Описна статистика
Статистиката има две гранки: описна статистика и дедуктивна статистика.
Што може да се направи со статистиката?
|
Слика 1: Двете гранки на статистика
|
Описна статистика претставува наука за собирање, организирање, анализирање, резимирање, илустрирање на податоци или резултати.
Дедуктивна статистика претставува наука за доведување заклучоци и предвидувања врз основа на податоци или резултати.
За правилно да се работи со дедуктивна статистика потребно е добро познавање на описна статистика.
Основни дефиниции[уреди | уреди извор]
Популација[уреди | уреди извор]
Во математичка статистика, множеството од еднородни објекти или резултати од некоја случка, кои имаат некоја заедничка одлика, се нарекува популација.
Големината на популација, т.е. бројот на неговите членови се означува со N (голема буква).
Примерок[уреди | уреди извор]
Дел од популација се вика примерок1, односно примерок е подмножество на една популација. Примероци се користат во дедуктивна статистика.
Големината на примерок, т.е. бројот на неговите членови се означува со n (мала буква)2.
Обележје[уреди | уреди извор]
Заедничката одлика што се набљудува на елементите од популацијата се нарекува обележје.
Обележје може да биде:
- Квалитативно – на пример: пол, боја на очи, националност, ....
- Квантитативно – на пример: оценка, сума на пари, висина, тежина, број на дефектни производи, време на непрекината работа, ...
Податок, исход и настан[уреди | уреди извор]
Поединечен резултат, т.е. запишувањето на „вредноста“ на обележјето на поединечен член на популацијата (или примерок) се нарекуваат податок или исход.
Кога се зборува за поедничен резултат обично го викаме податок, а кога зборуваме за можни резултати ги викаме можни исходи.
Неколку можни популации | Обележје |
Можни исходи |
Прилеп 2005, Редовни студенти во 1999 на Технички факултет-Битола, Животни во 2012 во зоолошката градина во Скопје | пол |
{маж, жена} |
Крајни оценки по физика на учениците во еден одреден клас, | оценки |
{1,2,3,4,5} |
Висината со точност до 1 cm на вода во неколку садови со висина 1m | број во интервалот [0, 1] со 2 децимали |
{0.00, 0.01, 0.02, …, 0.99, 1.00} |
Податоци[уреди | уреди извор]
Збирка на сите податоци од целата популација за едно обележје се нарекува податоци или множество на податоци.
Важно: Можните исходи се сите различни, но поединечни податоци во множеството на податоци можат да се повтораат.
Големина на податоци[уреди | уреди извор]
Големина на податоци е бројот на податоци во множеството на податоците. Бидејќи работиме само со популации во описната статистика, големината на податоците е бројот на членови на популацијата, т.е. големина на податоци = N (голема буква).
Категорија, класи и интервали[уреди | уреди извор]
Доколку се прави групирање на податоци (види глава Г), истите се групираат во категории. Категории можат да бидат класи (т.е. самите можни исходи од обележјето) или последователни бројни интервали.
Честота[уреди | уреди извор]
Доколку се прави групирање на податоци, честота f е број на податоците во секоја категорија. Значи имаме толку честоти колку што имаме категории. Збирот на сите честоти треба да биде големината на податоците, т.е. Σf=N. Табела со честоти се вика честотна табела.
Мерки и статистики[уреди | уреди извор]
Мерка, параметар[уреди | уреди извор]
Мерка е вредност пресметана од податоците на една популација со одредени особини. Пример: Аритметичка средина μ. Се користи и зборот параметар.
Статистика[уреди | уреди извор]
Статистика е вредност пресметана од податоците на еден примерок со одредени особини. Пример: Аритметичка средина x̅ (на примерок). Се користи и зборот статистички податок.
1За жал, во веројатност се користи изразот „простор на примероци“ за множеството на сите можни настани (резултати) на еден експеримент. Нема никаква врска помеѓу ова и примерок во статистика.
2Во описната статистика, треба да се користи буквата k за бројот на категории (класи, интервали) при групирање на податоци.
Литература[уреди | уреди извор]
Други референции[уреди | уреди извор]
- Б. Описна статистика - Собирање податоци
- В. Описна статистика - Организирање податоци
- Г. Описна статистика - Сурови и групирани податоци
- Д. Описна статистика - Типови податоци
|