Денот Лачплесис
.jpg)
.jpg)
Денот Лачплесис (латвиски: Lāčplēša diena) е меморијален ден за војниците кои се бореле за независност на Латвија. Се слави на 11-ти ноември, одбележувајќи ја решавачката победа на латвиската армија над заедничката руско-германска западноруска доброволна армија предводена од воениот водач Павел Бермонт-Авалов во битката кај Рига во 1919 година за време на Латвиската војна за независност, со што се заштитува независноста на нацијата во зародиш.[1][2][3][4] Првично бил ден на почит на 743 војници кои загинале во битките околу областа Рига.[4]
Позадина[уреди | уреди извор]
Република Латвија била прогласена на 18 ноември 1918 од Народниот совет на Латвија во градот Рига. Територијата на Летонија била прегазена од Царската германска армија. По завршувањето на Првата светска војна, на Империјалната германска армија стационирана во Летонија ѝ било наредено од сојузничките сили да работи со Летонската армија за да се брани од болшевичката инвазија во декември 1918 година. Империјалната германска армија наскоро се свртела против Летонците во април 1919 година, надевајќи се дека Летонија ќе биде подложна на Германија. Естонската армија, заедно со Севернолатвиска бригада, ги поразиле империјалните германски сили во битката кај Цезис во јуни 1919. Поранешните војници на Германската и Руската империја се прегрупирале и повторно ја нападнале Летонија во есента 1919. Побројната латвиска армија храбро се борела и победила на 11 ноември 1919 година. Летонско-советскиот мировен договор бил потпишан на 11 август 1920 г., финализирајќи го латвискиот успех во нивната војна за независност.
Историја[уреди | уреди извор]
Создавање на Денот Лачплесис[уреди | уреди извор]
Откако Западноруската доброволна армија била истисната од Рига, латвискиот писател Карлис Скалбе го спореди борбениот дух на латвиските вооружени сили против германската/руската доброволна армија со „духот на Лачплесис“. Лачплесис директно се преведува како „убиец на мечки“ на англиски и била високо ценета симболична фигура во латвиската култура. Уставното собрание на Латвија го создало Редот на Лачплесис скоро потоа за да ги одбележи инструменталните фигури во победата на Летонија над освојувачите. На 11 ноември 1920 година, во паркот Еспланада во Рига се одржала првата свечена церемонија на доделување на воените ордени Лачплесис, во која претседателот на Уставното собрание Јанис Чаксте им ги доделил ордените на првите 288 Витези од Орденот. Овие 288 витези главно биле војници и инструктори кои храбро се бореле против напаѓачите Германци и Руси за да обезбедат независност.
На 1 ноември 1928 г., Орденот на Лачплесис престанал да се доделува, а Денот Лачплесис станал огромен армиски празник, прославен од армиски гарнизони преку правење паради, гозби, концерти и свечени настани. Примателите на воената наредба и оние кои биле повредени или кои останале инвалиди од борбите, биле особено почестени за време на прославите на Денот Лачплесис. Овие годишни паради на 11 ноември траеле 20 години пред Латвија да биде нападната и окупирана од Советскиот Сојуз.
По советската окупација (1988)[уреди | уреди извор]
По советската окупација на Летонија во 1940, славењето на Денот Лачплесис било строго забрането. За време на третото будење на Латвија, Летонската Советска Социјалистичка Република (ЛССР) го продолжила славењето на Денот на Лачплесис. На 10 ноември 1989 г., Врховниот совет на ЛССР го одредил Денот Лачплесис како ден на сеќавање. Денот на Лачплесис станал ден за комеморација на војниците кои ги дале своите животи за време на Латвиската војна за независност. Популарната традиција на Денот Лачплесис од 1988 година е поставувањето свеќи покрај ѕидот на замокот Рига.[5][6] Такви слични церемонии на палење свеќи се одржуваат и во други градови, села и воени гробишта низ целата земјата.[7] Во 2018, имало предлог од страна на Единството и Националната алијанса, Денот Лачплесис да се направи национален празник.[8][9] Денот на Лачплесис сега им оддава почит на сите паднати летонски борци за слобода, не само на Витезите од воениот ред Лачплесис. Ноември станал симболичен месец на латвиските размислувања за основањето на нивната нација. Летонските власти често го споменуваат Денот Лачплесис за да ги соберат Летонците во различни современи конфликти. Со оглед на пандемијата КОВИД-19 која траеше низ 2021 година, летонскиот претседател Егилс Левитс на Твитер напишал „Да се потсетиме на нашите херои од Лачплесис, војниците на латвиската армија кои ги жртвувале своите животи за својата татковина. Денес, мора да ја најдеме силата што ја имале Лачплесис и да се бориме за здравјето на луѓето, за да се спротивставиме на заблудите“. Левитс ги охрабрил своите граѓани да донесат мудри и пожртвувани одлуки во врска со глобалната пандемија, со помош на силата на Витезите од Лачплесис.
Исто така види[уреди | уреди извор]
- Лачплесис
- Орден на Лачплесис
- Ден на прогласување на Република Латвија
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Vast programme of festivities prepared for Lacplesis Day celebrations“. Baltic News Network. 11 November 2011. Посетено на 17 November 2016.
- ↑ „Patriotism swells during holiday week“. Public Broadcasting of Latvia. 11 November 2014. Посетено на 8 November 2016.
- ↑ „Latvia remembers Lacplesis Day“. The Baltic Times. November 11, 2015. Посетено на November 8, 2016.
- ↑ 4,0 4,1 „Latvia celebrates Lāčplēsis Day“. Baltic News Network. November 11, 2016. Посетено на November 17, 2016.
- ↑ „Thousands of people left candles to commemorate the fallen on Lāčplēsis Day“. Baltic News Network. November 12, 2013. Посетено на November 8, 2016.
- ↑ „World public invited to light a 'virtual' candle for Lāčplēsis day“. Public Broadcasting of Latvia. November 5, 2014. Посетено на November 8, 2016.
- ↑ „Latvia pays its respects to soldiers on Lāčplēsis Day“. Public Broadcasting of Latvia. November 11, 2019. Посетено на November 27, 2019.
- ↑ „Latvian government conceptually supports making Lāčplēsis Day a holiday“. Baltic News Network. April 10, 2018. Посетено на November 4, 2018.
- ↑ „Saeima supports making military remembrance day a holiday“. Public Broadcasting of Latvia. April 19, 2018. Посетено на November 4, 2018.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
- Што е „Ден на Lāčplēsis“ и зошто Летонците го одбележуваат? 10 ноември 2020 година. Јавна радиодифузија на Латвија . Преземено на 31 јули 2021 година.
- Денес е Денот на Лачплесис! Што значи 11 ноември за Летонија? . 11 ноември 2016 година. Министерство за надворешни работи на Република Латвија . Преземено на 17 ноември 2016 година.
- Што е Ден на Лачплеша . Infogr.am . Преземено на 8 ноември 2016 година.
- Пет од најемотивните говори на латвиските функционери од 11 ноември . 14 ноември 2015 година. Балтичка новинска мрежа . Преземено на 8 ноември 2016 година.