Килингова крива
Килинговата крива (или Кривата на Килинг) е графикон на кој е претставена промената на концентрацијата на јаглерод диоксид во атмосферата на Земјата заснована на континуирани мерења направени во опсерваторијата Мауна Лоа на островот Хаваи почнувајќи од 1958 година до денес. Кривата е именувана за научникот Чарлс Дејвид Килинг, кој ја започнал програмата за набудување на концентрацијата на јаглерод диоксид и ја следел до неговата смрт во 2005 година.
Мерењата на Килинг го покажаа првиот значаен доказ за брзо зголемување на нивото на јаглерод диоксид (CO2) во атмосферата.[1] Според Наоми Орескес, професор по историја на науката на Универзитетот Харвард, кривата на Килинг е едно од најважните научни дела од 20 век.[2] Многу научници ја кредитираат кривата на келинг со тоа што прво го привлекоа вниманието на светот на сегашното зголемување на СО2 во атмосферата.[3]
Тие мерења покажале константен пораст на средната концентрација на атмосферскиот CO2 од 315 делови на милион во 1958 година до 380 делови на милион во 2006 година. Се смета дека согорувањето на фосилните горива најмногу влијае на зголемувањето на јаглеродниот диоксид. Тој пораст се золемува поради забрзана потрошувачка на фосилни горива, а и поради ослободувањето на замрзнат јаглерод диоксид од вечниот мраз (пермафростот) и поларните капи, кои се топат. Мерењата на концентрацијата на јаглерод диоксид во прастарите воздушни меури фатени во поларниот лед покажуваат дека неколку илјади години средната атмосферска концентрација на јаглерод диоксид била помеѓу 275 и 280 делови на милион. Концентрацијата на јаглерод диоксид почнала да расте во 19 век. Бидејќи јаглерод диоксидот е гас кој придонесува за ефектот на стаклена градина, се смета дека е одговорен за глобалното затоплување.
Килинг кривата покажува и циклична варијација од околу 5 делови на милион, што се случува секоја година поради сезонските промени во количината на јаглерод диоксид. Поголемиот дел од вегетацијата на Земјата се наоѓа на северната хемисфера, бидејќи тука се наоѓа најголемиот дел од копното. Концентрацијата на јаглерод диоксид се намалува од пролетта на северната хемисфера бидејќи новите растенија земаат јаглерод диоксид од атмосферата за време на процесот на фотосинтеза, а нивото на концентрацијата на јаглерод диоксид повторно се зголемува во есен кога растенијата и лисјата ослободуваат јаглерод диоксид назад во атмосферата.
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „The Early Keeling Curve | Scripps CO2 Program“. scrippsco2.ucsd.edu (англиски). Посетено на 2018-11-24.
- ↑ Naomi Oreskes. (23 January 2017) (in en). Climate Disruption. [video]. Awesome Documentaries TV. https://www.youtube.com/watch?v=ENvJ2WqxNgQ.
- ↑ Nisbet, Euan (2007). „Cinderella science“ (PDF). Nature. 450 (7171): 789–790. doi:10.1038/450789a. PMID 18063983.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор] |
„Килингова крива“ на Ризницата ? |