaeken, Jan; Chust, Thomas; Steinle-Neumann, Gerd (1 October 2018). „A new ab initio equation of state of hcp-Fe and its implication on the interior structure and mass-radius relations of rocky super-Earths“. Icarus (англиски). 313: 61–78. arXiv:1805.10530. Bibcode:2018Icar..313...61H. doi:10.1016/j.icarus.2018.05.005. ISSN 0019-1035. S2CID 119442637.
- National Astronomical Observatory of Japan (May 2022). Handbook of Scientific Tables. doi:10.1142/9789813278523_0001. ISBN 978-981-3278-53-0.
- Harbach, Laura M.; Moschou, Sofia P.; Garraffo, Cecilia; Drake, Jeremy J.; Alvarado-Gómez, Julián D.; Cohen, Ofer; Fraschetti, Federico (1 June 2021). „Stellar Winds Drive Strong Variations in Exoplanet Evaporative Outflow Patterns and Transit Absorption Signatures“. The Astrophysical Journal (англиски). 913 (2): 130. arXiv:2012.05922. Bibcode:2021ApJ...913..130H. doi:10.3847/1538-4357/abf63a. S2CID 228375956.
- Heising, Matthew Z.; Sasselov, Dimitar D.; Hernquist, Lars; Luisa Tió Humphrey, Ana (1 June 2021). „How Flat Can a Planetary System Get? I. The Case of TRAPPIST-1“. The Astrophysical Journal (англиски). 913 (2): 126. Bibcode:2021ApJ...913..126H. doi:10.3847/1538-4357/abf8a8. S2CID 219262616.
- Hori, Yasunori; Ogihara, Masahiro (28 January 2020). „Do the TRAPPIST-1 Planets Have Hydrogen-rich Atmospheres?“. The Astrophysical Journal (англиски). 889 (2): 77. arXiv:1912.05749. Bibcode:2020ApJ...889...77H. doi:10.3847/1538-4357/ab6168. S2CID 209324289.
- Howard, Ward S.; Kowalski, Adam F.; Flagg, Laura; MacGregor, Meredith A.; Lim, Olivia; Radica, Michael; Piaulet, Caroline; Roy, Pierre-Alexis; Lafrenière, David; Benneke, Björn; Brown, Alexander; Espinoza, Néstor; Doyon, René; Coulombe, Louis-Philippe; Johnstone, Doug; Cowan, Nicolas B.; Jayawardhana, Ray; Turner, Jake D.; Dang, Lisa (1 December 2023). „Characterizing the Near-infrared Spectra of Flares from TRAPPIST-1 during JWST Transit Spectroscopy Observations“. The Astrophysical Journal. 959 (1): 64. arXiv:2310.03792. Bibcode:2023ApJ...959...64H. doi:10.3847/1538-4357/acfe75.
- Howell, Steve B.; Everett, Mark E.; Horch, Elliott P.; Winters, Jennifer G.; Hirsch, Lea; Nusdeo, Dan; Scott, Nicholas J. (13 September 2016). „Speckle Imaging Excludes Low-Mass Companions Orbiting the Exoplanet Host Star Trappist-1“. The Astrophysical Journal (англиски). 829 (1): L2. arXiv:1610.05269. Bibcode:2016ApJ...829L...2H. doi:10.3847/2041-8205/829/1/l2. S2CID 119183657.
- Howell, Steve B., уред. (September 2020). The NASA Kepler Mission. IOP Publishing. doi:10.1088/2514-3433/ab9823ch3. ISBN 978-0-7503-2296-6. S2CID 224941774.
- Hughes, Janette (2022). Hughes, Janette (уред.). Making, makers, makerspaces : the shift to making in 20 schools (англиски). Cham: Springer. doi:10.1007/978-3-031-09819-2. ISBN 978-3-031-09819-2. S2CID 251731356 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Ih, Jegug; Kempton, Eliza M.-R.; Whittaker, Emily A.; Lessard, Madeline (July 2023). „Constraining the Thickness of TRAPPIST-1 b's Atmosphere from Its JWST Secondary Eclipse Observation at 15 μm“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 952 (1): L4. arXiv:2305.10414. Bibcode:2023ApJ...952L...4I. doi:10.3847/2041-8213/ace03b. ISSN 2041-8205.
- Janjic, Aleksandar (2017). Lebensraum Universum (англиски). Bibcode:2017leun.book.....J. doi:10.1007/978-3-662-54787-8. ISBN 978-3-662-54786-1.
- „Comparison of TRAPPIST-1 to the Solar System“. Jet Propulsion Laboratory. 22 January 2021. Посетено на 31 August 2023.
- Kaltenegger, L.; Faherty, J. K. (June 2021). „Past, present and future stars that can see Earth as a transiting exoplanet“. Nature (англиски). 594 (7864): 505–507. arXiv:2107.07936. Bibcode:2021Natur.594..505K. doi:10.1038/s41586-021-03596-y. ISSN 1476-4687. PMID 34163055 Проверете ја вредноста
|pmid=
(help). S2CID 235626242 Проверете ја вредноста|s2cid=
(help). - Kanas, Nick (2019). Star Maps: History, Artistry, and Cartography (англиски). Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-030-13613-0. ISBN 978-3-030-13612-3. S2CID 239353025 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Kane, Stephen R.; Arney, Giada N.; Byrne, Paul K.; Dalba, Paul A.; Desch, Steven J.; Horner, Jonti; Izenberg, Noam R.; Mandt, Kathleen E.; Meadows, Victoria S.; Quick, Lynnae C. (February 2021). „The Fundamental Connections between the Solar System and Exoplanetary Science“. Journal of Geophysical Research: Planets. 126 (2). arXiv:2012.11628. Bibcode:2021JGRE..12606643K. doi:10.1029/2020JE006643. ISSN 2169-9100. S2CID 233442891 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Kane, Stephen R. (13 April 2017). „Worlds without Moons: Exomoon Constraints for Compact Planetary Systems“. The Astrophysical Journal (англиски). 839 (2): L19. arXiv:1704.01688. Bibcode:2017ApJ...839L..19K. doi:10.3847/2041-8213/aa6bf2. S2CID 119380874.
