Преглед на кодот на Никола Карев

{{Инфокутија Воено лице|име=Никола Јанакиев Карев|живеел=1877 – 1905|слика=[[Податотека:Nikola karev.jpg|150п]]|опис=македонски револуционер и национален херој|прекар=''Каре''|роден-место={{роден во|Крушево}}, [[Битолски вилает]], [[Османлиско Царство]]|роден-датум=23 ноември 1877|починал-место={{починал во|Рајчани}}, [[Скопски вилает]], Османлиско Царство|починал-датум={{починал на и возраст|df=yes|1905|04|27|1877|11|23}}|битки=[[Илинденско востание]]|занимања=[[Социјалист]] {{•}} [[Револуционер]]|држава=[[Крушевска Република]]<br>[[Македонска револуционерна организација|MРО]]|чин=Претседател на [[Крушевската Република]] {{•}} војвода {{•}} востаник}}

'''Никола Јанакиев Карев''' ([[Крушево]], [[23 ноември]] [[1877]] — с. [[Рајчани]], [[Кочани|Кочанско]], [[27 април]] [[1905]]) — [[Македонци|македонски]] [[Социјализам|социјалист]], учесник во македонското револуционерно движење, член и раководител на [[Македонска револуционерна организација|Македонската револуционерна организација]] и раководител („претседател“) на [[Крушевска Република|Крушевската Република]].

== Школување и заминување на печалба ==
 
Никола Карев е роден како четврто дете во сиромашното јагленарско семејство Кареви. Во [[1892]] година е принуден да го прекине школувањето и да се вработи како столарски чирак. Во [[1895]] година го напушта својот роден град и како 16-годишно момче заминува на печалба во [[Бугарија]]. Во прво време работи како помошник ѕидар, а потоа станува столарски работник во работилницата на велешкиот столар и основач на [[Македонска социјалистичка група|Македонската работничка социјалистичка група]] во [[Софија]], [[Васил Главинов]]. И самиот се вклучува во работата на Македонска социјалистичка група - регионална фракција на [[Бугарска работничка социјалдемократска партија|Бугарската работничка социјалдемократска партија]].

== Во македонското револуционерно движење ==

Во [[Крушево]] се враќа во септември [[1899]] година и се зафаќа со докомплетирање на своето образование. Поради полагањето на завршниот испит во јуни [[1900]] година, Карев не учествува на Првата социјалистичка конференција во Македонија. Една од одлуките на конференцијата била македонските социјалисти да влезат во редовите на [[ТМОРО]]. Социјалистите, вклучително и Карев, во [[ТМОРО|Организацијата]] се примени во февруари [[1901]] година.

Во јуни [[1901]] година завршува четврти клас во [[Битолска бугарска класична гимназија|Битолската бугарска класична гимназија]] и во учебната [[1901]]/[[1902]] станува егзархиски учител во крушевското село [[Горно Дивјаци]]. Следната учебна година е префрлен на работа во Крушевската прогимназија.

=== Водач на Крушевската Република ===
{{double image|right|Училиштето во Горно Дивјаци 1.JPG|160|Внатрешноста на училиштето во Горно Дивјаци.JPG|280|Поглед кон училиштето во Горно Дивјаци|Внатрешноста на училиштето}}
На чело на Крушевскиот револуционерен комитет застанува во јануари [[1903]] година. Учествува на [[Смилевски конгрес|Смилевскиот конгрес]] во мај истата година и се спротивставува на решението за кревање на [[Илинденското востание]], сметајќи дека народот сè уште не е доволно подготвен да се крене на востание. Сепак, по одлуката за кревање востание, во својство на началник на ''Горскиот крушевски штаб'', Карев активно учествува во подготовка и организација на востанието. Спроти Востанието, тој, во име на Штабот, објавува Проглас во кој го повикува народот на востание. Ноќта на [[2 август]] [[1903]] година околу 750 востаници, предводени од горскиот начелник Никола Карев, го нападнале и го ослободиле [[Крушево]].

За време на востаничката власт во Крушево, Карев е на чело на Штабот на крушевските востаници и не врши ниту една од функциите во новоизбраните цивилни органи на востаничката власт. Сепак, фактички, тој бил на чело на новата востаничка власт во Крушево, поради што обично му се припишува функцијата претседател на Крушевската Република, иако за тоа нема формална основа. Како што напиша Кочо Топузоски:

{{Цитатник|''Беспредметни се сите дискусии, дури и во научната јавност за тоа дали Никола Карев бил или не бил 'избран' за 'Претседател на Крушевската Република'. Тоа прашање воопшто не соодветствува на тогашните прилики, зашто таква функција во деновите на крушевската слобода воопшто не постоела и не можела да постои.''<ref name="KT">Кочо Топузоски, „Никола Карев: 1877-1905: живот и потоа“, 2005, 126 стр.</ref>  }}

Помеѓу поважните одлуки што ги донесе Карев е упатувањето на [[Крушевски манифест|Крушевскиот манифест]] до околното муслиманско население во кое братски се повикуваше да ја поддржи и да ја помогне борба на сите обесправени во [[Македонија]].

