Лисабонска стратегија

Лисабонскиот договор, потпишан од страна на претставниците на сите држави кои се членки на Европската унија (ЕУ) во Лисабон, 13 декември, 2007, ќе ја промени целокупната работа на ЕУ. Овој договор сѐ уште не е прифатен од сите држави-членки на ЕУ. Договорот ќе го промени уставот на Европската унија ( ТЕУ, Мастрихт) и Договорот за конструирање на Европската заедница (ТЕЦ, Рим). Во тој процес, ТЕЦ е именувана во Договор за функционирање на Европската унија (ТФЕУ). Истакнатите промени се резултат на гласањето на Советот на ЕУ, зголемен е ангажманот на Европскиот парламент во законодавниот процес, намален е бројот на членови на Европската Комисија од 27 на 18. Ако е ратификуван, Лисабонскиот договор исто така е и Повелба на основните права на ЕУ и е правно задолжителен.

Декларирана цел на договорот е „да ја завршите постапката, започната со Договорот од Амстердам и Договорот од Ница со целото унапредување на ефикасноста и демократскиот легитимитет на унијата и подобрување на кохерентноста на неговата акција“. Противници пак на договорот се британските експерти на Отворена Европа и поранешниот дански МЕП Јенс-Петер Бонд, кои се уверени дека центрилизирањето на ЕУ ќе ја ослабне демократската моќ и ќе ја постави далеку од националните бирачи.

Преговорите започнале да ги менуваат институциите на ЕУ во 2001 година, што резултатирало прво во Европскиот устав кој не успеал заради одбивањето на холандските и француските бирачи. Европскиот устав е замена за Лисабонскиот договор, првобитно се обиделе да ги ратификуваат сите држави членки до крајот на 2008. Меѓутоа, со неприфаќањето на Договорот од 12 јуни 2008 избирачките гласачи на Договорот моментално неможат да стапат на сила. Во февруари 2009, 23 од вкупно 27 држави-членки на ЕУ го ратификувале Договорот.

Историја

Нацрт предложените од страна на германското Претставништво на Европската унија на 19 мај, 2007 година ја вклучиле "Суштината на Уставот". Предлогот поднесен по работните состаноци помеѓу претседателот и делегатите од 27 држави-членки во првата половина од годината. Одлучено е да ја напуштат формата од Уставниот Договор и да воведат измени во договорите кои моментално се насила како Договорот на ЕУ и Договорот за основањето на Европската заедница, кој ќе биде наречен Договор за функционирање на унијата.

Португалија, која ги преземала претседавањата на ЕУ во втората половина на 2007 година покренала меѓувладина конференција на 23 и 24 јули, до крајот на изработување на текстот. Новиот Договор е презентиран на 18 октомври на Самитот во градот Лисабон а е потпишан на 13 декември.

Процесот на ратификација започнал на 17 декември 2007 година со усвојување на текстот од страна на Народната грипација на Република Унгарија. По искиот негативен референдум од 13 јуни 2008 година, затоа што е потребен Уставот на Ирска, отворена е нова криза во европските институции, кои се обиделе да ја решат националните претставници на состанокот кој траел 2 дена во Брисел, 19 и 20 истиот месец, јуни.

На 10 септември 2008 година, Ирската влада објавила резултати од истражувањата на јавното мислење спроведено за да ги разјасни причините заради исходот на референдумот на 12 јуни и да биде во подобра позиција за да се пронајде решение за овој преоблем.

Генерално, истражувањата потврдија дека бирачите во Ирска го отфрлиле Лисабонскиот Договор бидејќи не ја знаеле неговата содржина: на прашањето зашто гласале со "не", 42% од испитаниците одговориле дека не ја оправдуваат својата одлука затоа што не биле доволно информирани пред гласањето, 13% одговориле дека имаат "страв од доминацијата на помоќните народи", 8% одговориле дека тој договор претставува лоша работа за Ирска и 5 % дека е вклучен губитокот на сувереност.

Против ова истражување, Владата најавила дека ќе го покрене националниот совет да ги истражи сите можности како би ја разрушиле оваа маса, што може да ги вклучи и двете Парламентарни одобрувања кои не влијаат на одредбите на Ирскиот Устав (што примиле одобрување од Врховниот суд), како и други задржувачки референдуми (со уверување на прашањата кои се наметнати, неутралноста, заговори, фискална самостојност итн.)

