Курентовање
| Курентовање | |
|---|---|
 Корант или Курант | |
| Наречен и | 5-та сезона, најголемиот европски етно карневал на отворено |
| Вид | културен |
| Значење | Прослава пред сезоната на постот. |
| Почнува | 11 дена пред Чиста Среда (57 дена пред Велигден) |
| Завршува | Прочка (47 дена пред Велигден) |
| Датум | 19 Февруари – 1 Март |
| Во 2024 | 3–13 Февруари |
| Прослава | Паради, забави, настапи на отворено |
| Поврзано | Карневал, Чиста Среда, Пост |
Курентовање е најпопуларен и етнолошки значаен карневалски настан во Словенија, кој првпат бил организиран во 1960 година од страна на Драго Хасл и неговите соработници од културните и образовните организации. Овој 11-дневен пролетен обред и значаен настан на плодноста се слави на Прочка во Птуј, најстариот документиран град во регионот, и привлекува вкупно 100.000 учесници секоја година. Во 2016 година бил прогласен за 7-ми најголем карневал во светот од Осамена Планета(анг: Lonely Planet).
Нејзината главна фигура, позната како Курент или Корент, популарно е реинтерпретирана како екстравагантен бог на неограниченото задоволство и хедонизам во раните словенски обичаи. На денешните фестивали, групи куренти носат традиционална облека направена од кожа на овца, додека држат дрвени палки со кожа од еж наречени јежевке закачени на нив, чија врева се верува дека ја „брка зимата“. На овој начин присуството на курентите го најавува крајот на зимата и почетокот на пролетта. Да се биде курент на почетокот било привилегија што им се нудело само на невенчаните мажи, но денес, оженетите мажи, деца и жени се исто така поканети да ја носат облеката.
Во 2010 година се одбележал 50-годишнината од првата организирана инстанца на овој фестивал. Како домаќин на фестивалот, градот Птуј бил примен во Федерацијата на европските карневалски градови во 1991 година.
Во 2017 година, Курентите биле впишани на Репрезентативната листа на УНЕСКО за нематеријално културно наследство на човештвото.
Потекло на фестивалот[уреди | уреди извор]
Идејата за организиран карневалски настан во Птуј била смислена во 1950-тите години, кога карневалските носии, придружувани од бенд, спонтано формирале поворки на Светиот вторник.
Настанот продолжил да расте. Хасл, неуморен организатор на Курентовање од неговите почетоци до 1970-тите, бил силно убеден дека овој настан можел да помогне да се спречи, според него, екстремно брзото исчезнување на карневалските навики и традиционалните обичаи во околните села. Во 1959 година, Хасл, силно поддржан од оние кои ги споделувале неговите ставови и ентузијазам за настанот, предложил Историското друштво на Птуј да ја преземе организацијата и спроведувањето на карневалскиот настан. Тој предложил настанот да го носи името на најпознатите носии Курент – и се родило Курентовање. Хасл подготвил нацрт во врска со содржината и ги навел главните насоки што требале да се следат за да се трансформира Курентовање во настан од етнографско значење. Неговата визија за настан која ги содржела уникатните карневалски фигури и навики од регионот Птуј, на кои подоцна би можеле да им се придружат и други традиционални словенечки носии, помогнала настанот да прерасне во фестивал на носии. Тој дополнително планирал да ја прошири содржината на настанот со воведување на современи карневалски носии.
Првата „модерна“ верзија на фестивалот Курентовање[уреди | уреди извор]
.jpg)
На 27 февруари 1960 година, на Прочка, во Птуј била организирана првата модерна верзија на фестивалот, наречена Курентовање, со традиционални карневалски носии од Марковци. Учесниците на карневалот се построиле во поворка. Водачите на поворката биле копјаници, следени од орачи, „мечки“, самовили, петлиња и Куренти, сите танцувале на звукот на музиката што ја свирела локалната група. На насобраната толпа преку звучници им биле објаснети изведбата и обичаите на секоја традиционална носија. Настанот наишол на огромен успех и предизвикал општ интерес што ги охрабрил организаторите да продолжат.
Една година подоцна, на носијата на Марковци им се придружиле орачи од Ланцова Вас, утоварачи на трупци од Цирковци и тажачки од Хајдина. За прв пат карневалски групи се претставиле попладне. Во 1962 година настанот ги надминал локалните граници со покани на други карневалски фигури како што се лавфарџи од Церкно и борово гостивање од Предановци во регионот на Прекмурје.
