Напроксен

Од Википедија — слободната енциклопедија
Систематско (IUPAC)
(+)-(S)-2-(6-Methoxynaphthalen-2-yl)propanoic acid
Клинички податоци
Заштитени имињаAleve, Naprosyn, others[3][4]
AHFS/Drugs.commonograph
MedlinePlusa681029
Licence dataEMA:[[[:Предлошка:Infobox drug/EMA-EPAR]] врска], US Daily Med:врска
Бременосна
категорија
Начин на издавање
  • AU: S2 (само во аптека) when in preparations that contain no more than 15 days' supply. Otherwise it is Schedule 4 (Prescription only).[1]
  • CA: OTC
  • UK: P (for menstrual use), otherwise POM
  • US: OTC / Rx-only
Начин на
примена		By mouth
Фармакокинетички податоци
Биорасположливост95% (by mouth)
Врзување за белковините99%
МетаболизамLiver (to 6-desmethylnaproxen)
Полувреме на елиминација12–17 hours (adults)[5]
ЕкскрецијаKidney
Назнака
CAS-број22204-53-1 Ок
ATC кодG02CC02 M01AE02, M02AA12, M01AE56, M01AE52
DrugBankDB00788 Ок
ChemSpider137720 Ок
UNII57Y76R9ATQ Ок
KEGGD00118 Ок
ChEBICHEBI:7476 Ок
ChEMBLCHEMBL154 Ок
PDB ligand IDNPX (PDBe, RCSB PDB)
Хемиски податоци
ФормулаC14H14O3
Моларна маса230,26 g·mol−1
Физички податоци
Точка на топење152–154 °C (306–309 °F)
  (провери)

Напроксен — нестероиден антиинфламаторен лек (НСАИЛ) кој се користи за лекување на болки, менструални грчеви, воспалителни болести како што се ревматоиден артритис, гихт и треска. [6] Се зема орално. [6] Достапно е во формулации за итно и одложено ослободување.[6] Почетокот на ефектот е во рок од еден час и трае до дванаесет часа. [6]

Вообичаени несакани ефекти вклучуваат вртоглавица, главоболка, модринки, алергиски реакции, жиговина и болки во стомакот. [6] Тешки несакани ефекти вклучуваат зголемен ризик од срцеви заболувања, мозочен удар, гастроинтестинално крвавење и чир на желудникот. [6] Ризикот од срцеви заболувања може да биде помал отколку кај другите НСАИЛ. [6] Не се препорачува кај луѓе со бубрежни проблеми. [6] Не се препорачува употреба во третиот триместар од бременоста. [6]

Напроксен е неселективен COX инхибитор. [6] Како нестероидален антиинфламаторен лек, се чини дека напроксен го врши своето антиинфламаторно дејство со намалување на продукцијата на воспалителни медијатори наречени простагландини. [7] Се метаболизира во црниот дроб до неактивни метаболити. [6]

Напроксен беше патентиран во 1967 година и одобрен за медицинска употреба во САД во 1976 година. [8][6] [9]

Медицинска употреба[уреди | уреди извор]

Медицинската употреба на напроксен е поврзана со неговиот механизам на дејство како антиинфламаторно (противвоспалително) соединение. [8] Напроксен се користи за лекување на различни воспалителни состојби и симптоми кои се должат на прекумерно воспаление, како што се болка и треска (напроксен има својство на намалување на треската или антипиретско својство, покрај неговата противвоспалителна активност). [8] Воспалителни извори на болка кои можат да се третираат со противвоспалителната активност на напроксен се состојби како што се мигрена, остеоартритис, бубрежни камења, ревматоиден артритис, псоријатичен артритис, гихт, анкилозен спондилитис, менструални грчеви, тендинитис и буритис. [3]

Напроксен натриум се користи како „премостувачка терапија" (анг. "bridging therapy") при главоболка поради прекумерна употреба на лекови за постепено одвикнување на пациентите од други лекови. [10]

Достапни формулации[уреди | уреди извор]

Напроксен натриум е достапен и како таблета со моментално ослободување и како таблета со продолжено ослободување. На формулациите со продолжено ослободување им треба подолго време за да стапат во сила од формулациите со моментално ослободување, и затоа се помалку корисни кога се посакува итно олеснување на болката. Формулациите со продолжено ослободување се покорисни за третман на хронични или долготрајни состојби, во кои е пожелно долгорочно олеснување на болката. [11]

Бременост и доење[уреди | уреди извор]

