Градежен занает

Градежен занает или градежништво е општ термин што значи уметност и наука за формирање на објекти, системи или организации. Доаѓа од латинскиот збор „конструкцио“ (constructio) (во превод: „заедно“ и „да се натрупува“) и старофранцуската конструкција. Да се ​​„конструира“ е глагол: чинот на градење, а именката е конструкција: како нешто е изградено или природата на неговата структура.

Во својот најшироко користен контекст, градежниот занает ги опфаќа процесите вклучени во испораката на згради, инфраструктура, индустриски капацитети и придружни активности до крајот на нивниот животен век. Обично започнува со планирање, финансирање и дизајнирање, што продолжува додека средството не биде изградено и подготвено за употреба. Изградбата опфаќа и работи за поправки и одржување, какви било работи за проширување и подобрување на средството и негово евентуално уривање, демонтирање или деактивирање.

Градежни работници

Историја на занаетот

Првите колиби и засолништа биле изградени рачно или со едноставни алатки. Како што растеле градовите за време на бронзеното време, се појавила класа на професионални занаетчии, како ѕидари и столари. Повремено, робовите биле користени за градежни работи. Во средниот век, занаетчиите биле организирани во еснафи. Во 19 век се појавија машини на пареа, а подоцна и возила на дизел и електричен погон како што се кранови, багери и булдожери.

Брзиот развој на градежништвото станал сè попопуларна во 21 век. Некои проценки укажуваат дека 40% од градежните проекти подоцна биле градби со брзи текови.

Историјата на градежништвото ги следело и промените во градежните алатки, методи, техники и системи кои се користеле во областа на градежништвото. Опфаќало неколку области, вклучувајќи структурно инженерство, градежно инженерство, раст на градот и пораст на населението, кои се сродни на гранките на технологијата, науката, историјата и архитектурата. Полињата овозможувале да се анализираат и модерната и античката градба, како и структурите, градежните материјали и употребените алатки.

Градежништвото била античка човечка активност која започнала околу 4000 п.н.е. како одговор на човечката потреба за засолниште.Со текот на времето еволуирало и претрпело различни трендови, обележани со неколку клучни принципи: издржливост на употребените материјали, зголемување на висината и распонот на зградата, степенот на контрола на внатрешната средина и, конечно, енергијата достапна за процесот на градење.

Историјат на занаетот во Македонија

Населението во Македонија постојано одело на печалба. Од Западна македонија познати се градежните занаетчии од селата на Дримкол, Струшко. По својата професија, печалбарите- занаетчии биле претежно градежни работници. Занаетчиите- градежни работници од овој регион работеле низ цел Балкан, Мала Азија, Европа, Австралија, Америка.

Велешките градежни мајстори оставиле бројни познати дела на Балканот: Врање, Пирот, Ниш, Санџак, Косово, Мостар, Сараево итн.

Луѓето од селата на Долни Дримкол најповеќе биле познати како каменоресци. Повеќе векови ѕидале цркви низ целиот Балкански Полуостров и мостови од делкани камења. Посебно барани мајстори од овој крај биле вевчанците како одлични мајстори за најделикатните градежни активности.

Градежните работи во Скопје секогаш биле добро застапени. Градителите го употребувале обичниот кршен камен и тула. Во 18 и 19 век трговските врски на Скопје овозможиле подобрување на стандардот на населението, а тоа се рефлектирало и на градежништвото. Староградската куќа за живеење од 19 век во Скопје била естетски наполно дефинирана градба.

Градежната дејност меѓу двете светски војни, во Скопје, била ориентирана во неколку региони: на левиот брег на реката Вардар, Старо Скопје, градот на десната страна од реката Вардар, Маџар Маало, Дебар Маало, Буњаковец, Ново Маало. Старо Скопје останало исто, освен кејот, како за време на Турците, додека главната улица добила неколку модерни згради. За градежништвото во Скопје во овој период значајна била и работата на општинскиот каменолом кој давал неисцрпни количини камен за сите видови градежни активности во градот (особено познат Вардарскиот песок).

Податоци за градежниот занает во Велес датиреле од крајот на 18 до почетокот на 20 век. Овој занает се поврзува со преселување на Мијаци во Велешкиот крај. Во Велеѓко постоеле градителски тајфи што работеле на градба и украсување на велешките куќи.

Организација на работата на градежниот занает

Работата на кајсторите и помошниците била организирана на традиционален начин- во џидарски тајфи. Оформените мајстори биле од типот на старите мајстори- дулѓери, и обично знаеле да ги работаат сите техники: градење, дрводелство, столарија, зографство, резба, каменоделство итн. Подоцна можело да се забележи дека поедини мајстори се појавиле во улога на архитекти, зографи и друго.

Занаетчиите од областа на градежништвото во Скопје биле претежно од дебарскиот крај. Тие биле со најразлични специјалности: варџии, тулаџии, ѕидари, каменоресци, фасадери, молери, зографи, водоинсталатери, калдрмаџии, дограмаџии и друго.

Статистика

Околу 70% од сите печалбари од струшкиот крај биле градежни занаетчии.

Поврзано

• Градежништво
• Градежен материјал