- Kane, Stephen R.; Jansen, Tiffany; Fauchez, Thomas; Selsis, Franck; Ceja, Alma Y. (6 January 2021). „Phase Modeling of the TRAPPIST-1 Planetary Atmospheres“. The Astronomical Journal (англиски). 161 (2): 53. arXiv:2012.00080. Bibcode:2021AJ....161...53K. doi:10.3847/1538-3881/abcfbe. S2CID 227238721.
- Kendall, M.; Byrne, P. K. (1 March 2020). Assessing Geological Conditions at the Ocean Floors of the TRAPPIST-1 Rocky Planets (PDF). 51st Lunar and Planetary Science Conference. The Woodlands, Texas. стр. 3030. Bibcode:2020LPI....51.3030K.
- Kislyakova, K. G.; Noack, L.; Johnstone, C. P.; Zaitsev, V. V.; Fossati, L.; Lammer, H.; Khodachenko, M. L.; Odert, P.; Güdel, M. (December 2017). „Magma oceans and enhanced volcanism on TRAPPIST-1 planets due to induction heating“. Nature Astronomy (англиски). 1 (12): 878–885. arXiv:1710.08761. Bibcode:2017NatAs...1..878K. doi:10.1038/s41550-017-0284-0. ISSN 2397-3366. S2CID 119429870.
- Kochukhov, Oleg (December 2021). „Magnetic fields of M dwarfs“. The Astronomy and Astrophysics Review. 29 (1): 1. arXiv:2011.01781. Bibcode:2021A&ARv..29....1K. doi:10.1007/s00159-020-00130-3. ISSN 1432-0754. S2CID 226237078.
- Kopparla, Pushkar; Natraj, Vijay; Crisp, David; Bott, Kimberly; Swain, Mark R.; Yung, Yuk L. (10 September 2018). „Observing Oceans in Tightly Packed Planetary Systems: Perspectives from Polarization Modeling of the TRAPPIST-1 System“. The Astronomical Journal (англиски). 156 (4): 143. Bibcode:2018AJ....156..143K. doi:10.3847/1538-3881/aad9a1. S2CID 125467757.
- Kral, Quentin; Wyatt, Mark C.; Triaud, Amaury H. M. J.; Marino, Sebastian; Thébault, Philippe; Shorttle, Oliver (11 September 2018). „Cometary impactors on the TRAPPIST-1 planets can destroy all planetary atmospheres and rebuild secondary atmospheres on planets f, g, and h“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 479 (2): 2649–2672. arXiv:1802.05034. Bibcode:2018MNRAS.479.2649K. doi:10.1093/mnras/sty1677. ISSN 1365-2966. S2CID 118880067.
- Kral, Quentin; Davoult, Jeanne; Charnay, Benjamin (August 2020). „Formation of secondary atmospheres on terrestrial planets by late disk accretion“. Nature Astronomy (англиски). 4 (8): 769–775. arXiv:2004.02496. Bibcode:2020NatAs...4..769K. doi:10.1038/s41550-020-1050-2. ISSN 2397-3366. S2CID 214802025.
- Krissansen-Totton, J.; Fortney, J. J. (1 July 2022). „Predictions for Observable Atmospheres of Trappist-1 Planets from a Fully Coupled Atmosphere–Interior Evolution Model“. The Astrophysical Journal (англиски). 933 (1): 115. arXiv:2207.04164. Bibcode:2022ApJ...933..115K. doi:10.3847/1538-4357/ac69cb. S2CID 250374670 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Lane, H. Chad; Gadbury, Matthew; Ginger, Jeff; Yi, Sherry; Comins, Neil; Henhapl, Jack; Rivera-Rogers, Aidan (28 November 2022). „Triggering STEM Interest With Minecraft in a Hybrid Summer Camp“. Innovations in Remote Instruction (англиски). 3 (4). doi:10.1037/tmb0000077. S2CID 254344269 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Lienhard, F.; Queloz, D.; Gillon, M.; Burdanov, A.; Delrez, L.; Ducrot, E.; Handley, W.; Jehin, E.; Murray, C. A.; Triaud, A. H. M. J.; Gillen, E.; Mortier, A.; Rackham, B. V. (2020). „Global Analysis of the TRAPPIST Ultra-Cool Dwarf Transit Survey“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 497 (3): 3790–3808. arXiv:2007.07278. Bibcode:2020MNRAS.497.3790L. doi:10.1093/mnras/staa2054. ISSN 1365-2966. S2CID 220525769.
- Lim, Olivia; Benneke, Björn; Doyon, René; MacDonald, Ryan J.; Piaulet, Caroline; Artigau, Étienne; Coulombe, Louis-Philippe; Radica, Michael; L’Heureux, Alexandrine; Albert, Loïc; Rackham, Benjamin V.; Wit, Julien de; Salhi, Salma; Roy, Pierre-Alexis; Flagg, Laura; Fournier-Tondreau, Marylou; Taylor, Jake; Cook, Neil J.; Lafrenière, David; Cowan, Nicolas B.; Kaltenegger, Lisa; Rowe, Jason F.; Espinoza, Néstor; Dang, Lisa; Darveau-Bernier, Antoine (September 2023). „Atmospheric Reconnaissance of TRAPPIST-1 b with JWST/NIRISS: Evidence for Strong Stellar Contamination in the Transmission Spectra“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 955 (1): L22. arXiv:2309.07047. Bibcode:2023ApJ...955L..22L. doi:10.3847/2041-8213/acf7c4. ISSN 2041-8205.