Мали количини напроксен се преминуваат во мајчиното млеко. [3] Сепак, негативните ефекти се невообичаени кај доенчињата кои се доени од мајка која земала напроксен. [12]

Несакани дејства[уреди | уреди извор]

Вообичаени тешки несакани дејства вклучуваат вртоглавица, поспаност, главоболка, осип, модринки и гастроинтестинални тегоби. [8] [3] Зголемената употреба е поврзана со зголемен ризик од краен стадиум на бубрежна болест и бубрежна инсуфициенција. [8] [13] Напроксен може да предизвика мускулни грчеви во нозете кај 3% од луѓето. [14]

Во октомври 2020 година, американската Администрација за храна и лекови (ФДА) побара ажурирање на етикетата на лекот за сите нестероидни антиинфламаторни лекови за да се опише ризикот од проблеми со бубрезите кај неродените бебиња што резултираат со ниска плодова вода. [15] [16] Тие препорачуваат избегнување на НСАИЛ кај бремени жени во 20. недела или подоцна од бременоста. [15] [16]

Гастроинтестинални[уреди | уреди извор]

Како и со другите COX-2-неселективни НСАИЛ, напроксен може да предизвика гастроинтестинални проблеми, како што се жиговина, запек, дијареа, чиреви и стомачно крвавење. [17] Напроксен треба да се зема орално со храна за да се намали ризикот од гастроинтестинални несакани ефекти.[се бара извор] Лица со историја на чир или воспалителна болест на цревата треба да се консултираат со лекар пред да земат напроксен.[се бара извор] На американските пазари, напроксенот се продава со посебно обележани предупредувања за ризикот од гастроинтестинални улцерации или крвавење. [3] Напроксен е поврзан со среден ризик од чир на желудникот во споредба со ибупрофен, кој е со низок ризик, и индометацин, кој е со висок ризик. [18] За да се намали ризикот од улцерации на желудникот, често се комбинира со инхибитор на протонска пумпа (лек кој го намалува производството на стомачна киселина) за време на долготраен третман на оние со претходно постоечки чир на желудникот или историја на развој на чир на желудникот додека земале НСАИЛ. [19] [20]

Кардиоваскуларни[уреди | уреди извор]

COX-2 селективните и неселективните НСАИЛ се поврзани со зголемување на бројот на сериозни и потенцијално фатални кардиоваскуларни настани, како што се миокарден инфаркт и мозочен удар. [21] Сепак, напроксен е поврзан со најмали вкупни кардиоваскуларни ризици. [22] [23] Мора да се земе предвид кардиоваскуларниот ризик кога се препишува било кој нестероиден антиинфламаторен лек. Во мета анализа на студии за кардиоваскуларната безбедност на НСАИЛ, напроксен имал приближно само 50% од поврзаниот ризик за мозочен удар во споредба со оној на ибупрофен, а исто така бил поврзан со намален број на миокардни инфаркти во споредба со контролните групи. [22]

Една студија покажа дека високите дози на напроксен предизвикале речиси целосна супресија на тромбоцитниоттромбоксан во текот на интервалот на дозирање и се чини дека не го зголемува ризикот од кардиоваскуларни болести (CVD), додека другите режими на високи дози на НСАИЛ (со исклучок на аспирин) имале само минливи ефекти врз тромбоцитната COX- 1 и беа поврзани со мала, но дефинитивна васкуларна опасност. Спротивно на тоа, напроксенот беше поврзан со повисоки стапки на компликации на крвавење од горниот дел на гастроинтестиналниот тракт во споредба со другите НСАИЛ.[23]

Интеракции[уреди | уреди извор]

Интеракции со други лекови[уреди | уреди извор]

Напроксен може да стапи во интеракција со антидепресиви, литиум, метотрексат, пробенецид, варфарин и други средства за разредување на крвта, лекови за срце или крвен притисок, вклучувајќи диуретици или стероидни лекови како што е преднизон. [3]

Нестероидалните антиинфламаторни лекови како што е напроксен може да интерферираат и да ја намалат ефикасноста на SSRI антидепресивите, [24] како и да го зголемат ризикот од крвавење поголем од индивидуалниот ризик од крвавење на која било класа на агенси, кога се земаат заедно. [25] Напроксен не е контраиндициран во присуство на SSRI, иако истовремената употреба на лековите треба да се прави со претпазливост. [25] Консумацијата на алкохол го зголемува ризикот од гастроинтестинално крвавење кога се комбинира со НСАИЛ како што е напроксен на начин зависен од дозата (односно, колку е поголема дозата на напроксен, толку е поголем ризикот од крвавење).[26] Ризикот е најголем за луѓето кои се тешки алкохоличари. [26]

