Афотиска зона
| Водени слоеви |
|---|
| Стратификација |
Афотична зона (афотичен од грчки префикс ἀ- + φῶς „без светлина“) — дел од езеро или океан каде што има малку или воопшто нема сончева светлина. Формално се дефинира како длабочини над кои продира помалку од 1 процент од сончевата светлина. Над афотичната зона се наоѓа фотичната зона, која се состои од еуфотичната зона и дисфотичната зона. Еуфотичната зона е слој на вода во кој има доволно светлина за да се случи нето фотосинтеза. Дисфотичната зона, позната и како зона на самракот, е слој на вода со доволно светлина за грабливците да ја видат, но не доволно за брзината на фотосинтезата да биде поголема од стапката на дишење.
Длабочината на која достигнува помалку од еден процент од сончевата светлина започнува афотичната зона. Додека поголемиот дел од биомасата на океанот живее во фотичната зона, поголемиот дел од водата на океанот лежи во афотичната зона. Биолуминисценцијата е пообилна од сончевата светлина во оваа зона. Најголемиот дел од храната во оваа зона доаѓа од мртви организми кои тонат на дното на езерото или океанот од надземните води.
На длабочината на афотичната зона може многу да влијаат такви работи како што се заматеноста и сезоната на годината. Афотичната зона лежи во основата на фотичната зона, која е дел од езеро или океан директно под влијание на сончевата светлина.
Темен океан[уреди | уреди извор]
Во океанот, афотичната зона понекогаш се нарекува темнен океан. Во зависност од тоа како е дефинирана, афотичната зона на океанот започнува помеѓу длабочините од околу 200 метри до 800 метри и се протега до дното на океанот.[1][2][3] Поголемиот дел од океанот е афотичен, при што просечната длабочина на морето е длабока 4267 m, а најдлабокиот дел од морето, е околу 11.000 метри. Длабочината на која започнува афотичната зона во океанот зависи од многу фактори. Во чиста, тропска вода сончевата светлина може да навлезе подлабоко и така афотичната зона започнува на поголеми длабочини. Околу половите, аголот на сончевата светлина значи дека не продира толку длабоко, така што афотичната зона е поплитка. Ако водата е матна, суспендираниот материјал може да го блокира продирањето на светлината што резултира со поплитка афотична зона.[4] Температурите може да се движат од приближно 0 °C (32 °F) до 6 °C (43 °F) .
Афотичната зона е дополнително поделена на мезопелагична зона, батијална зона, абисална зона и хадална зона. Мезопелагиската зона се протега од 200 метри до 2,000 метри. Батијалната зона се протега од 2,000 метри до 4,000 метри. Абисалната зона се протега од 4,000 метри до 6,000 или 6,500 метри. Хадалската зона се однесува на најголемите длабочини. Во мезопелагичната зона се појавува одреден самрак, но суштествата под мезопелагичната зона мора да можат да живеат во целосна темнина.[5][6]
Живот[уреди | уреди извор]
Иако фотосинтезата не може да се случи во афотичната зона, не е невообичаено да се најде изобилство на фитопланктон таму. Конвективното мешање поради тонењето на површинската вода за ладење може да ја зголеми концентрацијата на фитопланктонот во афотичната зона и да доведе до потценување на примарното производство во еуфотичната зона за време на настаните со конвективно мешање.[7]
Невообичаени и уникатни суштества живеат на ова пространство со црна вода, како џиновската лигња, морски ѓаволи и лигњите-вампири. Некој живот во афотичната зона воопшто не се потпира на сончевата светлина. Бентонските заедници околу истеците на метан се потпираат на микроорганизми кои оксидираат метан за снабдување со енергија на други микроорганизми.[8]
Во некои ретки случаи, бактериите користат хемиски извори на енергија како сулфиди и метан. Многу од животните во афотичната зона се биолуминисцентни, што значи дека можат да ја произведат својата светлина. Биолуминисценцијата може да се користи и за навигација и за намамување на мали животни во нивните усти. Одличен пример за ова е рибата морски ѓавол, бидејќи има лесна мамка која штрчи пред устата од уникатниот додаток на главата кој обезбедува навигација и како мамка за помалите животни.
Некои животни можат да преминат помеѓу фотичната и афотичната зона во потрага по храна. На пример, кашалот и јужната слонска фока повремено ловат во афотичната зона и покрај притисокот на водата што ги згмечува нивните тела; сепак, не фатално.[9]
Миграција[уреди | уреди извор]
По зајдисонце, милиони организми се ројат од длабочините за да се хранат со микроорганизмите што лебдат во топлата епипелагична зона. Многу копеподи и ларви без'рбетници доаѓаат до поплитките води за да го изедат фитопланктонот, кој привлекува многу грабливци како лигњите на пример. Миграцијата на многуте биолуминисцентни животни е видлива со голо око. Оваа ноќна вертикална миграција е најголема (по бројот на животни) на нашата планета.[10]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Earle, Sylvia A.; Thorne-Miller, Boyce (1999). The living ocean: understanding and protecting marine biodiversity. Washington, D.C.: Island Press. стр. 56–57. ISBN 1-55963-678-5.
- ↑ Kunich, John C. (2006). Killing our oceans: dealing with the mass extinction of marine life. Westport, CT: Praeger Publishers. стр. 8–9. ISBN 978-0-275-98878-4.
- ↑ Williams, Linda Meyer (2004). Earth science demystified. London: McGraw-Hill. стр. 287. ISBN 0-07-143499-2.
- ↑ „Adaptations | manoa.hawaii.edu/ExploringOurFluidEarth“. manoa.hawaii.edu. Посетено на 2020-09-29.
- ↑ Pinet, Paul R. (2009). Invitation to Oceanography. Jones & Bartlett Publishers. стр. 294. ISBN 978-0-7637-5993-3.
- ↑ Freiwald, Andre (20 May 2005). Cold-Water Corals and Ecosystems (Erlangen Earth Conference Series) (Erlangen Earth Conference Series). Springer. стр. 980. ISBN 978-3-540-24136-2.
- ↑ Batistić, Mirna; Jasprica, Nenad; Carić, Marina; Čalić, Marijeta; Kovačević, Vedrana; Garić, Rade; Njire, Jakica; Mikuš, Josip; Bobanović-Ćolić, Svjetlana (2012-08-01). „Biological evidence of a winter convection event in the South Adriatic: A phytoplankton maximum in the aphotic zone“. Continental Shelf Research. Southern Adriatic Oceanography (англиски). 44: 57–71. doi:10.1016/j.csr.2011.01.004. ISSN 0278-4343.
- ↑ Ruff, S. Emil; Biddle, Jennifer F.; Teske, Andreas P.; Knittel, Katrin; Boetius, Antje; Ramette, Alban (2015-03-31). „Global dispersion and local diversification of the methane seep microbiome“. Proceedings of the National Academy of Sciences (англиски). 112 (13): 4015–4020. doi:10.1073/pnas.1421865112. ISSN 0027-8424. PMC 4386351. PMID 25775520.
- ↑ „Which Animals Live in the Aphotic Zone of the Ocean?“. Info Bloom (англиски). Посетено на 2021-04-27.
- ↑ kazilek (2014-11-18). „Animals of the Open Ocean“. askabiologist.asu.edu (англиски). Посетено на 2021-04-27.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
Кои животни живеат во афотичната зона на океанот? (infobloom.com) аскабиолог.asu.edu/animals-open-ocean.