- Lincowski, Andrew P.; Meadows, Victoria S.; Zieba, Sebastian; Kreidberg, Laura; Morley, Caroline; Gillon, Michaël; Selsis, Franck; Agol, Eric; Bolmont, Emeline; Ducrot, Elsa; Hu, Renyu; Koll, Daniel D. B.; Lyu, Xintong; Mandell, Avi; Suissa, Gabrielle; Tamburo, Patrick (1 September 2023). „Potential Atmospheric Compositions of TRAPPIST-1 c Constrained by JWST/MIRI Observations at 15 μm“. The Astrophysical Journal Letters. 955 (1): L7. arXiv:2308.05899. Bibcode:2023ApJ...955L...7L. doi:10.3847/2041-8213/acee02.
- Lingam, Manasvi; Loeb, Abraham (April 2018). „Physical constraints on the likelihood of life on exoplanets“. International Journal of Astrobiology (англиски). 17 (2): 116–126. arXiv:1707.02996. Bibcode:2018IJAsB..17..116L. doi:10.1017/S1473550417000179. ISSN 1475-3006. S2CID 35978131.
- Lingam, Manasvi; Loeb, Abraham (July 2018). „Implications of Tides for Life on Exoplanets“. Astrobiology. 18 (7): 967–982. arXiv:1707.04594. Bibcode:2018AsBio..18..967L. doi:10.1089/ast.2017.1718. ISSN 1531-1074. PMID 30010383. S2CID 51628150.
- Lingam, Manasvi; Loeb, Abraham (August 2018). „Limitations of Chemical Propulsion for Interstellar Escape from Habitable Zones Around Low-mass Stars“. Research Notes of the AAS. 2 (3): 154. arXiv:1808.08141. Bibcode:2018RNAAS...2..154L. doi:10.3847/2515-5172/aadcf4. ISSN 2515-5172. S2CID 119470444.
- Lingam, Manasvi; Loeb, Abraham (11 June 2019). „Colloquium: Physical constraints for the evolution of life on exoplanets“. Reviews of Modern Physics. 91 (2): 021002. arXiv:1810.02007. Bibcode:2019RvMP...91b1002L. doi:10.1103/RevModPhys.91.021002. S2CID 85501199.
- Lingam, Manasvi; Loeb, Abraham (1 June 2019). „Photosynthesis on habitable planets around low-mass stars“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 485 (4): 5924–5928. arXiv:1901.01270. Bibcode:2019MNRAS.485.5924L. doi:10.1093/mnras/stz847. ISSN 1365-2966. S2CID 84843940.
- Lingam, Manasvi; Loeb, Abraham (April 2019). „Subsurface exolife“. International Journal of Astrobiology. 18 (2): 112–141. arXiv:1711.09908. Bibcode:2019IJAsB..18..112L. doi:10.1017/S1473550418000083. ISSN 1475-3006. S2CID 102480854.
- Lingam, Manasvi; Loeb, Avi (21 June 2021). Life in the Cosmos (англиски). Harvard University Press. doi:10.4159/9780674259959. ISBN 978-0-674-25995-9. S2CID 242834912 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Linsky, Jeffrey (2019). Host Stars and their Effects on Exoplanet Atmospheres: An Introductory Overview. Lecture Notes in Physics (англиски). 955. Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-030-11452-7. ISBN 978-3-030-11451-0. S2CID 181923774.
- Liu, Beibei; Ji, Jianghui (October 2020). „A tale of planet formation: from dust to planets“. Research in Astronomy and Astrophysics (англиски). 20 (10): 164. arXiv:2009.02321. Bibcode:2020RAA....20..164L. doi:10.1088/1674-4527/20/10/164. S2CID 221507902.
- Luger, Rodrigo; Sestovic, Marko; Kruse, Ethan; Grimm, Simon L.; Demory, Brice-Olivier; Agol, Eric; Bolmont, Emeline; Fabrycky, Daniel; Fernandes, Catarina S.; Van Grootel, Valérie; Burgasser, Adam; Gillon, Michaël; Ingalls, James G.; Jehin, Emmanuël; Raymond, Sean N.; Selsis, Franck; Triaud, Amaury H. M. J.; Barclay, Thomas; Barentsen, Geert; Howell, Steve B.; Delrez, Laetitia; de Wit, Julien; Foreman-Mackey, Daniel; Holdsworth, Daniel L.; Leconte, Jérémy; Lederer, Susan; Turbet, Martin; Almleaky, Yaseen; Benkhaldoun, Zouhair; Magain, Pierre; Morris, Brett M.; Heng, Kevin; Queloz, Didier (22 May 2017). „A seven-planet resonant chain in TRAPPIST-1“. Nature Astronomy (англиски). 1 (6): 0129. arXiv:1703.04166. Bibcode:2017NatAs...1E.129L. doi:10.1038/s41550-017-0129. ISSN 2397-3366. S2CID 54770728.
- Madhusudhan, Nikku (18 August 2019). „Exoplanetary Atmospheres: Key Insights, Challenges, and Prospects“. Annual Review of Astronomy and Astrophysics (англиски). 57 (1): 617–663. arXiv:1904.03190. Bibcode:2019ARA&A..57..617M. doi:10.1146/annurev-astro-081817-051846. ISSN 0066-4146. S2CID 102350577.
- Madhusudhan, Nikku (2020). Exofrontiers: big questions in exoplanetary science. IOP Publishing. ISBN 978-0-7503-1472-5. OCLC 1285004266.