Интернационализација[уреди | уреди извор]
Меѓународниот аспект на настанот се стекнал во следните години кога на локалните и на словенечките традиционални носии им се придружиле носии од: Хрватска, Србија, Македонија, Унгарија, Австрија, Италија, Јапонија и многу други земји. Бројот на учесници и гледачи растел со текот на годините. При тоа, илјадници ги посетувале карневалските настани за да се восхитуваат на необичните костими и да се приклучат на забавата.
Многу години, главниот дел од настанот бил презентација на индивидуални традиционални карневалски групи. Ова се случувало или во сабота или во недела наутро, пред попладневната поворка.
Проширување на програмата на фестивалот[уреди | уреди извор]
Во 1994 година, програмата на фестивалот била продолжена на повеќе од два дена, со мноштво настани, настапи на плоштадот пред градското собрание, погребот на Карневалот и забавна програма во карневалскиот шатор. Од 1999 година па натаму, настанот Принцот на карневалот бил воведен со устоличувањето на принцот што се одржувал на 11 ноември. Ова само по себе станал важен културен и забавен настан.
Во текот на изминатите неколку години, карневалот започнувал точно на полноќ на 2 февруари. Будина, едно од претежно руралните предградија на Птуј, го организирала настанот. Овој настан вклучувал огромен оган околу кој, на полноќ, Курентите, за овој настан, опремени со синџир и пет ѕвона и дрвен стап - почнуваат да танцуваат, со што го најавуваат почетокот на карневалот. Од овој момент на Курентите им е „дозволено“ да ги прават своите вообичаени рути.
Денес фестивалот трае околу единаесет дена, почнувајќи од сабота, една недела пред Прочка, кога само традиционалните карневалски носии формираат поворка на улиците на Птуј и кога на принцот на карневалот му се дава чест да владее со градот. Секој ден има изведби на поединци во костими и многу други видови забава кои се одржуваат на плоштадот пред градското собрание и во карневалскиот шатор.
Активностите кулминираат со саботната поворка на традиционални карневалски носии, детската карневалска парада, погребот на Карневалот и враќањето на власта на градоначалникот на градот. Меѓутоа, бидејќи понекогаш има помалку денови помеѓу Сретение Господово и Чист Вторник, другите активности траат пократко. Следствено, ова влијае на целата програма и развој на настанот секоја година.
Курент или Корант - главната карневалска фигура[уреди | уреди извор]
Курент или Корант е најпознатата традиционална карневалска фигура во целиот регион, како и во цела Словенија. Името веројатно потекнува од вообичаената именка курант „гласник, лакеј, пешак“, со што споделува семантичка основа со церкнскиот термин лавфар. Иако групите Курент можеби не изгледаат сосема исто, таа е најпопуларната и најчестата традиционална карневалска фигура во рамнините Птуј и Драва и во ридовите Халозе.
Курент или Корант, како што е познат денес, своето потекло го има во популарната традиција. Традиционално, облеката на Курент била резервирана за невенчани мажи, но во денешно време Курент-Корант може да биде невенчани или оженети мажи, жени и деца.
Двата типа на словенечки Курент-Корант се таканаречените „пердувести“ и „роговите“, при што разликата е главно во изгледот на покривката на главата. Курент-Корант носи огромна облека од овча кожа. Околу половината виси синџир со закачени огромни ѕвона. Добиената бучава одлично ја „брка зимата“, што е, наводно, функцијата на Курент. Корент, исто така, носи тешки чизми и специјални црвени или зелени грејачи за нозе, додека главата е покриена со висока крзнена капа украсена со панделки и маска со долг, црвен јазик. Дрвената палка обично се носи во левата рака.
