Источно Сараево
| Источно Сараево | |||
|---|---|---|---|
| Главен град | |||
 | |||
| |||
| Земја | Босна и Херцеговина Република Српска | ||
| Општ. целина | Град Источно Сараево | ||
| Општини | Источна Илиџа, Источно Ново Сараево, Источни Стари Град, Пале, Соколац, Трново. | ||
| Управа | |||
| • Вид | Град | ||
| • Орган | Собрание на Град Источно Сараево | ||
| • Градоначалник | Ненад Самарџија СДС | ||
| Површина | |||
| • Вкупна | 1.425,77 км2 (55,049 ми2) | ||
| Население (2013)[1] | |||
| • Вкупно | 64.966 | ||
| Часовен појас | CET (UTC+1) | ||
| • Лете (ЛСВ) | CEST (UTC+2) | ||
| Пошт. бр. | 71123 | ||
| Повик. бр. | +387 57 | ||
| Светец-заштитник | Св. Петар Сараевски | ||
| Мреж. место | gradistocnosarajevo.net | ||
Источно Сараево (српски, хрватски, и бошњачки: Источно Сараево / Istočno Sarajevo) — град во Босна и Херцеговина и на површината најголем град во ентитетот Република Српска. Во рамките на Република Српска на население, Источно Сараево е шестиот најголем град . Градот се наоѓа во областа Сараево-романија, југоисточно од главниот град Сараево и важи за неофицијален центар на источна Република Српска. Според Уставот на Република Српска, Источно Сараево е главен град.
Име[уреди | уреди извор]
Источно Сараево, до 2006 година наречено Српско Сараево. Со одлука на Уставниот суд името Српско Сараево е прогласено за неуставно и дискриминаторско против Бошњаци, Хрвати и други граѓани кои не се од српска националност, и со одлука на Народното собрание на Република Српска градот го промени името во Источно Сараево.
Историја[уреди | уреди извор]
Област Источно Сараево била населена во праисторијата, како што беше потврдено од страна на голем број на праисториска некропола во областа Гласинац, од кои најважни се Белосавлјевиќи Мала Градина, Градина Пуховац, Кочев до и Талине. Гласинац беше прогласен за еден од најважните култура од бронзеното и железното време на европскиот континент. Оваа култура е еден од најголемите илирски племенски сојузи - Аутериата. Оваа култура е историски континуитет со неолитската култура Бутмир (2400 -. 2000 г. П. Н. Е.), кои се наоѓаат во пограничниот регион на Федерацијата на БиХ и Кантонот Сараево со општина Источна Илиџа. Иако на површина од денешниот град Источно Сараево беше дел од Римското Царство, римски и античките археолошки наоѓалишта не се значително застапени. Во средниот век, ова област е дел од средновековната босанска држава. Во доцниот среден век, периодот на феудалниот партикуларизам, во доцните 14 и почетокот на 15 век, значителен дел од оваа област Гласинац, катапулт успеа стара Павловиќ семејство, кој владееше со источниот дел на Босна и Херцеговина. За тој период, а претходно ги охрабри стари замоци и тврдини како што се Витањ, замокот Хрељин град и Стариот град над изворот на реката Миљацка.[2]
Стари Град Ходидјед во текот на Миљацка беше под контрола на босанските кралот и еден од првите градови во Босна кои беа освоени од Османлиите. Во текот на целата присутни и голем број некропола од средновековниот период. Најпознатите некрополата на некрополата во Војковиќи, Крупац и Хреша. Со падот на Босна во 1463. година, а оваа област созрева под турска власт. Значајни споменици од отоманскиот период, беа Селимија џамија во Кнежина и Јахиина гробница во Бјеласовиќи.
Во 1878. година, Австрија - Унгарија го презеде управувањето на Босна и Херцеговина, меѓу нив и денешните областа на Источно Сараево. Касарна во Подроманиа (во денешниот комплексен психијатриска болница) е на архитектонското наследство на овој период.
Формирање на градот[уреди | уреди извор]
Град Српско Сараево, беше конституиран во Пале, во присуство на претседателот на Собранието и Извршниот одбор на српски општини Хаџиќи, Илиџа, Вогошќа, Рајловац, Илијаш, Пале, Општина центар (Сараево), Општина Стари Град (Сараево) и Општина Ново Сараево [3] Првиот државната власт на територијата на Источно Сараево беше формирана на парламентарната седница во зградата на локалната заедница од Лукавица, на крајот на летото 1992. година. Организирана комисии српската општина Ново Сараево, на чело со Др Драган Дјокановиќ, се одржа општината Српско Ново Сараево се состои од пратениците во Собранието од српска националност, Сараево општини предвоениот Ново Сараево. Наречен заменици, избран во повеќепартиски избори во 1990. година, избраните општински Извршниот комитет, и прв претседател на Извршниот комитет стана Бранко Радан.
Главниот град на Република Српска[уреди | уреди извор]
Меѓу Граѓанската војна од 1992. на 1995. година Пале биле привремени главниот град на Република Српска. Имаше, исто така, политички и правни институции: Владата и нејзините тела, Народно собрание и други. Во исто време имаше во новинската агенција СРНА, Канал S.
Устав на Република Српска држави Сараево како главниот град. Генерално, се разбира дека оваа одредба се однесува на денешниот Источно Сараево поради тоа што ја опфаќа територијата на предвоена Сараево, кое сега му припаѓа на Република Српска.[4]
Географски податоци[уреди | уреди извор]
Источно Сараево се наоѓа во централниот дел на Босна и Херцеговина, во источниот дел на Република Српска и најголемиот град во регионот на Сараево-романија. Градот Источно Сараево е административен, академски, економски, културен и спортски центар во источниот дел на Република Српска наоѓа во Сараево долина која се протега од исток кон запад, во плодна областа на Сараево и во централните делови на градот, кои се наоѓаат во својата долина.