- Maltagliati, Luca (27 March 2017). „Exoplanets: Why should we care about TRAPPIST-1?“. Nature Astronomy (англиски). 1 (4): 0104. Bibcode:2017NatAs...1E.104M. doi:10.1038/s41550-017-0104. ISSN 2397-3366. S2CID 125667140.
- Marino, S.; Wyatt, M. C.; Kennedy, G. M.; Kama, M.; Matrà, L.; Triaud, A. H. M. J.; Henning, Th. (11 March 2020). „Searching for a dusty cometary belt around TRAPPIST-1 with ALMA“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 492 (4): 6067–6073. arXiv:1909.09158. Bibcode:2020MNRAS.492.6067M. doi:10.1093/mnras/staa266. ISSN 1365-2966. S2CID 202712440.
- Marov, M. Ya.; Shevchenko, I. I. (September 2020). „Exoplanets: nature and models“. Physics-Uspekhi (англиски). 63 (9): 837–871. Bibcode:2020PhyU...63..837M. doi:10.3367/ufne.2019.10.038673. ISSN 1063-7869. S2CID 209965726.
- Martin, Rebecca G.; Livio, Mario (1 February 2022). „Asteroids and Life: How Special Is the Solar System?“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 926 (2): L20. arXiv:2202.01352. Bibcode:2022ApJ...926L..20M. doi:10.3847/2041-8213/ac511c. S2CID 246485608 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Martínez-Rodríguez, Héctor; Caballero, José Antonio; Cifuentes, Carlos; Piro, Anthony L.; Barnes, Rory (26 December 2019). „Exomoons in the Habitable Zones of M Dwarfs“. The Astrophysical Journal (англиски). 887 (2): 261. arXiv:1910.12054. Bibcode:2019ApJ...887..261M. doi:10.3847/1538-4357/ab5640. S2CID 204904780.
- McDonough, William F.; Yoshizaki, Takashi (2 July 2021). „Terrestrial planet compositions controlled by accretion disk magnetic field“. Progress in Earth and Planetary Science. 8 (1): 39. Bibcode:2021PEPS....8...39M. doi:10.1186/s40645-021-00429-4. ISSN 2197-4284. S2CID 235701559 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - McKay, Tristan (2021). A Semiotic Approach to Open Notations: Ambiguity as Opportunity. Elements in Music since 1945. Cambridge University Press. ISBN 978-1-108-81332-7.
- Meadows, Victoria S.; Schmidt, Britney E. (2020). Planetary astrobiology (English). University of Arizona Press. ISBN 978-0-8165-4006-8. OCLC 1096534611.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
- Meadows, Victoria S.; Arney, Giada N.; Schwieterman, Edward W.; Lustig-Yaeger, Jacob; Lincowski, Andrew P.; Robinson, Tyler; Domagal-Goldman, Shawn D.; Deitrick, Russell; Barnes, Rory K.; Fleming, David P.; Luger, Rodrigo; Driscoll, Peter E.; Quinn, Thomas R.; Crisp, David (1 February 2018). „The Habitability of Proxima Centauri b: Environmental States and Observational Discriminants“. Astrobiology. 18 (2): 133–189. arXiv:1608.08620. Bibcode:2018AsBio..18..133M. doi:10.1089/ast.2016.1589. ISSN 1531-1074. PMC 5820795. PMID 29431479.
- Miles-Páez, P. A.; Zapatero Osorio, M. R.; Pallé, E.; Metchev, S. A. (21 March 2019). „Time-resolved image polarimetry of TRAPPIST-1 during planetary transits“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 484 (1): L38–L42. arXiv:1901.02041. Bibcode:2019MNRAS.484L..38M. doi:10.1093/mnrasl/slz001. ISSN 1745-3925. S2CID 119095657.
- Morley, Caroline V.; Kreidberg, Laura; Rustamkulov, Zafar; Robinson, Tyler; Fortney, Jonathan J. (22 November 2017). „Observing the Atmospheres of Known Temperate Earth-sized Planets with JWST“. The Astrophysical Journal. 850 (2): 121. arXiv:1708.04239. Bibcode:2017ApJ...850..121M. doi:10.3847/1538-4357/aa927b.
- Morris, Brett M.; Agol, Eric; Davenport, James R. A.; Hawley, Suzanne L. (11 April 2018). „Possible Bright Starspots on TRAPPIST-1“. The Astrophysical Journal. 857 (1): 39. arXiv:1803.04543. Bibcode:2018ApJ...857...39M. doi:10.3847/1538-4357/aab6a5. S2CID 55891098.
- Morris, Brett M.; Agol, Eric; Hebb, Leslie; Hawley, Suzanne L.; Gillon, Michaël; Ducrot, Elsa; Delrez, Laetitia; Ingalls, James; Demory, Brice-Olivier (17 August 2018). „Non-detection of Contamination by Stellar Activity in the Spitzer Transit Light Curves of TRAPPIST-1“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 863 (2): L32. arXiv:1808.02808. Bibcode:2018ApJ...863L..32M. doi:10.3847/2041-8213/aad8aa. S2CID 53332500.
- Mullan, D. J.; Bais, H. P. (27 September 2018). „Photosynthesis on a Planet Orbiting an M Dwarf: Enhanced Effectiveness during Flares“. The Astrophysical Journal (англиски). 865 (2): 101. arXiv:1807.05267. Bibcode:2018ApJ...865..101M. doi:10.3847/1538-4357/aadfd1. S2CID 119073856.
- Mullan, D. J.; Paudel, R. R. (27 February 2019). „Origin of Radio-quiet Coronal Mass Ejections in Flare Stars“. The Astrophysical Journal (англиски). 873 (1): 1. arXiv:1902.00810. Bibcode:2019ApJ...873....1M. doi:10.3847/1538-4357/ab041b. S2CID 119420075.