Список на карневалски паради[уреди | уреди извор]
Во 1960 и 1961 година, настанот се одржувал во сабота. Од 1962 година, до денешен ден, настанот се одржува на Прочка. Помеѓу 1962 и 1991 година, програмата била закажана во два дела: пред пладне имало дефиле на традиционални носии само на градскиот стадион, а карневалот се одржувал по градските улици попладне. Со собирање од над 50.000 луѓе секоја година на Прочка, ова е најголемиот словенечки дневен јавен настан веднаш до настанот за скијање Планица.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
| Издание | Година | Ден | Датум | Број на посетители | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 1960 | Сабота пред Прочка | 27 февруари | 6,000 | |
| 2 | 1961 | Прочка | 11 февруари | 14,000 | |
| 3 | 1962 | 4 март | 20,000 | ||
| 4 | 1963 | Прочка | 24 февруари | / | |
| — | 1964 | Прочка Чист Вторник |
9 февруари 11 февруари |
/ | |
| 5 | 1965 | Прочка | 28 февруари | 30,000 | |
| 6 | 1966 | Сабота пред Прочка Прочка |
19 февруари 20 февруари |
30,000 | |
| 7 | 1967 | Прочка | 5 февруари | откажано | |
| 8 | 1968 | Прочка | 25 февруари | 20,000 | |
| 9 | 1969 | Прочка | 16 февруари | 20,000 | |
| 10 | 1970 | 8 февруари | / | ||
| 11 | 1971 | 21 февруари | 35,000 | ||
| 12 | 1972 | 13 февруари | / | ||
| 13 | 1973 | Прочка | 4 март | 40-50,000 | |
| 14 | 1974 | 24 февруари | 40-50,000 | ||
| 15 | 1975 | 9 февруари | 40,000 | ||
| 16 | 1976 | 29 февруари | 45,000 | ||
| 17 | 1977 | 20 февруари | 40,000 | ||
| 18 | 1978 | 5 февруари | / | ||
| 19 | 1979 | 26 февруари | 40,000 | ||
| 20 | 1980 | 17 февруари | / | ||
| 21 | 1981 | 1 март | 40,000 | ||
| 22 | 1982 | 21 февруари | 40,000 | ||
| 23 | 1983 | 13 февруари | / | ||
| 24 | 1984 | 4 март | / | ||
| 25 | 1985 | 17 февруари | / | ||
| 26 | 1986 | 9 февруари | / | ||
| 27 | 1987 | 1 март | / | ||
| 28 | 1988 | 14 февруари | 45,000 | ||
| 29 | 1989 | 5 февруари | 40,000 | ||
| 30 | 1990 | 25 февруари | 50,000 | ||
| 31 | 1991 | 10 февруари | / | ||
| 32 | 1992 | 1 март | / | ||
| 33 | 1993 | 21 февруари | 30,000 | ||
| 34 | 1994 | 13 февруари | / | ||
| 35 | 1995 | 26 февруари | / | ||
| 36 | 1996 | 25 февруари | 25,000 | ||
| 37 | 1997 | 9 февруари | 40,000 | ||
| 38 | 1998 | 22 февруари | 50,000 | ||
| 39 | 1999 | 14 февруари | 10,000 | ||
| 40 | 2000 | 5 март | 50-60,000 | ||
| 41 | 2001 | 25 февруари | 45,000 | ||
| 42 | 2002 | 10 февруари | 50,000 | ||
| 43 | 2003 | 2 март | 60,000 | ||
| 44 | 2004 | 22 февруари | / | ||
| 45 | 2005 | 6 февруари | 50,000 | ||
| 46 | 2006 | 26 февруари | / | ||
| 47 | 2007 | 18 февруари | 40,000 | ||
| 48 | 2008 | 3 февруари | 50,000 | ||
| 49 | 2009 | 22 февруари | 55,000 | ||
| 50 | 2010 | 14 февруари | 60,000 | ||
| 51 | 2011 | 6 март | 65,000 | ||
| 52 | 2012 | 19 февруари | 60,000 | ||
| 53 | 2013 | 10 февруари | 30,000 | ||
| 54 | 2014 | 2 март | 50,000 | ||
| 55 | 2015 | 17 февруари | 55,000 | ||
| 56 | 2016 | 7 февруари | 40,000 | ||
| 57 | 2017 | 26 февруари | 60,000 | ||
| 58 | 2018 | 11 февруари | 60,000 | ||
| 59 | 2019 | 3 март | 45,000 | ||
| 60 | 2020 | 23 февруари | 50,000 | ||
| 61 | 2021 | 14 февруари | virtual | ||
- 1972 година - само на настанот на стадионот, без градски карневал.
- 1992 година - нема класичен карневал, ограничен само на четири градски плоштади.