Фармакологија[уреди | уреди извор]

Механизам на дејство[уреди | уреди извор]

Напроксен делува така што реверзибилно (повратливо) ги инхибира и ензимите COX-1 и COX-2 како неселективен коксиб. [27] [28] [29] [30] [31]

Фармакокинетика[уреди | уреди извор]

Напроксен е помал супстрат на ензимите CYP1A2 и CYP2C9. Интензивно се метаболизира во црниот дроб до 6-О-десметилнапроксен, основниот лек и десметил метаболитот подлежат на понатамошен метаболизам до нивните соодветни метаболити конјугирани со ацилглукуронид. [32] Анализата на две клинички испитувања покажува дека времето на напроксен до максимална плазма концентрација се изнесува помеѓу 2-4 часа по оралната администрација, иако напроксен натриумот достигнува максимални плазматски концентрации во рок од 1-2 часа. [5] 

Фармакогенетика[уреди | уреди извор]

Фармакогенетиката на напроксен е проучена во обид подобро да се разберат неговите негативни ефекти. [33] Во 1998 година, една мала фармакокинетска студија (PK) не покажа дека разликите во способноста на пациентот да го исчисти напроксенот од телото може да се причина за разликите во ризикот на пациентот да доживее негативен ефект од сериозно гастроинтестинално крвавење додека земал напроксен. [33] Сепак, студијата не успеа да ги земе предвид разликите во активноста на CYP2C9, ензим што го метаболизира лекот кој е неопходен за чистење на напроксен. [33] Студиите за врската помеѓу генотипот на CYP2C9 и гастроинтестиналните крвавења индуцирани од НСАИЛ покажаа дека генетските варијанти на CYP2C9 кои го намалуваат клиренсот на главните супстрати на CYP2C9 (како напроксен) го зголемуваат ризикот од гастроинтестинални крвавења индуцирани од НСАИЛ, особено за хомозиготни дефектни варијанти.[33]

Хемија[уреди | уреди извор]

Напроксен е член на семејството на 2-арилпропионска киселина (профен) од НСАИЛ. [34] Слободната киселина е кристална супстанција без мирис, бела до целосно бела.[се бара извор] Тој е растворлив во липиди и практично нерастворлив во вода. Има точка на топење од 152-155 °C .[се бара извор]

Синтеза[уреди | уреди извор]

Напроксен е индустриски произведен од Syntex почнувајќи од 2-нафтол: [35]

Истражување[уреди | уреди извор]

Напроксен може да има антивирусно дејство против грип. Во лабораториските истражувања, тој го блокира жлебот за врзување на РНК на нуклеопротеинот на вирусот, спречувајќи формирање на рибонуклеопротеинскиот комплекс - со што ги отстранува вирусните нуклеопротеини од циркулација. [36]

Ветеринарна употреба[уреди | уреди извор]

Коњи[уреди | уреди извор]

Напроксен се дава кај коњите преку уста во доза од 10 mg/kg, а е покажано дека има широка безбедносна граница (нема токсичност кога се дава во три пати поголема доза од препорачаната за 42 дена). [37] Тој е поефикасен за миозитис од најчесто користениот НСАИЛ фенилбутазон, и покажа особено добри резултати за третман на рабдомиолиза поради напор, [38] болест на мускулно распаѓање; поретко се користи за мускулно-скелетни заболувања. 