- „Tesla Definition“. National High Magnetic Field Laboratory. 18 November 2022. Посетено на 16 May 2023.
- Navarro, Thomas; Merlis, Timothy M.; Cowan, Nicolas B.; Gomez, Natalya (15 July 2022). „Atmospheric Gravitational Tides of Earth-like Planets Orbiting Low-mass Stars“. The Planetary Science Journal (англиски). 3 (7): 162. arXiv:2207.06974. Bibcode:2022PSJ.....3..162N. doi:10.3847/PSJ/ac76cd. ISSN 2632-3338. S2CID 250526799 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Ogihara, Masahiro; Kokubo, Eiichiro; Nakano, Ryuunosuke; Suzuki, Takeru K. (1 February 2022). „Rapid-then-slow migration reproduces mass distribution of TRAPPIST-1 system“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 658: A184. arXiv:2201.08840. Bibcode:2022A&A...658A.184O. doi:10.1051/0004-6361/202142354. ISSN 0004-6361. S2CID 246210342 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - O'Malley-James, Jack T.; Kaltenegger, L. (July 2017). „UV surface habitability of the TRAPPIST-1 system“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 469 (1): L26–L30. arXiv:1702.06936. doi:10.1093/mnrasl/slx047. ISSN 1745-3933.
- O'Malley-James, Jack T.; Kaltenegger, Lisa (1 October 2019). „Biofluorescent Worlds – II. Biological fluorescence induced by stellar UV flares, a new temporal biosignature“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 488 (4): 4530–4545. arXiv:1608.06930. doi:10.1093/mnras/stz1842. ISSN 1365-2966.
- Ormel, Chris W.; Liu, Beibei; Schoonenberg, Djoeke (1 August 2017). „Formation of TRAPPIST-1 and other compact systems“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 604: A1. arXiv:1703.06924. Bibcode:2017A&A...604A...1O. doi:10.1051/0004-6361/201730826. ISSN 0004-6361. S2CID 4606360.
- Paladini, Stefania (2019). The New Frontiers of Space: Economic Implications, Security Issues and Evolving Scenarios. Springer. ISBN 978-3-030-19941-8.
- „Churchill's big idea“. Physics World (англиски). 30 (4): 3. April 2017. doi:10.1088/2058-7058/30/4/1. ISSN 2058-7058.
- Pidhorodetska, Daria; Fauchez, Thomas J.; Villanueva, Geronimo L.; Domagal-Goldman, Shawn D.; Kopparapu, Ravi K. (July 2020). „Detectability of Molecular Signatures on TRAPPIST-1e through Transmission Spectroscopy Simulated for Future Space-based Observatories“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 898 (2): L33. arXiv:2001.01338. Bibcode:2020ApJ...898L..33P. doi:10.3847/2041-8213/aba4a1. hdl:11603/20595. S2CID 209862793.
- Pierrehumbert, Raymond T.; Hammond, Mark (5 January 2019). „Atmospheric Circulation of Tide-Locked Exoplanets“. Annual Review of Fluid Mechanics (англиски). 51 (1): 275–303. Bibcode:2019AnRFM..51..275P. doi:10.1146/annurev-fluid-010518-040516. ISSN 0066-4189. S2CID 125645319.
- Pinchuk, Pavlo; Margot, Jean-Luc; Greenberg, Adam H.; Ayalde, Thomas; Bloxham, Chad; Boddu, Arjun; Chinchilla-Garcia, Luis Gerardo; Cliffe, Micah; Gallagher, Sara; Hart, Kira; Hesford, Brayden; Mizrahi, Inbal; Pike, Ruth; Rodger, Dominic; Sayki, Bade; Schneck, Una; Tan, Aysen; Xiao, Yinxue "Yolanda"; Lynch, Ryan S. (19 February 2019). „A Search for Technosignatures from TRAPPIST-1, LHS 1140, and 10 Planetary Systems in the Kepler Field with the Green Bank Telescope at 1.15–1.73 GHz“. The Astronomical Journal (англиски). 157 (3): 122. arXiv:1901.04057. Bibcode:2019AJ....157..122P. doi:10.3847/1538-3881/ab0105. S2CID 113397518.
- Pineda, J. Sebastian; Hallinan, Gregg (24 October 2018). „A Deep Radio Limit for the TRAPPIST-1 System“. The Astrophysical Journal (англиски). 866 (2): 155. arXiv:1806.00480. Bibcode:2018ApJ...866..155P. doi:10.3847/1538-4357/aae078. S2CID 119209821.
- Quick, Lynnae C.; Roberge, Aki; Mlinar, Amy Barr; Hedman, Matthew M. (August 2020). „Forecasting Rates of Volcanic Activity on Terrestrial Exoplanets and Implications for Cryovolcanic Activity on Extrasolar Ocean Worlds“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 132 (1014): 084402. Bibcode:2020PASP..132h4402Q. doi:10.1088/1538-3873/ab9504. ISSN 0004-6280. S2CID 219964895.
- Quick, Lynnae C.; Roberge, Aki; Mendoza, Guadalupe Tovar; Quintana, Elisa V.; Youngblood, Allison A. (1 October 2023). „Prospects for Cryovolcanic Activity on Cold Ocean Planets“. The Astrophysical Journal. 956 (1): 29. Bibcode:2023ApJ...956...29Q. doi:10.3847/1538-4357/ace9b6.
