Еврејски гробишта (Веринг)

Еврејски гробишта во Веринг

Еврејски гробишта во Веринг
Податоци
Основани	1784
Место	Виена
Земја	Австрија
Тип	еврејски
Стил	Бидермајер
Гробови	5,800 – 7,300

Погребна сала на влезот (2006)

Еврејските гробишта во Варинг, отворени во 1784 година — главното место за погребување на членовите на Еврејскатата заедница во Виена. Покрај гробиштата Свети Марко, тоа се последните преостанати гробишта во Виена во бидермаерски стил. По нивното затворање во 1880-тите, тие биле делумно уништени за време на Третиот Рајх, а денес се само делумно достапни поради нивната влошена состојба. Долготрајната дебата за реставрацијата на гробиштата се одржува од 2006 година меѓу политичарите на федерално и локално ниво, како и експерти.

Местоположба

Првично гробиштата биле дел од виенското предградие Варинг. Меѓутоа, денес, поради промените на границите, гробиштата, и покрај нивното име, повеќе не се дел од 18-тиот виенски округ Варинг, туку припаѓаат на Доблинг, 19-тиот округ.

Историја

Гробиштата во Варинг гледани од паркот Варинг

Надгробна плоча

Стела

Поради санитарната уредба на светиот римски цар Јосиф II, сите гробишта во Виена во рамките на градските ѕидини морале да бидат затворени. На местото на старите локални гробишта кои се развиле околу парохиските цркви, биле изградени нови гробишта надвор од градските ѕидини. Еврејската заедница исто така била погодена од оваа мерка, бидејќи тие одржувале гробишта во Сегасе (Росау) . Овие гробишта биле затворени. Поради оваа причина, во 1784 година еврејската заедница стекнала парцела од 2 хектари до новоизградените Општи гробишта во Варинг; таму, истата година, ги отвориле новите еврејски гробишта, оградени со ѕид. Првично, гробиштата се состоеле само од делот западно од влезот; но, двапати биле проширени кон исток преку купување на повеќе земјиште. До завршувањето на еврејскиот дел на Зентралфридхоф во 1879 година, тука биле изградени околу 8000 до 9000 гробници. За разлика од еврејските гробишта во Росау, каде што може да се најдат само хебрејски натписи, на гробиштата Варинг постојат надгробни споменици со хебрејски и германски јазик. Последните неколку, повремени погребувања се случиле во семејните сводови во доцните 1880-ти. После тоа, на гробиштата повеќе не биле одржувани погреби. Околу 1900 година на средината на неискористените гробишта била засадена авенија со липи. Ова е знак за тоа колку либерална била еврејската заедница во Виена во тоа време, бидејќи липите засадени покрај гробовите на свештениците би требало да ја отстранат поделбата помеѓу овие гробови и околните гробови во традиционалниот еврејски начин на размислување.

Соседните генерални гробишта Варинг (Allgemeiner Währinger Friedhof ) биле растурени во 1920-тите и претворени во парк. Еврејските гробишта, од друга страна, останале да стојат поради еврејските закони за осветена земја. Меѓутоа, во нацистичкиот период, значителен дел од гробиштата биле уништени. Приближно 1.500-2.000 гробници биле уништени со ископување на езерце за заштита од пожар што никогаш не било изградено. Конгрегацијата претходно ги ексхумирала погодените гробници колку што било можно, а посмртните останки биле пренесени во Зентралфридхоф по големата организација на камиони и гориво, каде што биле погребани во масовна гробница. Материјалот за ископување на езерцето бил искористен за градежни работи на Урбан-Лориц-Плац. Посмртните останки на уште 200 мртви биле донесени во Нацистичкиот музеј во Виена за анализа и истражување на полето на „расни студии“. Посмртните останки подоцна исто така биле погребани во Зентралфридхоф. Во 1942 година следело експропријација на целата парцела; еврејската заедница била принудена да ги продаде гробиштата на градот. Откако храбар градски државен службеник ги прогласил просториите на гробиштата за засолниште за птици, барем преостанатото земјиште можело да се зачува.