Претседател на Европскиот совет

Со овој договор Европскиот водач станува институција на ЕУ, но не прима нови овластувања. Меѓутоа, поставувањето е место на претседателот на Европскиот Совет, чија примарна цел е да обезбеди подготовки и континуитет на работата на Советот и да промовира концензус помеѓу своите членови. Нов претседател се именува во период од две години и шест месеци.

Високи претставници на ЕУ за надворешна и безбедносна политика

Советот се согласува со оглед на положбата, улогата и овластувањата на идниот претседател на ЕУ за надворешни работи. Според тоа е утврдено дека за надворешната политика главно ќе бидат повикани високи претставници на унијата за надворешни работи и безбедносна политика, како и вице премиерот од Европската комисија. Состаноци за комбинираните положби досега одржал високиот претставник, Комесар за надворешни работи и односи, кој го контролира буџетот на Комисијата за соработка и надворешна политика и личности од тие подрачја во заедницата. Освен тоа, на Советот присуствувале и министрите за надворешни работи на ЕУ.

Европската акција ќе биде појачана со новиот External Action Service, да му помогнат на Вискокиот претставник со средства на располагање во заедничката институција и државите-членки Во договорот е наведено и нивното делување на меѓународната сцена и односи со Обединетите Нации:

Делувањето на унијата на меѓународната арена е засновано на принципите на Повелбата на Обединетите нации и меѓународниот закон... Таа ќе промовира мултилатерални решенија за заедничките проблеми, посебно оние во контекстот на ОН... Унијата ги воспоставува сите видови на соработка со органите на Обединетите нации и специјализираните агенции... Унијата ја дефинирала позицијата за прашањата вклучени во дневниот ред на Советот за безбедност на Обединетите нации на државите-членки, кои се членови на заклетвата да биде повикан високиот претставник и да ја претстави положбата на унијата....

Двојно мнозинство

Од 2014 година формално ќе почне да се применува двојното мнозинство (55% од државите-членки, со најмалку 15%, покриваат 65% од популацијата), но не може да се признае Полскиот Договор од Ница, со што би се постигнало малцинско заклучување. Од друга страна поминале и 38-87 предмети кои е потребно да преземат квалификуваната популација.

Процес на одобрување

Договорот може да стапи насила на 1 јануари 2009 година, веднаш откако е одобрен од страна на сите држави-членки, од кои повеќето се со парламентарни методи. Во Велика Британија, на 11 март 2008 година, Домот на народите го одобриле Договорот. На 18 јуни следните господари на домот донеле закон кој го вклучуваат Договорот во Британскиот закон откако го одбиле предлогот за конзервативните странки да го одложат гласањето до октомври, така завршил парламентарниот процес за одобрување на овој процес во земјата.

Ирска била единствена земја која се повикала на референдум како дел од постапките за одобрување на договорот кои го вклучуваат ирскиот Парламент и Сенат, затоа што ирскиот устав наложува било кој меѓународен договор со кој се изменува Иското законодавство да биде именуван во Уставот (посебно во членот 29), па да го вклучи популарниот референдум. Така, како што се случило со Договорот за воспоставување Устав на Европа "не е во Франција и Холандија, популарните избори во Ирска од 12 јуни 2008 година, резултатирала со одбирање на Договорот со 53,4% од бирачите".

По исходот, Вацлав Клаус, претседател на Чешката Република, бил да "Заврши" нов договор кој ќе се смета за "невозможен" за продолжување на одобрувањето. Следниот понеделник, министрите за надворешни работи на ЕУ инсистирале да продолжи постапката за одобрувањето, а некој од претставиниците навеле дека чешкиот сенат во својата земја би заземале тема подоцна оваа година. Исто така, премиерот на Луксембург, Жан Клод Јункер, говорел со разбирање за ирскиот референдум, рекол дека ЕУ треба да го рагледа формирањето на коалиција помеѓу заинтересираните земји и да следи одредени правила. За нејзиниот дел говори Ангела Меркел која најавила дека мисли да ја шпекулира мулти брзата Европа.