- Radnóti, Katalin (1 May 2021). „Exoplanets in physics classes“. Journal of Physics: Conference Series (англиски). 1929 (1): 012015. Bibcode:2021JPhCS1929a2015R. doi:10.1088/1742-6596/1929/1/012015. ISSN 1742-6596. S2CID 235591431 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Ranjan, Sukrit; Wordsworth, Robin; Sasselov, Dimitar D. (11 July 2017). „The Surface UV Environment on Planets Orbiting M Dwarfs: Implications for Prebiotic Chemistry and the Need for Experimental Follow-up“. The Astrophysical Journal (англиски). 843 (2): 110. arXiv:1705.02350. Bibcode:2017ApJ...843..110R. doi:10.3847/1538-4357/aa773e. S2CID 119502156.
- Raymond, Sean N.; Izidoro, Andre; Bolmont, Emeline; Dorn, Caroline; Selsis, Franck; Turbet, Martin; Agol, Eric; Barth, Patrick; Carone, Ludmila; Dasgupta, Rajdeep; Gillon, Michael; Grimm, Simon L. (25 November 2021). „An upper limit on late accretion and water delivery in the TRAPPIST-1 exoplanet system“. Nature Astronomy (англиски). 6: 80–88. arXiv:2111.13351. doi:10.1038/s41550-021-01518-6. ISSN 2397-3366. S2CID 244668317 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - „Red Dwarf“. COSMOS - The SAO Encyclopedia of Astronomy. Swinburne University of Technology. Посетено на 31 July 2022.
- Riber, Adrián García (June 2018). PLANETHESIZER: SONIFICATION CONCERT (PDF). The 24th International Conference on Auditory Display (ICAD 2018). Michigan Technological University.
- Rinaldi, David; Núñez Ferrer, Jorge (March 2017). „Cheers to a new solar system – and EU investment strategy. CEPS Commentary, 7 March 2017“. CEPS.
- Roettenbacher, Rachael M.; Kane, Stephen R. (14 December 2017). „The Stellar Activity of TRAPPIST-1 and Consequences for the Planetary Atmospheres“. The Astrophysical Journal. 851 (2): 77. arXiv:1711.02676. Bibcode:2017ApJ...851...77R. doi:10.3847/1538-4357/aa991e. S2CID 73535657.
- Rushby, Andrew J.; Shields, Aomawa L.; Wolf, Eric T.; Laguë, Marysa; Burgasser, Adam (26 November 2020). „The Effect of Land Albedo on the Climate of Land-dominated Planets in the TRAPPIST-1 System“. The Astrophysical Journal (англиски). 904 (2): 124. arXiv:2011.03621. Bibcode:2020ApJ...904..124R. doi:10.3847/1538-4357/abbe04. S2CID 226281770.
- Sakaue, Takahito; Shibata, Kazunari (1 September 2021). „An M Dwarf's Chromosphere, Corona, and Wind Connection via Nonlinear Alfvén Waves“. The Astrophysical Journal (англиски). 919 (1): 29. arXiv:2106.12752. Bibcode:2021ApJ...919...29S. doi:10.3847/1538-4357/ac0e34. S2CID 235624132 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Samara, Evangelia; Patsourakos, Spiros; Georgoulis, Manolis K. (1 March 2021). „A Readily Implemented Atmosphere Sustainability Constraint for Terrestrial Exoplanets Orbiting Magnetically Active Stars“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 909 (1): L12. arXiv:2102.07837. Bibcode:2021ApJ...909L..12S. doi:10.3847/2041-8213/abe416. S2CID 231933691 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Schlichting, Hilke E.; Young, Edward D. (1 May 2022). „Chemical Equilibrium between Cores, Mantles, and Atmospheres of Super-Earths and Sub-Neptunes and Implications for Their Compositions, Interiors, and Evolution“. The Planetary Science Journal (англиски). 3 (5): 127. arXiv:2107.10405. Bibcode:2022PSJ.....3..127S. doi:10.3847/psj/ac68e6. ISSN 2632-3338. S2CID 236171388 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Schneider, J.; Dedieu, C.; Sidaner, P. Le; Savalle, R.; Zolotukhin, I. (1 August 2011). „Defining and cataloging exoplanets: the exoplanet.eu database“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 532: A79. arXiv:1106.0586. Bibcode:2011A&A...532A..79S. doi:10.1051/0004-6361/201116713. ISSN 0004-6361. S2CID 55994657.
- Schwieterman, Edward W.; Reinhard, Christopher T.; Olson, Stephanie L.; Harman, Chester E.; Lyons, Timothy W. (10 June 2019). „A Limited Habitable Zone for Complex Life“. The Astrophysical Journal (англиски). 878 (1): 19. arXiv:1902.04720. Bibcode:2019ApJ...878...19S. doi:10.3847/1538-4357/ab1d52. S2CID 118948604.
- Scheidenberger, Christoph; Pfützner, Marek, уред. (2018). The Euroschool on Exotic Beams - Vol. 5. Lecture Notes in Physics (англиски). 948. doi:10.1007/978-3-319-74878-8. ISBN 978-3-319-74878-8. S2CID 220615062.
- Sein, Alexandr; Duncan, Colton; Zhong, Patrick; Koock, Elise; Lee, Waylon; Jakubik, Connor; McHenry, Neil; Bruno, Ashley; Chamitoff, Gregory (2021). „STEM Education Through Virtual Space System Design Competitions“. AIAA Scitech 2021 Forum. AIAA Scitech 2021 Forum. American Institute of Aeronautics and Astronautics. doi:10.2514/6.2021-0481. ISBN 978-1-62410-609-5. S2CID 234272238 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Shields, Aomawa L.; Ballard, Sarah; Johnson, John Asher (5 December 2016). „The habitability of planets orbiting M-dwarf stars“. Physics Reports (англиски). 663: 1–38. arXiv:1610.05765. Bibcode:2016PhR...663....1S. doi:10.1016/j.physrep.2016.10.003. ISSN 0370-1573. S2CID 119248081.