По Втората светска војна, гробиштата биле вратени на еврејскиот Култусгемајнде по тешки преговори, но уништениот дел морал да му се даде на градот во замена. Потоа, градот одлучил да ја развие парцелата што била евтино купена како пасиште. Во меѓувреме, започнало брзото влошување на гробиштата, бидејќи еврејскиот Култусгемајнде не можел да си дозволи да ги зачува. Дури и откако Република Австрија се обврзала во 2001 година, со Договорот од Вашингтон, да даде помош за зачувување и реставрација на еврејските гробишта, не биле преземени чекори за зачувување на овие гробишта. Плаќањата на Република Австрија на еврејскиот Култусгемајнде за одржување на еврејските гробишта се користат за зачувување на двата еврејски делови на гробиштата, и како такви, речиси и не постојат средства на располагање за одржување на Еврејските гробишта во Варинг. Дури и по изјавата на виенскиот комесар за реституција Курт Шолц дека ќе се овозможи користење на местото како парк, биле исечени само неколку скапани дрвја. По повиците на виенските „зелени“ за чистење на гробиштата, на крајот на февруари 2006 година, градскиот советник одговорен за градските финансии во тоа време, Сеп Ридер (Социјалдемократска партија), предложи како решение основа, во која удел би имале федерацијата, градот и приватните донатори. Меѓутоа, во јуни 2006 година, градоначалникот Мајкл Хаупл ја повикал федералната влада да плати за поправките, опишувајќи го секој можен придонес од страна на државите како „доброволен придонес“ најмногу. Затоа не биле преземени конкретни чекори. Бидејќи не било преземено понатамошно одржување на популацијата на дрвјата, дополнителните надгробни споменици биле уништени од ветерот (види Кирил (бура)). На почетокот на 2007 година, еврејскиот Култусгемајнде ги проценил трошоците за поправка на гробиштата на 14 милиони евра и планирал да ја претвори куќата на чуварот во куќа за состаноци. Во јануари 2007 година, заедно со институтот Едукулт, еврејскиот Култусгемајнде започна иницијатива која предвидува издавање на книга и фото календар, како и изложба, која ќе придонесе за обновување на имотот. Дополнително, дотогашните нередовни тури на гробиштата со водич сега се нудат на месечно ниво. На 2 март 2007 година, Социјалдемократската партија (SPÖ) и Австриската народна партија (ÖVP) конечно се согласиле со предлогот на Зелените во градскиот совет, дека „најлошите опасности и штети“ на гробиштата треба да ги отстрани градот на Виена преку градската хортикултурна агенција. Меѓутоа, за да може долгорочно да го обнови и зачува имотот, градот Виена во голема мера се потпира на федерацијата што учествува. Претседателката на Националниот совет, Барбара Прамер, со работна група од претставници на федерацијата, сојузните држави и локалните власти, планира формулирање на сеавстриско решение.

Состав на гробишта и гробови

Распоред

Доколу некој влезе во гробиштата преку портата во Schrottenbachgasse, лево од влезот веднаш покрај патот се наоѓа зградата што порано се користела за подготовка на телото на покојникот според еврејските обреди. Тоа е пример за неокласична архитектура, изградена од Џозеф Корнхаузел . Страната свртена кон улицата е заградена, но во најголем дел зградата е сè уште добро сочувана. Постариот дел од гробиштата е лево од влезот; авенијата на липите го одвојува овој постар дел од поновиот дел што е стекнат подоцна. Постариот дел содржи гробови на историски релевантни луѓе како што се Фани фон Арнштајн и семејството Епштајн. Сефардскиот дел се наоѓа на двете страни на главната авенија во северната област. По самата главна авенија се наоѓаат гробовите на свештениците (Коханим). Во поновиот дел од гробиштата, биле закопани претежно луѓе од посиромашно потекло; поради поевтините материјали од кои се направени овие надгробни споменици, тие се многу потешки погодени од ерозија. Тука има и дел во кој се закопувале доенчиња, како и мајки кои умреле при породување. Семејните сводови на облагородени Евреи, пак, се наоѓаат покрај ѕидот на гробиштата во северниот дел.

Сефардски дел

Гробница во сефардскиот дел

Во 18 век на Евреите во принцип не им било дозволено да престојуваат во Виена. Сепак, исклучок биле сефардските Евреи од Отоманското Царство, на кои им било дозволено да престојуваат таму како отомански поданици според договорот од Пожаревац. Преку Сефардите, Виена се развила во важен центар на ориенталната трговија меѓу Отоманското Царство и сефардските заедници во Амстердам, Хамбург или Копенхаген. Односот на сефардските Евреи со Отоманското Царствосе рефлектирале во гробниците на Еврејските гробишта во Варинг. Покрај ориенталната архитектура и орнаментите на гробовите, особено мавзолеите имаат значење кое е единствено за Централна Европа.

Гробници на важни личности

Семејството фон Арнштајн

Бароницата Фани фон Арнштајн (1758–1818), ќерка на берлинскиот рабин и дворски евреин Даниел Ициг. Таа се омажила за богато виенско семејство дворски Евреи. Сопругот на Фани фон Арнштајн, Натан Адам Фрајхер фон Арнштајн (1748–1838), исто така лежи закопан на Еврејските гробишта. Нејзиниот сопруг бил банкар, трговец на големо и дипломат кој успеал да добие суспензија на ограничувањата за престој на Евреите.

