Диапсиди

Диапсидни влекачи; Период: Доцен Карбон-денес
	Дијаграм на диапсидниот череп и коските од кои е составен; j: југална, p: париетална, po: посторбитална, q: квадратна, qj: квадратојугална, sq: сквамозна коска.
colspan=2 style="text-align: center; background-color: F0DC82" \| Научна класификација;
Царство:	Animalia
Колено:	Chordata
Класа:	Reptilia
Поткласа:	Diapsida; Osborn, 1903
colspan=2 style="text-align: center; background-color: F0DC82" \| Редови;
	Видете во текстот.

F0DC82"

F0DC82"

Диапсидите (Diapsida, што значи "два лака") се група на влекачи кои развиле две слепоочни јами на секоја страна од нивниот череп пред околку 300 милиони години, за време на доцен Карбон. Денешните диапсиди се многу разнообразни и во нив припаѓаат крокодилите, гуштерите, змиите и туатарата. Според современите класификациски системи, дури и птиците се сметаат за диапсиди, бидејќи еволуирале од диапсидни предци, па затоа се сместуваат во диапсидниот клад. Иако некои диапсиди ја изгубиле едната јама (гуштери), или двете (змии), па дури и имаат многу различна градба на черепот (денешните птици), тие сепак се класифицираат како диапсиди поради нивните предци. Постојат околу 7 925 видови на диапсидни влекачи (преку 14 600 доколку се вклучат и птиците).

Особини

Диапсидите традиционално се систематизираат врз основа на нивните две слепоочни јами (наследени од нивниот предок), наречени темпорални фенестри, кои се наоѓаат постериорно над и под окото. Ваквиот распоред овозможува прикрепување на поголеми, посилни вилични мускули и ѝ овозможува на вилицата да се отвори пошироко. Понеочигледна особина наследена од нивниот предок е релативно долгата долна коска на раката (полупречникот), за разлика од горната коска на раката (хумерус).

Систематика

Најпрво диапсидите се класифицирани како една од четирите поткласи од класата влекачи, кои се разликувале по бројот и распоредот на отворите во черепот. Другите три поткласи беа Synapsida (еден отвор во долниот дел на черепот, каде припаѓаат "цицачовидните влекачи"), Anapsida (без отвори во черепот, каде се сместени желките и нивните сродници) и Euryapsida (еден отвор во горниот дел на черепот, каде се однесувале многу праисториски морски влекачи). Со напредокот на филогенетската номенклатура, овој систем на класификација бил силно изменет. Денес синапсидите најчесто не се сметаат за вистински влекачи, додека за еуриапсидите се покажа дека се неприроден збир на диапсиди кои изгубиле еден од нивните черепни отвори. Некои истражувања сугерираат дека ова е случај и кај желките, правејќи ги високоизменети диапсиди кои оставиле само некои праисториски форми во Anapsida. Во филогенетските системи, птиците (потомци на традиционалните диапсидни влекачи) исто така се сметаат за членови на оваа група.

Добро познати изумрени диапсидни групи се диносаурусите, птеросаурусите, плезиосаурите, мозасаурите и многу понепознати линии. Систематиката на повеќето од раните групи е динамична и е предмет на промена.

Поткласа DIAPSIDA
- Ред Araeoscelidia
- Ред Avicephala
- Ред Hupehsuchia
- Ред Thalattosauria
- Ред Younginiformes
- Надред Ichthyopterygia (ихтиосаури)
- Инфракласа Lepidosauromorpha
  - Ред Eolacertilia
  - Надред Lepidosauria (туатара, гуштери, амфизбени и змии)
  - Надред Sauropterygia (плезиосаури и сродници)
- Инфракласа Archosauromorpha
  - Ред Aetosauria
  - Ред Choristodera
  - Ред Phytosauria
  - Ред Prolacertiformes
  - Ред Pterosauria
  - Ред Rauisuchia
  - Ред Rhynchosauria
  - Ред Trilophosauria
  - Надред Crocodylomorpha (крокодили и нивните изумрени сродници)
  - Надред Dinosauria

Филогенија

Подолу е прикажан кладограм кој ги покажува односите меѓу поглавните групи на диапсиди.

?Palacrodon

Neodiapsida

Eosuchia

Sauria

	Lepidosauromorpha

	Archosauromorpha

Поврзано

Надворешни врски

Diapsida Архивирано на 28 ноември 2020 г.. Мајкл Лорин и Жак А. Гаутиер. Tree of Life Web Project. June 22, 2000.
Diapsida Кладограм на Mikko's Phylogeny Archive