- Shields, Aomawa L.; Carns, Regina C. (25 October 2018). „Hydrohalite Salt-albedo Feedback Could Cool M-dwarf Planets“. The Astrophysical Journal (англиски). 867 (1): 11. arXiv:1808.09977. Bibcode:2018ApJ...867...11S. doi:10.3847/1538-4357/aadcaa. S2CID 76652437.
- Short, Kendra; Stapelfeldt, Karl (2017). Exoplanet exploration program update (PDF) (Report). NASA Exoplanet Exploration Program. Архивирано од изворникот (PDF) на 9 December 2021.
- Sleator, Roy D.; Smith, Niall (4 May 2017). „TRAPPIST-1: The dawning of the age of Aquarius“. Bioengineered. 8 (3): 194–195. doi:10.1080/21655979.2017.1306998. ISSN 2165-5979. PMC 5470511. PMID 28324663.
- Snellen, Ignas A. G. (February 2017). „Earth's seven sisters“. Nature (англиски). 542 (7642): 421–422. doi:10.1038/542421a. hdl:1887/75076. ISSN 1476-4687. PMID 28230129. S2CID 205092857.
- Srinivas, Susheela (August 2017). „Are There Habitable Worlds Out There? – The Quest for Exoplanets“ (PDF). Science Reporter (англиски). 54 (8): 14–20. ISSN 0036-8512.
- Stevenson, David S. (2019). Red Dwarfs: Their Geological, Chemical, and Biological Potential for Life (англиски). Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-030-25550-3. ISBN 978-3-030-25549-7. S2CID 203546646.
- Teixeira, Katie E.; Morley, Caroline V.; Foley, Bradford J.; Unterborn, Cayman T. (December 2023). „The Carbon-deficient Evolution of TRAPPIST-1c“. The Astrophysical Journal (англиски). 960 (1): 44. arXiv:2311.17699. doi:10.3847/1538-4357/ad0cec. ISSN 0004-637X.
- Turbet, Martin; Bolmont, Emeline; Leconte, Jeremy; Forget, François; Selsis, Franck; Tobie, Gabriel; Caldas, Anthony; Naar, Joseph; Gillon, Michaël (1 April 2018). „Modeling climate diversity, tidal dynamics and the fate of volatiles on TRAPPIST-1 planets“. Astronomy & Astrophysics (англиски). 612: A86. arXiv:1707.06927. Bibcode:2018A&A...612A..86T. doi:10.1051/0004-6361/201731620. ISSN 0004-6361. S2CID 53990543.
- Turbet, Martin; Bolmont, Emeline; Bourrier, Vincent; Demory, Brice-Olivier; Leconte, Jérémy; Owen, James; Wolf, Eric T. (August 2020). „A Review of Possible Planetary Atmospheres in the TRAPPIST-1 System“. Space Science Reviews. 216 (5): 100. arXiv:2007.03334. Bibcode:2020SSRv..216..100T. doi:10.1007/s11214-020-00719-1. ISSN 1572-9672. PMC 7378127. PMID 32764836.
- Wang, Jessie (1 June 2022). „Law of Gravity Blurred by Perturbed Planetary Orbits for Alien Observers“. Journal of Physics: Conference Series (англиски). 2287 (1): 012039. Bibcode:2022JPhCS2287a2039W. doi:10.1088/1742-6596/2287/1/012039. ISSN 1742-6596. S2CID 250290787 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Wheatley, Peter J.; Louden, Tom; Bourrier, Vincent; Ehrenreich, David; Gillon, Michaël (11 February 2017). „Strong XUV irradiation of the Earth-sized exoplanets orbiting the ultracool dwarf TRAPPIST-1“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters. 465 (1): L74–L78. arXiv:1605.01564. Bibcode:2017MNRAS.465L..74W. doi:10.1093/mnrasl/slw192. ISSN 1745-3933. S2CID 30087787.
- Wilson, David J.; Froning, Cynthia S.; Duvvuri, Girish M.; France, Kevin; Youngblood, Allison; Schneider, P. Christian; Berta-Thompson, Zachory; Brown, Alexander; Buccino, Andrea P.; Hawley, Suzanne; Irwin, Jonathan; Kaltenegger, Lisa; Kowalski, Adam; Linsky, Jeffrey; Parke Loyd, R. O.; Miguel, Yamila; Pineda, J. Sebastian; Redfield, Seth; Roberge, Aki; Rugheimer, Sarah; Tian, Feng; Vieytes, Mariela (1 April 2021). „The Mega-MUSCLES Spectral Energy Distribution of TRAPPIST-1“. The Astrophysical Journal (англиски). 911 (1): 18. arXiv:2102.11415. Bibcode:2021ApJ...911...18W. doi:10.3847/1538-4357/abe771. S2CID 232014177 Проверете ја вредноста
|s2cid=
(help). - Wolf, Eric T. (6 April 2017). „Assessing the Habitability of the TRAPPIST-1 System Using a 3D Climate Model“. The Astrophysical Journal Letters (англиски). 839 (1): L1. arXiv:1703.05815. Bibcode:2017ApJ...839L...1W. doi:10.3847/2041-8213/aa693a. S2CID 119082049.
- Wunderlich, Fabian; Scheucher, Markus; Godolt, M.; Grenfell, J. L.; Schreier, F.; Schneider, P. C.; Wilson, D. J.; Sánchez-López, A.; López-Puertas, M.; Rauer, H. (29 September 2020). „Distinguishing between Wet and Dry Atmospheres of TRAPPIST-1 e and f“. The Astrophysical Journal (англиски). 901 (2): 126. arXiv:2006.11349. Bibcode:2020ApJ...901..126W. doi:10.3847/1538-4357/aba59c. S2CID 219966834.
