Традиционално поставување на коски
Традиционалното местење на коските е вид на народна медицина во која лекарите се занимаваат со манипулација на зглобовите . Пред појавата на хиропрактичарите, остеопатите и физиотерапевтите, местачите на коски беа главни за спроведување овој третман.[1] Традиционално, тие немааникакво образование ниту никаква формална обука за прифатени современи медицински процедури.[2] Местачите на коски, исто така, може да ги намалат дислокациите на зглобовите и ќе ги наместат фрактурите на коските.
Историја[уреди | уреди извор]
Практиката на местење на зглобовите и лекувањето на скршеници датира уште од античко време и има корени во повеќето земји од светот. Најраниот познат медицински текст, папирусот Едвин Смит од 1552 п.н.е., го опишува античкиот египетски третман на повредите поврзани со коските. Овие рани местачи на коски ги третирале фрактурите со помош на дрвени шини завиткани во завои или правеле гипс околу повредата од мешавина слична на денешниот гипс. Не се знае дали правеле и ампутации.[3]
Во 16 век, монасите и монахињите одредено познавање од медицината станале исцелители и местачи на коски по распаѓањето на манастирите на Британските Острови. Како и да е, повеќето луѓе кои ги местеле коските биле нерелигиозни и повеќето од нив биле самоуки. Нивните вештини потоа се пренесувале на следните генерации.[4]
Со напредокот на модерната медицина, кој започна во 18 век, лицата местачи почнаа да се препознаваат по нивната ефикасност во лекувањето, но не ги заслужија пофалбите или статусот како што добиваа лекарите. Некои од овие самоуки исцелители се сметале за легитимни, додека други биле перципирани како „надрилекари“. Во Велика Британија, една од најпознатите била Сали Мап (р. 1737).[5] Позната како „Лудата Сали“, таа ја научила својата вештина од нејзиниот татко и била позната по нејзината сила во раката,[6] и способноста да ја ресетира речиси секоја коска. Иако ѝ недостигало медицинско образование, таа успешно ги лекувала изместените рамења и колена, меѓу другите третмани, во Лондон и во градот Епсом.[5][6] Во Соединетите Американски Држави, семејството „Бон-сетер“ Свит ја имало оваа вештина со генерации, при што Чарлс Свит бил еден од најпознатите местачи на коски во цела Нова Англија.[7] Во Италија, Реџина Дал Син, која вештината на местење на коските ја научила од нејзината мајка, се сметала за експерт за реконструкција на вродените и застарени дислокации на бедрената коска.[8][9][10]
Законот за аптекарите од 1815 година во Велика Британија ги повика хирурзите да посетуваат курсеви слични на лекарите, со цел да се подигне статусот на хирурзите да биде повеќе усогласен со оној на елитните лекари. Ова им овозможило на некои местачи на коски да преминат во медицинската професија и поттикна интерес за операција на коските и зглобовите. Како резултат на тоа, тогаш беа развиени хируршки инструменти и алатки за повреди поврзани со коските.[4]
21ви век[уреди | уреди извор]
Во некои земји во развој, традиционалните сместачи се сè уште популарни и можат да бидат единствени за третман на повреди поврзани со коските. Најчесто се случува да има недостиг од ортопеди и хирурзи во земјите и така двајцата лекари коегзистираат во ист амбиент. Во делови од Јужна Америка, Азија и Африка, традиционалните местачи третираат мускулно-скелетни повреди воопшто, а не само фрактури и дислокации.[11] Познато е и дека традиционалните сетери за коски се поевтини и наводно побрзи опции за третман.[2]
Во Јапонија, местењето на коските е познато како секкотсу. Во Кина, тоа е познато како дие-да и го практикуваат боречки уметници. Во Португалија е познат како ендиреита.[12][13]
Манипулативна хирургија[уреди | уреди извор]
Во книгата од 1932 година, А.С. Бландел Банкарт ја дефинирал манипулативната хирургија како „уметност и практика на движење на зглобовите за терапевтски цели“.[14] Во обраќањето до Кралското здружение за медицина во 1923 година, РЦ Елмсли ја опишал, „употребата на манипулативни методи во операцијата“ како растечка во последниве години.
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Pettman, E (2013-08-12). „A History of Manipulative Therapy“. The Journal of Manual & Manipulative Therapy. 15 (3): 165–174. doi:10.1179/106698107790819873. PMC 2565620. PMID 19066664.
- ↑ 2,0 2,1 Agarwal, A; Agarwal, R (April 2010). „The Practice and Tradition of Bonesetting“. Education for Health. 23 (1): 225. doi:10.4103/1357-6283.101508. PMID 20589600.
- ↑ Phillips, S-A; Biant, L.C. (2011). „The Instruments of the Bonesetter“. The Bone & Joint Journal. 93-B (1): 115–119. doi:10.1302/0301-620X.93B1.25628. PMID 21196555. Архивирано од изворникот на 2017-10-23. Посетено на 2023-11-26.
- ↑ 4,0 4,1 Phillips, S-A; Biant, L.C. (2011). „The Instruments of the Bonesetter“. The Bone & Joint Journal. 93-B (1): 115–119. doi:10.1302/0301-620X.93B1.25628. PMID 21196555. Архивирано од изворникот на 2017-10-23. Посетено на 2023-11-26.
- ↑ 5,0 5,1 Hartley, Cathy (2003). A Historical Dictionary of British Women (Revised. изд.). Psychology Press. стр. 297. ISBN 1857432282.
- ↑ 6,0 6,1 The Cabinet of Curiosities: Or, Wonders of the World Displayed, Forming a Repository of Whatever is Remarkable in the Regions of Nature and Art, Extraordinary Events, and Eccentric Biography. J. Limbird. 1824. стр. 187, 189–190.
- ↑ JOY, R. J. T. (1954). THE NATURAL BONESETTERS WITH SPECIAL REFERENCE TO THE SWEET FAMILY OF RHODE ISLAND: A Study of an Early Phase of Orthopedics. Bulletin of the History of Medicine, 28(5), 416–441. JSTOR 44443890
- ↑ „REGINA DAL CIN“. prolococappellamaggiore.it. pro loco cappella maggiore. Посетено на 21 February 2023.
- ↑ Graham, Douglas (1902). Manual therapeutics. J.B. Lippincott: J.B. Lippincott. стр. 378. Посетено на 21 February 2023.
- ↑ Wilson, Francis J. H. (2007). Chiropractic in Europe: An Illustrated History. Leicester, England: Matador. стр. 14. ISBN 978-1-905-88686-9. Посетено на 21 February 2023.
- ↑ Nwachukwu, Benedict (2011). „Traditional Bonesetters and Contemporary Orthopaedic Fracture Care in a Developing Nation: Historical Aspects, Contemporary Status and Future Directions“. The Open Orthopaedics Journal. 5: 20–6. doi:10.2174/1874325001105010020. PMC 3027080. PMID 21270953.
- ↑ „Fracture treatment by bonesetters in central Ghana: patients explain their choices and experiences“. Trop Med Int Health. 12 (4): 564–74. 2007. doi:10.1111/j.1365-3156.2007.01822.x. PMID 17445148.
- ↑ „Bonesetters and curers in a Mexican community: conceptual models, status, and gender“. Med Anthropol. 17 (1): 23–38. 1996. doi:10.1080/01459740.1996.9966126. PMID 8757711.
- ↑ A. S. Blundell Bankart, Manipulative Surgery, Modern Surgical Monographs (London: Constable and Co., 1932), p. 1. OCLC 556599003.