== Повлекување во Бугарија и убиство ==
[[Податотека:Nikola Karev.jpg|мини|десно|150п|Никола Карев како востаник]]
Со паѓањето на градот во турски раце, тој со своите соработници се повлекол во околните планини на [[Крушево]], а кон средината на ноември [[1903]] година се префрлил во [[Белград]], а оттаму во [[Софија]]. Во Софија, Карев ја обновил својата активност и учествувал во формирањето на Македонско-одринската работничка социјалдемократска група во [[1905]] година, како огранок на [[Бугарска работничка социјалдемократска партија (тесни социјалисти)]].

По неуспешните обиди легално да се врати во [[Македонија]], пролетта [[1905]] година, Карев решил да го стори тоа нелегално. За Македонија тргнал со еден товар социјалистичка литература и со намера да се предаде на социјалистичка дејност.<ref>Македоно-Одринска Работническа Социалд. Група, „Революцията въ Турция и социалдемокрацията“, Партийна социалистическа книжарница, София, 1908, 19 стр.</ref> На [[26 април]] 1905 година, неговата чета на пат за [[Крушево]] преноќила во селото [[Рајчани]], помеѓу [[Кочани]] и [[Пробиштип]]. Но, тука четата била предадена и веднаш била опколена од турската [[војска]]. Следниот ден, на [[27 април]] 1905 година, во нерамна борба со турскиот аскер, кај месноста [[Свиланово]], загинал Никола Карев, заедно со многу борци од неговата чета.

Посмртните останки на Карев, во [[1953]] година, по повод одбележувањето на 50-годишнината од [[Илинденското востание]], биле пренесени во [[Крушево]]. На [[11 април]] [[1990]] година, тие биле пренесени во [[Македониум]]от. Во спомен на загинувањето на Никола Карев, во близината на селото [[Тркање]] е поставен споменик.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://dnevnik.mk/?ItemID=21F0428507A9A74583B2081833A6BDAC |title=„Првпат доаѓам на местото на погибијата на дедо ми Никола Карев“, ''Дневник'', година XIX, број 5753, среда, 29 април 2015, стр. 11. |accessdate=2015-11-05 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304192233/http://dnevnik.mk/?ItemID=21F0428507A9A74583B2081833A6BDAC |url-status=dead }}</ref>

== Наводи ==
<references/>

== Литература ==
* Кочо Топузоски „Никола Карев: 1877-1905: живот и потоа“ (2005)
* Орде Иваноски „Никола Карев“ (1968, 1989, 1991)

== Надворешни врски ==
* [[:s:Никола Карев до Гоце Делчев – 1902 г.|Писмо на Никола Карев до Гоце Делчев од 1902 година]]
* [http://mn.mk/istorija/365-jas-sum-makedonec Јас сум Македонец!]
* [http://www.makedonskosonce.com/broevis/2000/sonce318/Tekst14.htm Интервју на Никола Карев за грчкиот весник „Акрополис“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070312084342/http://www.makedonskosonce.com/broevis/2000/sonce318/Tekst14.htm |date=2007-03-12 }}
* [http://216.219.129.132/broevis/2005/sonce574.pdf/40_41_karev.pdf Милева Лазова „Потсетување на заборавениот прв претседател на Крушевската Република“]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} 
* [http://www.makedonskosonce.com/broevis/2003/sonce459/Tekst43.htm Анита Димова „Никола Карев - претседател на Крушевската Република“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080908101841/http://www.makedonskosonce.com/broevis/2003/sonce459/Tekst43.htm |date=2008-09-08 }}
* [http://documents-mk.blogspot.com/2013/08/blog-post_12.html Блаже Миневски „Зошто претседателот на Крушевската Република го исфрлија од македонската химна?“]
*[https://documents-mk.blogspot.com/2010/12/blog-post_40.html „По Републиката, Карев ја изгуби и химната“] - статија за историјата на македонската химна и одредени мистериозни настани

== Галерија ==

<center>
<gallery> 
Податотека:Nikola Karev Bulgarian Gymnasium Bitolya.jpg|Никола Карев како матурант од Бугарската машка класна гимназија, на крајот на учебната 1900/1901 година.
Податотека:Panel Ilinden Memorial Krushevo.jpg|Споменикот на Никола Карев на Гумења во Крушево откриен на 2 август 1953 година, дело на вајарот Јордан Грабулов (основа). Никола Карев со крушевски учители и ученици снимени во крушевската корија во 1900 година
Податотека:karev-spomenik.jpg|Споменик на Никола Карев во [[Крушево]]
Податотека:Nikola karev kocani.JPG|Споменикот на Карев во [[Кочани]] 
Податотека:Куќата од Никола Карев.JPG|Куќата на Никола Карев во Крушево
</gallery> 
</center>

{{Дејци на МРО}}

{{Нормативна контрола}}

{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Карев, Никола Јанакиев}}
[[Категорија:Македонски револуционери]]
[[Категорија:Македонски социјалисти]]
[[Категорија:Дејци на ВМОРО]]
[[Категорија:Членови на Горскиот штаб на Крушевската востаничка околија]]
[[Категорија:Луѓе од Крушево]]
[[Категорија:Родени во 1877 година]]
[[Категорија:Починати во 1905 година]]