- Valio, Adriana; Estrela, Raissa; Cabral, Luisa; Grangeiro, Abel (August 2018). „The biological impact of superflares on planets in the Habitable Zone“. Proceedings of the International Astronomical Union (англиски). 14 (S345): 176–180. doi:10.1017/S1743921319002035. ISSN 1743-9213. S2CID 216905441.
- Van Hoolst, Tim; Noack, Lena; Rivoldini, Attilio (1 January 2019). „Exoplanet interiors and habitability“. Advances in Physics: X. 4 (1): 1630316. Bibcode:2019AdPhX...430316V. doi:10.1080/23746149.2019.1630316. S2CID 198417434.
- Veras, Dimitri; Breedt, Elmé (1 July 2017). „Eclipse, transit and occultation geometry of planetary systems at exo-syzygy“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 468 (3): 2672–2683. arXiv:1703.03414. doi:10.1093/mnras/stx614. ISSN 1365-2966.
- Vida, Krisztián; Kővári, Zsolt; Pál, András; Oláh, Katalin; Kriskovics, Levente (2 June 2017). „Frequent flaring in the TRAPPIST-1 system – unsuited for life?“. The Astrophysical Journal (англиски). 841 (2): 124. arXiv:1703.10130. Bibcode:2017ApJ...841..124V. doi:10.3847/1538-4357/aa6f05. S2CID 118827117.
- Vinson, Alec M.; Tamayo, Daniel; Hansen, Brad M. S. (1 August 2019). „The Chaotic Nature of TRAPPIST-1 Planetary Spin States“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (англиски). 488 (4): 5739–5747. arXiv:1905.11419. Bibcode:2019MNRAS.488.5739V. doi:10.1093/mnras/stz2113. ISSN 1365-2966. S2CID 167217467.
- Yang, J.; Ji, W. (1 December 2018). Proxima b, TRAPPIST 1e, and LHS 1140b: Increased Ice Coverages by Sea Ice Dynamics. American Geophysical Union, Fall Meeting 2018. AGU Fall Meeting Abstracts. 2018. Washington DC. стр. P43G–3826. Bibcode:2018AGUFM.P43G3826Y.
- Zanazzi, J. J.; Lai, Dong (11 August 2017). „Triaxial deformation and asynchronous rotation of rocky planets in the habitable zone of low-mass stars“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 469 (3): 2879–2885. arXiv:1702.07327. Bibcode:2017MNRAS.469.2879Z. doi:10.1093/mnras/stx1076. ISSN 1365-2966. S2CID 119430179.
- Zanazzi, J. J.; Triaud, Amaury H. M. J. (1 June 2019). „The ability of significant tidal stress to initiate plate tectonics“. Icarus (англиски). 325: 55–66. arXiv:1711.09898. Bibcode:2019Icar..325...55Z. doi:10.1016/j.icarus.2019.01.029. ISSN 0019-1035. S2CID 96450290.
- Zhang, Xi (July 2020). „Atmospheric regimes and trends on exoplanets and brown dwarfs“. Research in Astronomy and Astrophysics (англиски). 20 (7): 099. arXiv:2006.13384. Bibcode:2020RAA....20...99Z. doi:10.1088/1674-4527/20/7/99. ISSN 1674-4527. S2CID 220042096.
- Zhang, Zhanbo; Zhou, Yifan; Rackham, Benjamin V.; Apai, Dániel (4 October 2018). „The Near-infrared Transmission Spectra of TRAPPIST-1 Planets b, c, d, e, f, and g and Stellar Contamination in Multi-epoch Transit Spectra“. The Astronomical Journal (англиски). 156 (4): 178. arXiv:1802.02086. Bibcode:2018AJ....156..178Z. doi:10.3847/1538-3881/aade4f. hdl:10150/631598. S2CID 118938032.
- Greene, Thomas P.; Bell, Taylor J.; Ducrot, Elsa; Dyrek, Achrène; Lagage, Pierre-Olivier; Fortney, Jonathan J. (March 2023). „Thermal Emission from the Earth-sized Exoplanet TRAPPIST-1 b using JWST“. Nature. 618 (7963): 39–42. arXiv:2303.14849. Bibcode:2023Natur.618...39G. doi:10.1038/s41586-023-05951-7. PMID 36972683 Проверете ја вредноста
|pmid=
(help). S2CID 257767242 Проверете ја вредноста|s2cid=
(help).
Дополнителна литература
[уреди | уреди извор]- Arcand, Kimberly K.; Price, Sara R.; Watzke, Megan (2020). „Holding the Cosmos in Your Hand: Developing 3D Modeling and Printing Pipelines for Communications and Research“. Frontiers in Earth Science. 8: 541. arXiv:2012.02789. Bibcode:2020FrEaS...8..541A. doi:10.3389/feart.2020.590295. ISSN 2296-6463.
- Dzombeta, Krstinja; Percy, John (31 October 2019). Flare Stars: A Short Review (Report) (англиски).
- Fauchez, Thomas J.; Turbet, Martin; Wolf, Eric T.; Boutle, Ian; Way, Michael J.; Del Genio, Anthony D.; Mayne, Nathan J.; Tsigaridis, Konstantinos; Kopparapu, Ravi K.; Yang, Jun; Forget, Francois; Mandell, Avi; Domagal Goldman, Shawn D. (21 February 2020). „TRAPPIST-1 Habitable Atmosphere Intercomparison (THAI): motivations and protocol version 1.0“. Geoscientific Model Development (English). 13 (2): 707–716. arXiv:2002.10950. Bibcode:2020GMD....13..707F. doi:10.5194/gmd-13-707-2020. ISSN 1991-959X. S2CID 211296491.CS1-одржување: непрепознаен јазик (link)
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- „The discovery team's official website“. TRAPPIST.one.
- „Ultracool dwarf with planets“. ESOcast 83. European Southern Observatory.