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Gill, A, уред. (July 2013). Standard for the Uniform Scheduling of Medicines and Poisons No. 4 (PDF). The Poisons Standard 2013. Therapeutic Goods Administration. ISBN 978-1-74241-895-7.
  2. ↑ „Naproxen Use During Pregnancy“. Drugs.com. 13 August 2019. Посетено на 27 December 2019.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 „Naproxen“. Drugs.com. 2017. Посетено на 7 February 2017."Naproxen". Drugs.com. 2017. Retrieved 7 February 2017.
  4. ↑ „Naproxen international“. Drugs.com. 7 December 2020. Посетено на 3 January 2021.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Clinical Pharmacology and Cardiovascular Safety of Naproxen“. American Journal of Cardiovascular Drugs. 17 (2): 97–107. April 2017. doi:10.1007/s40256-016-0200-5. PMC 5340840. PMID 27826802.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 6,10 6,11 „Naproxen Monograph for Professionals“. Drugs.com. AHFS. Посетено на 19 December 2018."Naproxen Monograph for Professionals". Drugs.com. AHFS. Retrieved 19 December 2018.
  7. ↑ McEvoy GK (2000). AHFS Drug Information, 2000. American Society of Health-System Pharmacists. стр. 1854. ISBN 9781585280049.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 „Naprosyn- naproxen tablet EC-Naprosyn- naproxen tablet, delayed release Anaprox DS- naproxen sodium tablet“. DailyMed. 1 July 2019. Посетено на 27 December 2019."Naprosyn- naproxen tablet EC-Naprosyn- naproxen tablet, delayed release Anaprox DS- naproxen sodium tablet". DailyMed. 1 July 2019. Retrieved 27 December 2019.
  9. ↑ Fischer J, Ganellin CR (2006). Analogue-based Drug Discovery. John Wiley & Sons. стр. 520. ISBN 9783527607495.
  10. ↑ „Diagnosis and Management of Chronic Daily Headache“. Seminars in Neurology. WebMD LLC. 30 (2): 154–66. 2010. doi:10.1055/s-0030-1249224. PMID 20352585. Посетено на 17 May 2017.
  11. ↑ „L490 (Naproxen 220 mg)“. drugs.com. Drugs.com. Посетено на 17 May 2017.
  12. ↑ „LACTMED: NAPROXEN“. TOXNET. NIH. Посетено на 21 July 2017.
  13. ↑ „Risk of kidney failure associated with the use of acetaminophen, aspirin, and nonsteroidal antiinflammatory drugs“. The New England Journal of Medicine. 331 (25): 1675–9. December 1994. doi:10.1056/nejm199412223312502. PMID 7969358.
  14. ↑ „Nocturnal leg cramps“. American Family Physician. 86 (4): 350–5. August 2012. PMID 22963024.
  15. ↑ 15,0 15,1 Грешка во повикувањето на Шаблон:Наведена изјава за печат: Параметарот title мора да се определи Public Domain Оваа статија вклучува текст од овој извор, кој е во јавна сопственост.
  16. ↑ 16,0 16,1 „NSAIDs may cause rare kidney problems in unborn babies“. U.S. Food and Drug Administration. 21 July 2017. Посетено на 15 October 2020. Public Domain Оваа статија вклучува текст од овој извор, кој е во јавна сопственост.
  17. ↑ „Naproxen“. PubMed Health. 1 September 2008. Архивирано од изворникот на 22 July 2010.
  18. ↑ „Time dependent risk of gastrointestinal complications induced by non-steroidal anti-inflammatory drug use: a consensus statement using a meta-analytic approach“. Annals of the Rheumatic Diseases. 63 (7): 759–66. July 2004. doi:10.1136/ard.2003.015925. PMC 1755051. PMID 15194568.CS1-одржување: display-автори (link)
  19. ↑ Rossi S, уред. (2013). Australian Medicines Handbook (2013. изд.). Adelaide: The Australian Medicines Handbook Unit Trust. ISBN 978-0-9805790-9-3.
  20. ↑ Joint Formulary Committee (2013). British National Formulary (BNF) (65. изд.). London, UK: Pharmaceutical Press. стр. 665, 673. ISBN 978-0-85711-084-8.
  21. ↑ „Cardiovascular Safety of Celecoxib, Naproxen, or Ibuprofen for Arthritis“. The New England Journal of Medicine. 375 (26): 2519–29. December 2016. doi:10.1056/NEJMoa1611593. PMID 27959716.CS1-одржување: display-автори (link)
  22. ↑ 22,0 22,1 „Cardiovascular safety of non-steroidal anti-inflammatory drugs: network meta-analysis“. BMJ. 342: c7086. January 2011. doi:10.1136/bmj.c7086. PMC 3019238. PMID 21224324. c7086.CS1-одржување: display-автори (link)
