Стара пошта во Белград
| Стара пошта во Белград | |
|---|---|
 | |
 |
Пошта Белград 2, Стара пошта, позната и како Зграда на поштата на плоштадот Савски и зграда на поштата на Железничката станица, е зграда во Белград. Се наоѓа веднаш до главната железничка станица во Белград и се смета за една од најубавите градби и симболи на градот.[1] [2] Изградена е за време на српско-византиската преродба во 1929 година по проект на архитектот Момир Коруновиќ. Архитектите „многу ја критикувале“ архитектурата на зградата.[3]
историја[уреди | уреди извор]
Фасадата на зградата била со комбинација од вдлабнати и хоризонтални редови на прозорци, корнизи, фронтови, опкружувања и медалјони, со ретка во Белград експресионистичка пластична декорација и динамичен изглед. Покрај романтичните, експресионистичките и југендстил мотивите, архитектот го додал и својот личен печат во форма на фронтови на покривот. Работејќи на оваа зграда, Коруновиќ ја напуштил академската ригидност и симетрија.
На крајот на 1930-тите, поштата Белград 2 била „најголема на Балканот“, со 700 вработени. Условите за работа биле тешки: скалите и просториите се опишани како темни, вработените „не паметат кога работеле лифтовите“, освен еден товарен лифт. Во големата сала за сортирање писма, „луѓето тешко се гледале наутро“ поради прашината и загадувањето и немањето на доволно персонал, а зачестени биле и случаите на туберкулоза.[4] [5]
Во текот на 1935 година низ поштата поминале 414.779.000 различни видови пратки. Поштата била поделена на делови:[6]
- испорака - пратки за белграѓани,
- експедиција - пратки од Белград до остатокот од светот,
- прв и втор пакет - пакети од Белград или за белграѓани,
- колективна каса - „целиот монетарен поштенски сообраќај на главниот град“,
- амбулантски пошти - три во Скопје, две во Суботица, по една во Кариброд, Љубљана, Загреб, Петровград и Пожаревац и
- царинење - отворање и царинење на пакети од странство за Белград и истокот на државата.
Поштата најмногу била уништена за време на сојузничкото бомбардирање на Југославија во Втората светска војна, а подоцна била реконструирана во 1947 година[7] [8] во социјалистичката реалистичка архитектура[9] [10] фаворизирана од новата СФРЈ.[11]
Според Форбс, оригиналните цртежи и скици не се зачувани, но дел од проекциите на зградата и фасадата се зачувани во архивата на семејството Коруновиќ, кај внукот на архитектот.[12]
Оглас за обновување[уреди | уреди извор]
Во текот на 2018 година, заменик градоначалникот на Белград, Горан Весиќ, најавил дека очекува обнова на старата фасада.[13] Архитектот и урбанист на град Белград, Марко Стојчиќ, потврдил во јули 2020 година, дека зградата на Старата пошта ќе го добие изгледот што го имала пред Втората светска војна.[14] Експертите од градскиот Завод за заштита на спомениците на културата се надоврзале на тврдењето дека на Поштата делумно ќе се врати нејзиниот поранешен изглед, бидејќи објектот ја изгубил првобитната структура.[15] [16] Во јуни 2022 година било најавено дека по реновирањето во него ќе бидат сместени театар и библиотека.[17] Во декември 2022 година Министерот за финансии Синиша Мали го потврдил реновирањето и прецизирал дека во него ќе бидат сместени училиште, детска градинка, театарот Бошко Буха и Детскиот музеј.[18]
На 11 септември 2023 година „Поштата 11000 Белград 6“ била преместена од оваа зграда.
Следната година во ноември 2023 година било најавено дека зградата ќе се урне и ќе се изгради нова, според првичниот план на Коруновиќ.[19]
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Фотографија од поштата -
Поштата на разгледници од 1931 година. -
Старата пошта во текот на зима -
Изгледот на зградата во 2023 година
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Aleksić, Dejan. „Zaboravljeni srpski Gaudi“. Politika Online. Посетено на 2019-12-14.
- ↑ „Zgrada pošte kod železničke stanice u Beogradu, pre i posle II svetskog rata“. Prvi Prvi na Skali. Посетено на 2019-12-14.
- ↑ "Политика", 19. феб. 1939 (потпис испод фотографије)
- ↑ "Време", 17. дец. 1939
- ↑ "Политика", 29. јул 1936
- ↑ "Политика", 27. дец. 1935
- ↑ „Zgrada pošte broj 2: Tužna sudbina gradske lepotice koju su naružile bombe i ideološka arhitektura | Upoznaj Beograd“. 011info - najbolji vodič kroz Beograd (српски). Посетено на 2019-12-18.
- ↑ „Stare zgrade Beograda - skriveno blago u patiniranim zidinama“. Avant Art Magazin. 2016-12-18. Посетено на 2019-12-14.
- ↑ „Anketa: Stara pošta u Savskoj - Beobuild“. beobuild.rs. Посетено на 2019-12-14.
- ↑ Алексић, Дејан. „Заборављени српски Гауди“. Politika Online. Посетено на 2019-12-14.
- ↑ „Beogradske priče: Sećanje na gradsku lepoticu“. www.novosti.rs (српски). Посетено на 2020-01-13.
- ↑ Gavrić, Slađana (2024-01-23). „OTKRIVAMO Stop za pretvaranje Stare pošte u Kulturni centar: Postoji li projekat Momira Korunovića“. Forbes Srbija (српски). Посетено на 2024-01-23.
- ↑ Grozdanović, Nevenka (2018-07-05). „Vesić: Savski trg novi centar grada!“. Starogradski (англиски). Архивирано од изворникот на 30. 01. 2020. Посетено на 2020-01-30. Проверете ги датумските вредности во:
|archive-date=(help) - ↑ „Zgrada Pošte na Savskom trgu dobija "novi stari" izgled“. Б92. 5. 6. 2020. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ Окиљ, Милијана (2019-04-17). „Четврта међународна конференција „Византијски споменици и свјетско насљеђе IV: Повеља за заштиту византијских споменика"“. КУЛТУРНО НАСЉЕЂЕ. 1 (1). doi:10.7251/kn0118171o. ISSN 2637-2541.
- ↑ Алексић, Д.; Мучибабић, Д. (6. 6. 2020). „Пошта у Савској биће обновљена, али не изворно“. Политика. Посетено на 7. 6. 2020. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=, |date=(help) - ↑ В., С. (5. 6. 2022). „ПОЗОРИШТЕ И БИБЛИОТЕКА У ПОШТИ: Горан Весић - Здање на Савском тргу имаће нову намену“. Вечерње новости. Посетено на 6. 6. 2022. Проверете ги датумските вредности во:
|access-date=, |date=(help) - ↑ „Mali: Na Savskom trgu biće i škola, vrtić, pozorište Boško Buha i Dečiji muzej“. www.ekapija.com (српски). Посетено на 2023-01-14.
- ↑ Мучибабић, Далиборка. „Зграда бивше поште у Савској 2 биће срушена“. Politika Online. Посетено на 2023-11-04. soft hyphen character во
|title=во положба 5 (help)