Архитектура на народот Хака
Заградено село Хака (кинески: 围龙屋) — голема повеќесемејна заедничка структура за живеење што е изградена да може лесно да се брани. Овој градежен стил е единствен за народот Хака кои живеат во Јужна Кина. Обѕиданите села обично се засновани за одбранбени цели и се состојат од еден влез и немаат прозорци на приземјето.
Историја[уреди | уреди извор]
Хаките првично биле доселеници од Северна Кина кои се населиле во јужните покраини. Од 17 век па натаму подоцна, притисоците на населението сè повеќе ги терале во судири со нивните соседи (на кантонски наречени пунти). Како што соперништвото за ресурсите се претворало во вооружена војна, Хаките почнале да градат заеднички структури за живеење засновани лесно да се бранат. Овие куќи, понекогаш наречени тулу (土楼), често биле со кружен облик и внатрешно поделени на многу прегради за складирање храна, станбени простории, храм на предците, оружарница итн. Најголемите куќи покриваат повеќе од 40.000 m² и не е невообичаено да се најдат зачувани куќи со повеќе од 10.000 m².
Одлики[уреди | уреди извор]
Обѕиданите села на народот Хака можат да бидат изградени од тули, камени или набиена земја, при што последното е најзастапено. Надворешниот ѕид обично е дебел 1 метар, а целата градба може да биде висока три или четири ката. Честопати се граделе и кули за да се прошири опсегот на одбранбена моќ и да се покријат инаку неодбранливите точки. На горниот кат биле градени и градобрани за мускети. Вратата била најранливата точка и обично беше зајакната со камен и покриена со железо. Следеле голем број помали врати доколку надворешната попушти. Со исклучок на неколку исклучително големи тврдини, куќите на Хака обично имале само еден влез. Тркалезниот облик на ѕиданата ограда, што се воспоставила во подоцнежните фази, ја зајакнала одбранбената вредност на тврдините и ја намалила огнената моќ на артилеријата против нив. Тврдината Хака можела да издржи долга опсада бидејќи била добро снабдена со жито и имала внатрешен извор на вода. Тие, исто така, често имале свои обмислени канализациски системи.
Архитектонскиот стил на тврдините Хака е единствен во Кина и во светот. Типична кинеска куќа содржи двор и, освен пагоди, често не содржи згради повисоки од два ката.
Истражувачите забележуваат сличности помеѓу некои оградени села и некои древни тврдини во Јужна Кина, како што се гледа во моделите гробници Хан и Трите Кралства откриени во Гуангџоу, Гуангдонг[1] и Еџоу, Хубеи.
Тулоу[уреди | уреди извор]
Хаките, кои се населиле во планинската југозападна покраин Фуџјиан во Кина, развиле единствени архитектонски градби наречени тулоу, што буквално значи земјени градби. Хаките ги изградиле овие единствени домови за да спречат напади од бандити и разбојници. Тулоу се тркалезни или квадратни и биле засновани како голема тврдина и станбена градба во едно. Структурите обично имале само еден влез и немале прозорци на приземјето. Секој кат имал различна функција - во првиот имало бунар и бил сместен добитокот, вториот бил складиште за храна, а третиот и повисокоте катови биле станбени простории. Тулоу може да се најде главно во југозападниот дел на Фуџјиан и јужната покраин Џјиангшји. Во 2008 година, УНЕСКО ги вброил кружните градби „тулоу“ во Фуџјиан како светско наследство.[2]
Гуангдонг[уреди | уреди извор]
Најголемите заедници на Хаки живеат претежно во Источен Гуангдонг, особено во Шјинг-Меи (Шјингинг-Меишјан), додека повеќето други Хаки потекнуваат од Хуиџоу. За разлика од нивните роднини во Фуџјиан, Хаките во Шјингинг (兴宁, Hin Nin) и Мејшан (梅县, Moi Yen) развиле архитектонски стилови кои не наликуваат на тврдина, особено веилонгву (Chinese: 围龙屋; pinyin: wéi-lóng-wū) и сиџјаолоу (Chinese: 四角楼; pinyin: sì-jǐao-lóu).
Џјиангшји[уреди | уреди извор]
Во јужниот дел на покраината Џјиангшји има околу 500 оградени села Хака од кои околу 370 се во округот Лонгнан. Локално се познати како веиву (围屋) или веи (围).
Наводи[уреди | уреди извор]
Литература[уреди | уреди извор]
- Huang, Hanmin (黄汉民) (2009), 福建土楼-中国传统民居的瑰宝 (Fujian Tulou: a jewel of China's traditional residential architecture), 三联书店 (Sanlian Books), ISBN 9787108031754 (Revised edition)
- Knapp, Ronald G. (2000), China's old dwellings, University of Hawaii Press, ISBN 0-8248-2214-5