Украинската авијација во македонскиот конфликт
.jpg)
За време на воениот конфликт меѓу македонските власти и албанските бунтовници во 2001 година, Украина достави борбени хеликоптери (Ми-8 и Ми-24) и авиони (Су-25) на владината армија. Покрај тоа, имаше извештаи за директно учество на украински пилоти. Воената поддршка на Киев предизвика незадоволство кај западните земји.
Историја[уреди | уреди извор]
Со избувнувањето на непријателствата, сојузниците на македонската влада, претставени од земјите на НАТО, се ограничија на воени советници. Сепак, на владините сили им требаше оружје. Воена опрема беше обезбедена од Грција, Бугарија, Украина[1]. За возврат, Југославија снабдуваше мало оружје и муниција[2].
Во март 2001 година, украинското оружје почна да пристигнува во Македонија. Целата опрема беше пренесена според билатерален договор за воено-техничка соработка по намалени цени. Пратките со оружје предизвикаа незадоволство во Сад и НАТО. На 25 јули, украинскиот претседател Леонид Кучма се состана со советникот за национална безбедност на американскиот претседател Кондолиза Рајс во Киев. Американската страна побара да се запре воената поддршка За Македонија. Сепак, Кучма одби да се покорува. За две недели, Украина испраќа бугарски 30 тенкови и 20 оклопни транспортери во Македонија, надградени во нејзините фабрики. Во исто време, Западниот печат напиша дека владините хеликоптери и авиони управуваат украински пилоти[3][4].
Самите албански милитанти сериозно го сфатија зајакнувањето на непријателските авиони и се снабдија со МАНПАДИ од американско и советско производство[1].
Авијација[уреди | уреди извор]
Табела за испораки на украинската авијација за време на конфликтот. Ова не вклучува испораки во 1994 година (четири хеликоптери Ми-17 со броеви VAM-301/Z3-HHC, VAM-302/Z3-HHD, VAM-303/Z3-HHE, VAM-304/Z3-HHF, влезе во 301. TRHE) и 28 декември 2001 година (два Ми-24К со броеви VAM-211 и VAM-212)[1].
| Датум на испорака | Број на одборот | Количина | Ескадрила | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ми-8МТ | ||||||
| 20.03 | VAM-305, VAM-306, VAM-307 и VAM-308 | 4 | 301. TRHE | |||
| Ми-24В | ||||||
| 23.03 | VAM-201 и VAM-202 | 2 | 201. POHE | |||
| 15.04 | VAM-203 и VAM-204 | 2 | 201. POHE | |||
| 15.05 | VAM-205, VAM-206, VAM-207, VAM-208 | 4 | 201. POHE | |||
| 04.09 | VAM-209 и VAM-210 | 2 | 201. POHE | |||
| Су-25 | ||||||
| 20.06 | VAM-121, VAM-122, VAM-123 | 3 | 101. AE | |||
| Су-25УБ | ||||||
| 20.06 | VAM-120 | 1 | 101. AE | |||
Во летото 2022 година, се дозна за враќањето на четири нападни авиони Су-25 на украинската страна, кои не летаа од 2004 година. Во март 2023 година, шефицата на Македонското министерство за одбрана, Славјанка Петровска, рече дека земјата ќе пренесе 12 хеликоптери испорачани во 2001 година во Украина, бидејќи машините речиси истрчаа од животот[5].
Пилоти[уреди | уреди извор]
Првите извештаи за учеството на украинците во конфликтот се појавија вечерта на 23 Март. Американскиот канал СИ-ЕН-ЕН изјави дека "нападот врз албанските бунтовници го извршиле руски хеликоптери со украински екипаж на бродот"[6].
Официјален киев остро ги отфрли таквите тврдења, иако самите пилоти на хеликоптери потврдија во приватни разговори дека направиле "неколку летови" за "разумна такса" (меѓу нив е и Игор Шандригин[6].). Индиректно, фактот за учество на украинците потврдува дека предвоениот напад на македонските пилоти бил само околу 20 часа годишно. Покрај тоа, украинските инструктори останаа во Македонија уште два месеци. Повеќето од нив имале искуство во војната во Авганистан[1].
Странците не само што вршеле борбени операции, туку и обучувале македонски пилоти[6].
Борбени летови[уреди | уреди извор]
За прв пат, украински авиони, особено Ми-8 и Ми-24, беа користени во близина на Тетово (23 Март) и во близина на Планината Шар Планина (25 Март). Од раните утрински часови на 22 јуни, Ми-24 почна да работи на милитантни позиции околу Арачиново[1]. Тука, учеството на украинските пилоти на хеликоптери одигра една од најважните улоги[2]. На 23 јуни, Су-25 првпат се појавија над бојното поле. Утрото на 10 август, четири Су-25, осум Ми-24 и четири Ми-8МТ поддржаа копнени единици во одбивањето на непријателската офанзива на селото Радуша и армискиот контролен пункт западно од Скопје. Интензивните воздушни напади продолжија до 14:00 часот следниот ден, а за прв пат беше забележана употреба на бомби ФАБ-250. Според официјалните податоци на Министерството за одбрана на Македонија, загубите на милитантите од акциите на воздухопловството изнесувале најмалку 400 лица убиени и повредени[1].
Според сеќавањата на украинските пилоти, во речиси секое летање, силен оган беше испукан врз авиони и хеликоптери за напад од земја, и тоа не беше само мало оружје од калибар 7,62 мм, туку и тешки митралези (12,7 мм) и противвоздушни пиштоли од калибар 20, 23 и 30 мм. Речиси секој хеликоптер имаше борбена штета. На некои, украинската механика броеше неколку десетици дупки. Неколку МАНПАДИ беа лансирани во авионот за напад, но авионот успеа да избегне[1].
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Михаил Жирохов, Александр Заблотский. Воздушная война в Югославии. Часть 3 // Уголок неба : авиационная энциклопедия. — 2004.
- ↑ 2,0 2,1 Валецкий Олег. СЛАВЯНЕ ПРОТИВ АЛБАНЦЕВ: ВОЙНА В МАКЕДОНИИ // Центр стратегических оценок и прогнозов. — 5 июня 2013.
- ↑ Балканские войны. Часть 11. Конфликт в Македонии (2001)
- ↑ „Історія однієї дружби. Як Україна боролася за єдність Північної Македонії“. BBC News Україна. Архивирано од изворникот на 7 лютого 2021. Посетено на 2021-02-11. Проверете ги датумските вредности во:
|archive-date=(help) - ↑ Северная Македония передаст Украине 12 вертолетов Ми-24
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Секретная миссия украинцев в Македонии