Традиционални настани[уреди | уреди извор]
Вовед[уреди | уреди извор]
| Бидејќи | Настан | Секогаш во ист ден |
|---|---|---|
| 2001 година | Курент (Корант) Скок | Полноќен ритуал покрај оган кај Куќата на Зоки во Будина (Сретение господово - 2 до 3 февруари) |
Главни настани[уреди | уреди извор]
| Бидејќи | Настани | Секогаш во ист ден | |
|---|---|---|---|
| ↓ Етнички и карневалски паради ↓ | |||
| 1998 година | Отворање етничка поворка | сабота пред Прочка | |
| 2020 година | Групи за Ден на Курент (Корант). | една недела пред Чиста Среда | |
| 2015 година | Ноќен спектакл | Исчезнат петок | |
| 1873 | Градски карневалско шеталиште | сабота пред Прочка | |
| 2013 година | |||
| 1960 година | Меѓународна карневалска парада | Прочка | |
| Парада во словенечките градинки | Чист Понеделник | ||
| Погреб Шров | Чист Вторник | ||
Придружни настани[уреди | уреди извор]
| Бидејќи | Хуманитарен настан за готвење | Секогаш во ист ден |
|---|---|---|
| 2006 година | Обарјада | сабота пред Прочка |
| Бидејќи | Уметнички настани | Секогаш во ист ден | |
|---|---|---|---|
| 2009 година | Екс-Темпор | Уметничка колонија | сабота пред Прочка |
| Отворање на изложбата | сабота пред Прочка | ||
Принцовите на карневалот[уреди | уреди извор]
Првиот принц на карневалот Курентовање бил инагуриран на 11 ноември 1999 година, по што ова станало традиција. По иницијатива на Бранко Брумен, еден од главните организатори на Курентовањето и подпретседател на ФЕЦЦ, бидејќи го видел овој фолклор и на други карневали во Европа долго пред Птуј. Во 2000 година, првиот принц ја "зазема" канцеларијата на градоначалникот за период од единаесет дена од карневалот Курентовање. Од 2013 година, принцевите имаат мандат од две години.
| # | Принц | Градски мандат | Година |
|---|---|---|---|
| 1 | Јоже Гашпершич како Гашпер I | 26 Февруари – 7 Март | 2000 |
| 2 | Звонко Крижај како Матевж Зоки III | 17 – 27 Февруари | 2001 |
| 3 | Златко Гајшек како Дон Златко III | 3 – 12 Февруари | 2002 |
| 4 | Иво Рајх како Ноубл Мошцон Рајх | 22 Февруари – 4 Март | 2003 |
| 5 | Бранко Цајнко како Цајнко Фридерик V | 14 – 24 Февруари | 2004 |
| 6 | Марјан Цајнко како Ноубл Холонешки VI | 3 – 8 Февруари | 2005 |
| 7 | Марко Клинц како Клинц Хауптман од Спухља | 18 – 28 Февруари | 2006 |
| 8 | Славко Колар како Славко Ноубл Качерл | 10 – 20 Февруари | 2007 |
| 9 | Миран Урих како Мајер Цирковшки | 3 – 5 Февруари | 2008 |
| 10 | Станко Веган како Веган Турнишки | 14 – 24 Феврyари | 2009 |
| 11 | Милан Сенчар како Витез Сенчар, Ноубл Бернард на Птуј | 6 – 16 Февруари | 2010 |
| 12 | Јанез Голц како Ноубл Барон Јакоб Бреунер на Марковци | 26 Февруари – 8 Март | 2011 |
| 13 | Владо Хвалец како Ноубл Јуриј Опроснизер | 11 – 21 Февруари | 2012 |
| Две-годишен мандат | |||
| 14 | Мирослав Слодњак како Витез на Дорнава | 3 – 12 Февруари 22 Февруари -– 4 Март |
2013 2014 |
| 15 | Рајко Јургец како Бертолд на Треун | 9 – 19 Февруари 3 – 9 Февруари |
2015 2016 |
| 16 | Алеш Горичан како Ноубл Јанез Максимилијан Грегорич | 18 – 28 Февруари 3 – 13 Февруари |
2017 2018 |
| 17 | Дарко Цафута како Јакоб Барон Зекел на Видем | 23 Февруари – 5 Март 15 – 25 Февруари |
2019 2020 |
| Три-годишен мандат | |||
| 18 | Хинко Шоштарич како Витез Хинко Содински, ноубл Гал | 6 – 16 Февруари 19 Февруари – 1 Март 11 – 21 Февруари |
2021 2022 2023 |
Надвор од Словенија[уреди | уреди извор]
.jpg)
Кливленд, Охајо, САД има една од најголемите словенечко-американски заедници надвор од Европа. Сместено околу црквата Св. Витус, населбата Сент Клер-Супериор станала домаќин на локалната верзија на Курентовање во 2013 година. Прославата се одржува во сабота пред Чиста Среда.