  23. ↑ 23,0 23,1 „Vascular and upper gastrointestinal effects of non-steroidal anti-inflammatory drugs: meta-analyses of individual participant data from randomised trials“. Lancet. 382 (9894): 769–79. August 2013. doi:10.1016/S0140-6736(13)60900-9. PMC 3778977. PMID 23726390.CS1-одржување: display-автори (link)Bhala N, Emberson J, Merhi A, Abramson S, Arber N, Baron JA, et al. (August 2013). "Vascular and upper gastrointestinal effects of non-steroidal anti-inflammatory drugs: meta-analyses of individual participant data from randomised trials". Lancet. 382 (9894): 769–79. doi:10.1016/S0140-6736(13)60900-9. PMC 3778977. PMID 23726390.
  24. ↑ „Antidepressant effects of selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) are attenuated by antiinflammatory drugs in mice and humans“. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 108 (22): 9262–7. May 2011. Bibcode:2011PNAS..108.9262W. doi:10.1073/pnas.1104836108. PMC 3107316. PMID 21518864.
  25. ↑ 25,0 25,1 „Clinical impact of selective serotonin reuptake inhibitors therapy with bleeding risks“. Journal of Internal Medicine. 261 (3): 205–13. March 2007. doi:10.1111/j.1365-2796.2006.01720.x. PMID 17305643.
  26. ↑ 26,0 26,1 „NSAIDs and alcohol: never the twain shall mix?“. The American Journal of Gastroenterology. 94 (11): 3098–101. November 1999. doi:10.1111/j.1572-0241.1999.03098.x. PMID 10566697.
  27. ↑ „Molecular basis for cyclooxygenase inhibition by the non-steroidal anti-inflammatory drug naproxen“. The Journal of Biological Chemistry. 285 (45): 34950–9. November 2010. doi:10.1074/jbc.M110.162982. PMC 2966109. PMID 20810665.CS1-одржување: display-автори (link)
  28. ↑ „Impact of naproxen sodium at over-the-counter doses on cyclooxygenase isoforms in human volunteers“. International Journal of Clinical Pharmacology and Therapeutics. 46 (4): 180–6. April 2008. doi:10.5414/CPP46180. PMID 18397691.
  29. ↑ „Comparative inhibitory activity of rofecoxib, meloxicam, diclofenac, ibuprofen, and naproxen on COX-2 versus COX-1 in healthy volunteers“. Journal of Clinical Pharmacology. 40 (10): 1109–20. October 2000. doi:10.1177/009127000004001005. PMID 11028250. Архивирано од изворникот на 23 February 2020. Посетено на 23 February 2020.CS1-одржување: display-автори (link)
  30. ↑ „Effect of COX-1/COX-2 inhibition versus selective COX-2 inhibition on coronary vasodilator responses to arachidonic acid and acetylcholine“. Pharmacology. 71 (3): 135–42. July 2004. doi:10.1159/000077447. PMID 15161995.
  31. ↑ „COX-1 and COX-2 inhibitors“. Best Practice & Research. Clinical Gastroenterology. 15 (5): 801–20. October 2001. doi:10.1053/bega.2001.0236. PMID 11566042.
  32. ↑ „Pharmacokinetics of naproxen, its metabolite O-desmethylnaproxen, and their acyl glucuronides in humans“. Biopharmaceutics & Drug Disposition. 14 (6): 491–502. August 1993. doi:10.1002/bdd.2510140605. PMID 8218967.
  33. ↑ 33,0 33,1 33,2 33,3 „Impact of CYP2C9 genotype on pharmacokinetics: are all cyclooxygenase inhibitors the same?“. Drug Metabolism and Disposition. 33 (11): 1567–75. November 2005. doi:10.1124/dmd.105.006452. PMID 16118328.
  34. ↑ „Species-dependent enantioselective glucuronidation of three 2-arylpropionic acids. Naproxen, ibuprofen, and benoxaprofen“. Drug Metabolism and Disposition. 15 (6): 767–72. 1987. PMID 2893700.
  35. ↑ „Twenty Years of Naproxen Technology“. Org. Process Res. Dev. 1 (1): 72–76. 1997. doi:10.1021/op960009e.
  36. ↑ „Structure-based discovery of the novel antiviral properties of naproxen against the nucleoprotein of influenza A virus“. Antimicrobial Agents and Chemotherapy. 57 (5): 2231–42. May 2013. doi:10.1128/AAC.02335-12. PMC 3632891. PMID 23459490.CS1-одржување: display-автори (link)

    Lay summary at: „Pain reliever shows anti-viral activity against flu“. EurekAlert!.
  37. ↑ „Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs“. Proceedings of the Annual Convention of the American Association of Equine Practitioners. 47: 182–187. 2001. ISSN 0065-7182.
  38. ↑ May SA, Lees P (1996). „Nonsteroidal anti-inflammatory drugs“. Во McIlwraith CW, Trotter GW (уред.). Joint disease in the horse. Philadelphia: WB Saunders. стр. 223–237. ISBN 0-7216-5135-6.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Напроксен&oldid=4922726“