Најјужната точка на градот се наоѓа во општина Трново, во атарот на селото Козја Лука, додека најсеверната наоѓа североисточно од селото Горњи Драпниќи во општина Соколац. Најзападната точка е во општина Источна Илиџа, во подножјето на планината Игман и најисточната точка во атарот на село во општина Соколац Точионик. Вкупната површина на градот Источно Сараево е 1425,77 км2. Градот се состои од два дела, поголем северниот дел (1380,61 км2) и многу помали јужниот дел (само 45,16 км2). Поголемите северниот дел се протега во правец север-југ 12-42 километри источно-западниот 26-42 км. Помалите јужниот дел на север-југ димензија има 5-8 километри источно-западниот 5-9,8 км. Овие два дела од Источно Сараево се одвоени територијата на општина Трново и на Сараевски кантон. Во геоморфолошки аспект центарот на градот област припаѓа на Динаридите. Градот се граничи со вкупно 13 општини. Погранични општини од Република Српска се: Хан Пиесак, Калиновик и Рогатица. Што се однесува на Федерација на Босна и Херцеговина, Град Источно Сараево граничи со општините на Сараевски кантон: Стари Град Сараево, Нови Град Сараево, Ново Сараево, Центар Сараево, Илијаш, Илиџа, Трново, во општине од Зеничко-добојски кантон и општините Пале-Прача и Фоча-Устиколина од Босанскоподрињски кантон.
Општини[уреди | уреди извор]
Градот Источно Сараево е единица на локалната самоуправа и има надлежност за општините:
Култура и образование[уреди | уреди извор]
Во Источно Сараево постојат четири културни центри, голем број на јавни библиотеки и други културни институции. Културни центри се наоѓаат во општините: Источно Ново Сараево, Пале, Соколац и Трново. Сите општини во Источно Сараево имает Народната библиотека, додека централната библиотека во регионот Романија е Централна библиотека Источно Сараево.[5]
Источно Сараево е една од двете најголеми социјални универзитетски центри на Република Српска. На Универзитетот во Источно Сараево има 16 факултети и 2 академии. На Универзитетот, што студирал повеќе од 12.000 студенти. Универзитетот во Источно Сараево е правен наследник на Универзитетот во Сараево, која беше основана во 1949. година. Најголем број на училишта кои се наоѓаат во општините Источно Ново Сараево и Пале. Канцеларијата ректорот на Универзитетот се наоѓа во Источно Ново Сараево.[6]
Институциите кои се занимаваат со научно - истражувачка работа во областа на Источно Сараево има само три регистрирани институции, и тоа: Енергоинвест институти - Институт за елетроенергетика (IRCE), Институтот за обезбедување квалитет во Лукавица и Институтот за заштита и екологијата во општина Пале.[7]
Во прилог на Универзитетот, во областа на Источно Сараево постојат девет основни училишта, училиште за основно музичко образование, четири средни училишта. Во Источна Сараево е Институт за учебници и наставни помагала.
Население[уреди | уреди извор]
Градот Источно Сараево има 64.966 жители. Источно Сараево, новиот град е изградена благодарение на социо-политичките случувања во БиХ, во периодот 1992-1995 година. Источно Сараево се прошири и изградена од страна на месните жители и сараевските Срби кои нашле засолниште во, пред војната, приградски населби - Лукавица, Касиндо, Пале, Соколац и тие создале нови населби сè повеќе се шири и поврзување во единствен урбанистички целина. Етничкиот состав на општината:
| Етничка група | Население 2013[8] |
|---|---|
| Срби | 57,953, 94.2% |
| Бошњаци | 2,429, 3.9% |
| Хрвати | 442 |
| Други | 692 |
| Вкупно | 61,516 |
Религијата[уреди | уреди извор]
На територијата на град во Источно Сараево, повеќето од населението се православни христијани, и му припаѓаат на Српската православна црква. Во прилог на православните, постојат помал број на католици и припадниците на исламската вера. Градот Источно Сараево има скапоцени споменици на духовната култура, православни цркви и манастири, католички и муслимански верски објекти.[9]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Податоци за БиХ“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2017-12-24. Посетено на 2016-12-05.
- ↑ Историја Источног Сараева Архивирано на 1 септември 2015 г., Пристапено 12 мај 2016.
- ↑ Конституиран Српско Сараево, Пристапено 12 мај 2016.
- ↑ „Устав на Република Српска, Член 9“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2012-02-12. Посетено на 6. 8612. 2016. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=(help) - ↑ Културни центри, Пристапено 6 декември 2016.
- ↑ „Универзитетот во Источно Сараево“. Unssa.rs.ba. Посетено на 6 декември 2016.
- ↑ Унис Институтот за заштита и екологијата Архивирано на 18 април 2016 г., Пристапено 6 декември 2016.
- ↑ „POPIS STANOVNIŠTVA, DOMAĆINSTAVA I STANOVA U BOSNI I HERCEGOVINI, 2013. REZULTATI POPISA“ (PDF). popis2013.ba (српски). Архивирано од изворникот (PDF) на 2017-12-24. Посетено на 15 December 2016.
- ↑ Религијата во Источно Сараево, Пристапено 6 декември 2016.