Посмртните останки на Фани фон Арнштајн биле ископани од нацистите и пренесени во Натуристорискиот музеј во Виена за „научни цели“, судбина што исто така ги снашло и неколку други гробници. После тоа, патеката е ладна. До денес, Натуристорискиот музеј одбива да ја одреди локацијата на посмртните останки за да ги врати на гробиштата.

Семејството Епштајн-Тешеира де Мато

Во гробот на семејството Епштајн лежат роднините на бизнисменот Густав Ритер фон Епштајн (1827–1879). Густав Ритер фон Епштајн бил важен банкар, кој, меѓу другото, бил поврзан со изградбата на Северната железница. Во 1870 година ја изградил Палатата Епштајн на Рингштрасе, но ја изгубил во падот на берзата во 1873 година. Самиот тој не бил погребан во оваа семејна гробница, туку наместо тоа во еврејскиот дел од Зентралфридхоф, кој бил изграден 1877-1879 година.

Зигфрид Филип Вертхајмбер

Гробницата на добро познатиот „толериран“ евреин Зигфрид Филип Вертхајмбер (1777–1836) претставува важен гроб со столбови во египетски стил. Толерирани Евреи биле оние Евреи на кои им било дозволувано да престојуваат во Виена преку посебни дозволи. Овие посебни дозволи биле овозможени со Едиктот за толеранција на светиот римскиу цар Јосиф II. Доколку некој Евреин добил таква посебна дозвола за престој, многу други во нивното домаќинство, доколку се прогласат за членови на семејството, би можеле да добијат дозвола да живеат во Виена. Така, домаќинствата на толерирани Евреи се состоеле од 200 луѓе.

Семејство Кенигсвартер

Гробница на семејството Кенигсвартер

Семејната гробница Кенигсвартер ги содржи посмртните останки на семејството на Јонас Фрајхер фон Кенигсвартер (1807–1871). Како толериран евреин, Кенигсвартер ја носел официјалната титула на „царско-кралски привилегиран“ трговец на големо. Кенигсвартер бил банкар и претседател на Виенскиот Култусгемајнд. Неговата сопруга Жозефин (1811–1861) претседавала со еврејското женско здружение.

Други

• Барон Бернхард фон Ескелес (1753–1839), банкар
• Исак Лов Хофман, Едлер фон Хофманштал (1759–1849), трговец
• Саломон Херман Мозентал (1821–1877), драматург

Состојба на зачувување

Оштетени гробници на семејствата Арнштајн и Ескелес (2006)

Бидејќи речиси сите роднини на оние што лежат закопани на гробиштата биле убиени во холокаустот или морале да емигрираат, не останал никој што може да се грижи за гробовите. Поради ограничените средства, еврејскиот Kultusgemeinde исто така не може значително да придонесе за зачувување. Со оглед на тоа што градот Виена и австриската влада не ги ставиле на располагање или речиси сите ресурси за негово одржување, гробиштата се во екстремна лоша состојба. Поради преголемата популација на дрвја и делумно отворените сводови, посетата на гробиштата во моментов е можна единствено со дозвола според која би се откажале од одговорност. Претседателот на еврејскиот Kultusgemeinde, Ариел Музикант и Шолц, комесарот за реституција, ги пресметале трошоците за обезбедување безбеден пристап до гробиштата од 400 до 800.000 евра. Освен кастрењето на постарите дрвја, во последните години речиси и не се преземени мерки за зачувување. Делови од гробиштата станале недостапни поради силниот раст на грмушки и мали дрвја. Покрај тоа, растот на корените од дрвјата ги изместило надгробните плочи, од кои некои паднале. Надгробните плочи продолжуваат да се оштетуваат од паѓање дрвја или паѓање на скапани гранки. На гробовите се појавуваат дополнителни тешки оштетувања од еколошки фактори како што се киселите дождови, мразот и вегетацијата. Измазнувањата на екстремната десница ги оштетиле и надгробните плочи, што било особено деструктивно за површините од песочник. Поради ова, заградните ѕидови на гробиштата биле обезбедени од Култусгемајнде со бодликава жица и вградено скршено стакло.

Надворешни врски

• Еврејски гробишта (Веринг) на Ризницата ^?

• Иницијатива Еврејските гробишта Варинг
• „Währinger Jüdischer Friedhof - Vom Vergessen überwachsen“
• Zeitschrift David Архивирано на 5 март 2016 г. Archived </link> Тина Валцер: Der Währinger jüdische Friedhof und seine Erhaltung
• Zeitschrift David Архивирано на 5 март 2016 г. Archived </link> Тина Валцер: Der Währinger jüdischer Friedhof. Eine Fotodokumentation
• Der Währinger jüdische Friedhof Информативен материјал за гробиштата обезбедени од Партијата на зелените од Виена
• Интервју со историчарката Тина Валцер и четири видеа за гробиштата